بی‌بی‌سی: محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری ایران اخیرا مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی این کشور را در حوزه علوم انسانی برای اجرا به دستگاه های ذیربط ابلاغ کرده است.

پیشتر آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی، تدریس علوم انسانی در دانشگاه های ایران را متعارض با مبانی قرآنی و دینی توصیف کرده بود.

محمود احمدی نژاد که از ابتدای ریاست جمهوری اش بر لزوم تسویه دانشگاههای ایران از اساتید سوکولار تاکید کرده بود، مصوبه ای را برای اجرا به بخش آموزشی دولتی و خصوصی ابلاغ کرده که به موجب آن شورایی تخصصی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تحول و ارتقای علوم انسانی تشکیل می شود.

“پاکسازی محیط های علمی و فرهنگی از افکار مادی” و “نفی مظاهر غربزدگی” از جمله اهداف شورای عالی انقلاب فرهنگی در ایران است. بنای آموزش علوم انسانی بر مبنای نظری جمهوری اسلامی و ارتقای آموزش و پژوهش در علوم انسانی و انطباق آن با ارکان و نهادهای این نظام از جمله اهداف تصویب آئین نامه این شورای تخصصی ذکر شده است.

آقای خامنه ای چندی پیش در جمع شماری از استادان و اعضای هیات علمی دانشگاه های ایران گفته بود که از دید او آموزش بسیاری از رشته های علوم انسانی در دانشگاه ها باعث بی اعتقادی جوانان به تعالیم الهی و اسلامی می شود.

مهدی خلجی، پژوهشگر مسایل اسلامی در واشنگتن به بخش فارسی بی بی سی گفت که “اهداف این شورا تغییر و تحول در حوزه علوم انسانی نیست بلکه منظور آن اسلامی کردن این حوزه علمی است.”

به عقیده آقای خاجی سرشت علوم انسانی، عرفی و سکولار است “اما جمهوری اسلامی از ابتدا تاکنون سعی کرده که این سرشت را دینی بکند و این به معنای تقلیل علوم انسانی به الهیات است.”

به گفته آقای خلجی، “هدف نهایی تشکیل این شورا به نوعی بازگشت به قرون وسطی و بازگشت به پیش از دوران پیدایش علوم انسانی است.”

همه دستگاههای موضوع این مصوبه از قبیل وزراتخانه های علوم ، آموزش و پرورش، پژوهشگاه ها و دانشگاه آزاد اسلامی موظف به اجرای تصمیمات شورای تخصصی تحول و ارتقا علوم انسانی خواهند بود.

“سرشت علوم انسانی، عرفی و سکولار است اما جمهوری اسلامی از ابتدا تاکنون سعی کرده که این سرشت را دینی بکند و این به معنای تقلیل علوم انسانی به الهیات است”
مهدی خلجی، پژوهشگر مسایل اسلامی

شیرزاد عبداللهی، کارشناس مسایل آموزش و پرورش به بخش فارسی بی بی سی گفت که انتخاب اعضای این شورا توسط مسئولان اجرایی و سیاسی ایران، نشانه مثبتی برای بروز تحول در حوزه علوم انسانی نیست.

وی افزود، “موضوع تحول علوم انسانی یک بحث نرم افزاری است که باید توسط دانشمندان و علما بررسی شود.”

آقای عبداللهی می گوید “اگر بتوانیم آثاری به وجود آوریم که با محصولات فکری غرب رقابت کند و این آثار از استانداردهای علمی برخوردار باشد، قطعا در حوزه علوم انسانی ایران هم دانشجویان به سمت این آثار متمایل خواهند شد.”

بعضی از کارشناسان همواره این پرسش را مطرح می کنند که چرا بعد از گذشت سی سال از استقرار نظام جمهوری اسلامی در ایران، همچنان مقامات آن با علوم انسانی مسئله دارند؟

مهدی خلجی معتقد است که مسئله مقامات ایران با علوم انسانی، مربوط به بحرانی است که در درون ایدئولوژی حکومتی قرار دارد و تا زمانی که ایران براساس این ایدئولوژی اداره می شود، این بحران ادامه خواهد داشت.

او می گوید ایدئولوژی جمهوری اسلامی از تجدد، علم تجربی و تکنولوژی را می خواهد اما فرهنگ و علوم انسانی را ترد می کند، برای این که نگاه ایدئولوژی اسلامی به همه چیز حتی اسلام، نگاه ابزاری است.

به گفته آقای خلجی غایت و هدف نهایی ایدئولوژی حکومت ایران دستیابی به قدرت است و چون علوم انسانی مدرن نمی تواند ابزار قدرت این ایدئولوژی قرار بگیرد از طرف آن نفی می شود. وی معتقد است که “به همین دلیل تکنولوژی هسته ای به کانون اصلی قدرت در ایران بدل می شود، چون که ایدئولوژی تشنه سلاح است و به علم و فلسفه هم به دید سلاح می نگرد و طبیعی است که علوم انسانی به آن شکلی که در اروپا به وجود آمده و در جهان گسترش یافته، سلاح کارآمدی در دست ایدئولوژی اسلامی نیست.”

آقای خامنه ای تحصیل بیش از دو میلیون دانشجو در رشته های علوم انسانی را از مجموع سه و نیم میلیون دانشجوی ایرانی، مایه نگرانی می داند، چون که به گفته او توانایی مراکز علمی و دانشگاه ها در زمینه کار بومی و تحقیقات اسلامی در علوم انسانی و همچنین تعداد اساتید مبرز و معتقد به جهان بینی اسلامی رشته های علوم انسانی در حد این تعداد دانشجو نیست.