محمدرضا تاجیک در گفت‌وگوی ویژه
خبرآنلاین: سه‌شنبه شب دکتر محمدرضا تاجیک کارشناس مسائل استراتژیک و استاد دانشگاه در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری میهمان مرتضی حیدری بود تا با نگاهی جامعه شناسانه به تحلیل ریشه‌های حوادث پس از انتخابات بپردازد.
تحلیل نادرست
به گزارش خبرآنلاین دکتر تاجیک سخنان خود را با این مقدمه آغاز کرد که تجربه تاریخی ما نشان می‌دهد هر‌گاه جامعه ما از حرکت بازایستاده و یا به تعبیری قفل کرده دستی از درون و دستی از بیرون در این امر نقش‌آفرینی کرده‌اند.
تاجیک توضیح داد دستی که از درون عمل کرده همانا تحلیل نادرست، تخین غلط، تصمیم نابهمنگام و تدبیر معیوب بوده، و دستی که از بیرون عمل کرده دست استکبار، ابررسانه‌های مجازی و حقیقی، عوامل خارجی و اپوزسیون خارج‌نشین بوده‌‌است.
جنبش مشروطه
دکتر تاجیک با نگاهی گذرا به تاریخ معاصر، روشنفکران در جنبش مشروطه را به درک ناصواب شرایط اجتماعی متهم کرده و گفت در جریان مشروطیت، روشنفکرها با تحلیلی غلط در ذهن خود، تصور می‌کردند جامعه از سنت‌های خود خسته و ملول است و و دین و سنت‌ها را عامل عامل عقب‌ماندگیش می داند و باید جامه‌ی سنت از تن بدرآورد و جامه مدرن بپوشد تا به پیشرفت برسد.
در نتیجه چنین تحلیل غلطی روشنفکران پژواک صدای انسان غربی در جامعه خود شدند و به دنبال غربی کردن جامعه و وارد کردن ارزش‌های مدرن رفتند، با این خیال که مردم استقبال خواهند کرد؛ غافل از اینکه این ارزش‌های وارداتی با ذهن و فرهنگ و ارزش‌های حقیقی مردم ایران در تضاد است.
این تدبیر معیوب منورالفکرها باعث شد تا آزادی‌خواهان واقعی حذف و ترد شوند. آنها با سوء تدبیر آنارشی را به جای آزادی نشاندند و کار به جایی رسید که نه تنها زمینه برای حضور خارجی فراهم کردند، بلکه فراتر از این مردم به ستوه آمده از آنارشی به استبداد پناه بردند و در آرزوی ظهور دیکتاتوری بودند که بتواند بر اوضاع نابهسامان فائق آید.
تجارب بعدی
تاجیک ادامه داد این تجربه تلخ باز هم در تاریخ ما تکرار شده و تحلیل نادرست جامعه ما را به یک مقطع تاریخی قفل کرد، یعنی در کودتای 1320 و 1332 . آنجا هم باز این تحلیل‌های غلط و سوء تدبیر‌های فاشیست‌ها و مارکسیست‌ها بود که زمینه‌ساز بازگشت استبداد و حضور خارجی شد، تنها در سال 1342 شاهد شروع حرکت جدیدی بودیم. در آن سال‌ها امام با شناختی عمیق از فرهنگ دینی مردم خود، انقلابی شکوهمند را در فضا و عصر سکولاریزم بنیان نهاد.
تحلیل پس از انتخابات
دکتر تاجیک با ذکر این مقدمه وارد بحث تحلیلی درباره فضای امروز جامعه، به ویژه مسائل پس از انتخابات شد.
این استاد علوم سیاسی گفت امروز هم عده‌ای با تحلیلی غلط که ناشی از عدم درک صحیح از عمق جامعه بود و با این تصور که تمام مردم همان‌هایی هستند که دور آنها را گرفته‌اند، دردسر ایجاد کردند.
تاجیک افزود آنها تصور می‌کردند مردم از وضع موجود خسته‌اند و به دنبال منجی می‌گردند، شخصیتی که فراتر از اصلاح طلبی و اصول‌گرایی باشد، چرا که مردم خسته از اصول و ملول از اصلاح هستند. آنها فکر می‌کردند اگر چنین کسی وارد میدان شود، قشر خاکستری جامعه به حمایت از او بر می‌خیزند و پیروزی قطعی را نصیب او می‌کنند؛ چرا که مردم از خیال می‌کردند چنین کاندیدایی با شعار تغییر رای بخش قابل توجهی از اصول‌گرایان و همینطور بخش قابل توجهی ازاصلاح‌طلبان را جلب وکار را یکسره خواهد کرد. البته برخی نظرسازیها و نظرسنجی‌های ناقص هم به این ذهنیت دامن زدند.
توهم پیروزی همزاد توهم تقلب
مشاور سابق دولت اصلاحات نتیجه‌گیری کرد توهم به همین جا ختم نشد و توهم پیروزی یک همزاد هم دارد که همان توهم تقلب است، توهم تقلب وسیع می‌آید تا پیروزی حاصل نشده را که قبلا قطعی تصور می‌شد، توجیه کند.
این جریان توهم‌زده سه خطای بزرگ مرتکب شد؛ عبور از حریم ولایت، عبور از قانون ودر نتیجه هرج ومرج و در آخر بسترسازی برای دخالت بیگانگان تا چه در قالب کار رسانه‌ای و چه سرویس‌های جاسوسی آنها وارد مسائل داخلی ایران شوند.
حکومت درون حاکمیت
کارشناس مسائل استراتژیک در پاسخ به این سوال مجری که اساسا در کشور ما رئیس‌جمهور چقدر برای ایجاد تغییر در قانون اساسی قدرت دارد؟ گفت حکومت درون حاکمیت است، اختیارات رئیس‌جمهور در سطح حاکمیت نیست، بلکه درون حکومت است و هویت و مشروعیت خود را از حاکمیت می‌گیرد.
نقش اپوزیسیون
این کارشناس سیاسی در پاسخ به این پرسش که مساله دخالت منافقین واپوزسیون خارج از کشور تا چه حد واقعی است و آنها چگونه برای دخالت و بحران‌سازی راه ورود می‌یابند؟ گفت خارجی‌ها در وقایع مهم یکی دو صده اخیر ایران همیشه نقش داشته‌اند؛ البته باید بگویم به دلیل ساختار اجتماعی و مذهبی جامعه ما، منافقین یا اپوزسیون خارج از کشور قادر نیستند خودشان موج ایجاد کنند وتنها در کمین و برای شکار لحظه‌ها می‌نشینند و موج‌های ایجاد شده را در جهت منافع خود مصادره می‌کنند. والبته دول بیگانه برای بسترسازی این امواج، بودجه‌های کلان هم تخصیص می‌دهند.
فقدان توجیه
دکتر تاجیک در تشریح مسائل پس از انتخابات گفت حجم حمله رسانه‌ای در این مقطع بی‌نظیر بود و با چنین ابزاری این افراد سعی کردند انتخابات را بدل به اغتشاشات کنند و در این جریان رفته رفته حریم حرمت‌های این مردم و نظام را شکستند.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی این حوادث را بدون هرگونه توجیه توصیف کرد. او گفت این جریانات فاقد توجیه شرعی و دینی بود چرا که در نظام ولایی باید همه تسلیم ولایت‌امر باشند و سیره و سنت نیز مجوز چنین حرکاتی را صادر نکرده است؛ فاقد توجیه قانونی است چرا که فصل‌الخطاب در قانون اساسی ولایت فقیه است و اگر ایشان امر کردند همه باید بپذیرند و برای تحقق خواسته‌ها نیز نباید فراتر از قانون رفت؛ فاقد توجیه عقلی است چون در مسیری گام می‌گذاریم که دشمن در آن در کمین است و چنین مسیری خلاف منافع ملی است؛ فاقد توجیه مدنی است چون مدنیت و خشونت و تخریب اموال عمومی نسبتی ندارد.
محمدرضا تاجیک در گفت‌وگوی ویژه / قسمت دوم
خبرآنلاین: به گزارش خبرآنلاین تاجیک در بخش دوم برنامه به آسیب شناسی جریان اصلاحات پرداخت.
اصلاحات 40 تکه
در بخش دیگری از این مصاحبه طولانی تاجیک به ارزیابی نقش جریان اصلاحات در حوادث اخیر پرداخت. او گفت اصلاحات طیف وسیعی را شامل می‌شود ویک جریان چهل تکه، رنگ‌وارنگ است، جریانی است که از رادیکال‌های تندرو تا محافظ کارها و از سنتی‌ها تا مدرن‌ها و از سکولار تا روشنفکر دینی را شامل می‌شود و باید بگویم به نظر من اصلاحات هم مانند جریان‌های بی‌برنامه و آشفته دیگر که در تاریخ معاصر تجربه کرده‌ایم بی‌فرجام و خالی از حسن‌عاقبت است. جریانی بود که قبل از تولد از دنیا رفت.
دکتر محمدرضا تاجیک در ادامه افزود اصلاحات سال 76 یک پروسه نبود، بلکه یک پروژه بود و ریشه فرهنگی و تاریخی عمیقی نداشت. او توضیح داد که در نظر برخی فعالان این جریان، اصلاحات یعنی سکولار کردن جامعه، یعنی مدرن و غربی کردن جامعه و البته چنین جریانی محکوم به شکست بود.
معضلات اصلاح‌طلبان
دکتر تاجیک گفت اصلاح‌طلبان 4 مشکل دارند؛ فقدان هدف مشترک، ایدئولوژی مشترک، رهبری مشترک و راهبرد مشترک.
استاد دانشگاه شهید بهشتی در تبیین معضل اول گفت جریان اصلاحات فاقد ریشه تاریخی است و نداشتن ریشه تاریخی منجر به فقدان هدف مشترک و در نتیجه ظهور اهداف متعدد نظیر جامعه مدنی، تحقق دموکراسی غربی، دموکراسی دینی، دمکراسی منطبق بر دین، دین منطبق بر دمکراسی، غربی یا سکولار شدن جامعه و… شد و به تعبیر مولانا این عده هرگز به «جمعیت» تبدیل نشدند.
تاجیک فقدان ایدئولوژی مشترک را چنین تبیین کرد: جریان اصلاحات از مدتی قبل‌تر ایدئولوژی را دستگاهی متصلب، جهان‌شمول، خودی-دگرساز، تقلیل‌گر، مانع پلورالیسم معرفتی معرفی کرده بود، و تصور می‌کرد ایده‌اولوژی‌ها حامی صراط‌‌اند و نه حامی صراط‌ها؛ فلذا در پی ایدئولوژی زدایی برآمد.
اصلاحات هلو-انجیری
مشاور سابق دولت اصلاحات جریان اصلاحات را غرسی، پیوندی و هلو-انجیری خوانده و گفت گفتمان اصلاحات آنقدر اختلاطی و پیوندی است که اصحاب اصلاحات حتی در مورد واژه اصلاحات هم توافق ندارند. آنها دچار تناقضاتی درونی و گمگشتگی مفهومی هستند که هم سنت را شامل می‌شود وهم مدرنیته را، هم مدعی تثبیت قانون است و هم به دنبال تغییر آن.
فراموش کردن 7 دهک
مشاور پیشین دولت خاتمی، جبهه اصلاحات را فاقد فرهنگ سیاسی و در نتیجه به نوعی از هم پاشیدگی دانست. او گفت اصلاح‌طلبان پس از آنکه در برقراری ارتباط با اقشار مختلف جامعه ناکام ماندند به تقلید از مارکسیست‌ها مردم‌گرایی را پوپولیسم توصیف و به سمت نخبه‌گرایی فرار کردند، آنها 3 دهک بالای جامعه را هدف گرفتند و 7 دهک پایین را فراموش کردند.
دکتر تاجیک با اشاره به فرصت 8 ساله دولت اصلاحات عنوان کرد، آنان به جای حرکت به سوی سازندگی وقت خود را صرف دعوا‌های سیاسی کردند و در نتیجه در بین حامیان خود شاهد ریزش بودند اما به جای اصلاح خود مدام تقصیر را به گردن دیگران انداختند.
انقلاب مخملی در ایران؛ هرگز
کارشناس مسائل استرتژیک و استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که آیا انقلاب رنگین و یا مخملی،آنگونه که در بعضی کشور‌ها تجربه شده، در ایران هم عملی است؟ گفت البته غربی‌ها و اپوزسیون خارج از کشور چنین سودایی در سر دارند، موسسات استراتژیک غربی در مورد انقلاب ما به این نتیجه رسیده‌اند که راه ضربه زدن به این انقلاب توسل به همان استراتژی‌هایی است که این انقلاب را به پیروزی رساند.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه با ذکر دلایلی عملیاتی نبودن ایده انقلاب‌های رنگین در ایران را تشریح کرد. او گفت در کشور‌هایی که شاهد انقلاب‌های رنگین بودند، پیش از هر چیز شاهد ایده‌اولوژی‌زدگی مفرط هستیم، به نحوی که ایده‌اولوژی مرده به قفس آهنین مردم تبدیل می‌شود و جای اینکه برنامه زندگی مردم باشد نقش دستگاه قدرت را به عهده می‌گیرد. اما در ایران این عنصر وجود ندارد و بیش از 90 درصد مردم ایران معقد به دین هستند و دین را برنامه زندگی خود می‌دانند.
سفارت آمریکا بسیار موثر بود
دکتر تاجیک در ادامه دلایل خود عنوان کرد، انقلاب‌های رنگین جایی اتفاق می‌افتد که در بین نخبگان و کسانی که بر سر قدرتند شقاق و تفرقه وجود داشته باشد؛ اما در نظام ما دو عنصر این شقاق را ناممکن می‌سازند، اول ولایت‌فقیه که وحدت‌بخش قوای سیاسی نخبگان جامعه است و دیگری مجمع تشخیص مصلحت نظام که به عنوان ابتکار و تدبیر ماندگار امام با حل اختلافات مانع از بروز تفرقه می‌شود.
دکتر تاجیک عامل مهم دیگر در بروز انقلاب رنگین را فعال بودن سفارت امریکا و موسسات و ان.جی.او.های غربی دانست و افزود سیطره سنگین شوروی و تحقیر دولت و فرهنگ این ملل سبب شد تا آنان به دنبال مفری برای رسیدن به آزادی خود را به دامان غرب بیاندازند و به فرهنگ آنان خوشامد بگویند. او افزود که جامعه ما فرهنگ و تمدن بیش از 6000 ساله دارد و ایرانی‌ها حتی آنان که خارج از ایران متولد شده‌اند به ملیت خود افتخار می‌کنند و هر گاه مورد هجوم خارجی قرار گرفته‌ایم، این ما بوده‌ایم که روی مهاجم اثر گذاشته و او را متحول کرده‌ایم. او به گفته آلبرایت استناد کرد که ایرانی مثل مخلوط آب-روغن هستند و اگر از بیرون تکان بخورند، یکی می‌شوند.
توصیه به دانشجویان
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در آخرین بخش این مصاحبه دانشجویان را مخاطب قرار داد و گفت ما در دوران صلح و منطق و گفت‌وگو زندگی می‌کنیم پس بدانید با اقدامات خشونت‌آمیز و رادیکال نمی‌توان به جایی رسید و باید در چارچوب قانون خواسته‌ها را دنبال کرد، حتی اگر به دنبال تغییر شرایط هستید باید با علم و آگاهی و روش علمی این کار را بکنید، نه اینکه با رفتار‌های احساسی و هیجان‌زده و عبور از قانون راه را برای حضور بیگانه هموار کنید. او افزود دانشجویان نباید پژواک صدای بیرون دانشگاه باشند و باید خود منشاء فکر و اندیشه شوند.
حاشیه‌ها
– حیدری برخلاف همیشه در صحبت‌های مهمان نمی‌دوید و مانند همیشه سعی نمی کرد به مهمان برای ادای توضیحات کمک کند. عنوان «کارشناس مسائل استراتژیک» برای تاجیک، باعث شد تا او مانند دانشجویی مودب در محضر استاد زانو بزند.
– در طول برنامه بارها زیر نویس «محمدرضا تاجیک؛ مشاور دولت اصلاحات» نمایش داده شد.
– تاجیک اوراقی را همراه داشت که گویی با علم به سوالات، پیشاپیش پاسخ‌ها و مطالب را در ذهن دسته‌بندی کرده و خود کار مجری را هم بر عهده گرفته بود و حیدری نیز از این وضع رازی بود.
– بر خلاف مصاحبه‌های سایر بازداشت شدگان حوادث اخیر، تاجیک اشاره‌ای به حضورش در زندان و علت تحول فکریش نکرد.
– تاجیک بسیار اخمو، گرفته و با ابروانی گره خورده بود و جز در یکی دو مورد لبخند هم نزد.
– شاید به علت پیشین، برنامه جو بسیار سنگینی داشت و گویی تاجیک پرده از رازی سربه مهر بر‌می‌داشت.
– حیدری نسبت به وقت برنامه هیچ تذکری نداد و برنامه 1 ساعت و نیم به طول انجامید.
پیام برای این مطلب مسدود شده.