مردمک: کاربران اینترنت در ایران امسال دهه فجر متفاوتی را آغاز کردند. از روز ۱۲ بهمن اختلال اینترنتی شدت گرفت و اکنون در آستانه ۲۲ بهمن، استفاده از آن در بسیاری مناطق عملا غیر ممکن شده است.

این بار نه تنها دسترسی به برخی سایت‌ها، بلکه استفاده از چند سرویس اینترنتی و انواع فایل‌ها مختل شده است.

استفاده از سرویس وی.پی.ان (VPN) در بیشتر مناطق کشور امکان پذیر نیست و فایل‌های فلش (Flash) هم بدون در نظر گرفتن محتوای آن، قابل دیدن نیست. امروزه تماشای ویدیو به صورت آنلاین در سایت‌های اشتراک ویدیو از جمله «یوتیوب» با استفاده از فایل‌های فلش انجام می‌شود.

یکی از مشکلاتی که این روزها گریبان کاربران ایرانی اینترنت را گرفته، باز نشدن سایت محبوب و پرکاربرد جی.میل است. این سایت خدمات پست الکترونیکی که متعلق به شرکت گوگل است، به کاربرانش در سراسر دنیا ایمیل رایگان می‌دهد.

با آغاز موج تازه اختلال اینترنتی در کشور، استفاده از جی.میل هم غیر ممکن شده و به همین دلیل کاربران آن با مشکلات زیادی رو به رو شده‌اند.

مدیرعامل شرکت ارتباطات و فناوری مسدود شدن جی.میل را «مثبت» ارزیابی کرده و می‌گوید این مساله روشی برای هدایت مردم به استفاده از «ایمیل ملی» است.

ادعای مشکلات فنی

همزمان با شروع مشکلات اینترنتی، روابط عمومی شركت ارتباطات زيرساخت ایران که نهاد مسئول اینترنت در ایران است اعلام کرد مشکلات این روزها به دلیل پاره شدن کابل اینترنت ایران در مسیر جاسک-فجیره است.

یک مقام مسئول در همین سازمان اعلام کرد که علت قطع شدن این کابل مشخص نیست، اما اختلال تا چند روز آینده ادامه خواهد داشت.

از سوی دیگر حسین شفیع، معاون دفتر روابط عمومی و امور بین‌الملل شرکت ارتباطات چند روز پیش از این اظهار نظرها به خبرگزاری ایسنا گفته بود که این اختلال به دلیل آغاز عملیات توسعه شبکه فیبر نوری رخ داده و به زودی رفع می‌شود.

سابقه قطع شدن کابل، اما متفاوت

اگر چه مسئولان می‌گویند که دلیل اختلال اینترنت در کشور، آسیبب دیدن کابل زیر دریایی است، اما با مقایسه رویداد مشابه این ادعا در گذشته، چنین توجیهی منطقی به نظر نمی‌رسد.

در بهمن ۱۳۸۶ هم اینترنت در برخی از کشورهای خاورمیانه از جمله ایران قطع شد و بیش از ۸۰ میلیون کاربر در سراسر این منطقه با همین مشکل رو به رو شدند.

کارشناسان كمیته بین‌المللی محافظت از كابل‌های زیردریایی در همان زمان اعلام کردند که کابل‌های اصلی ارتباط فیبر نوری متصل کننده منطقه آسیا به دلیل نامشخص آسیب دیده و باعث اختلال در اینترنت شده است.

اختلال اینترنت در دهه فجر امسال با نمونه قطع شدن کابل‌های زیردریایی در سال ۸۶ از نظر گستردگی اختلال و فراگیری آن قابل مقایسه نیست. برخلاف سال ۸۶، این اختلال در هیچ کشور دیگری در منطقه جز ایران گزارش نشده است.

از سوی دیگر، مدیرعامل شركت ارتباطات زیرساخت در بهمن ۸۶ به خبرگزاری ایسنا گفته بود که قطع كابل‌های دریایی هیچ تاثیری در كیفیت یا كاهش سرعت اینترنت نداشته، زیرا ارتباط ایران از مسیرهای دیگری مثل تركیه هم برقرار می‌شود.

بسیاری از کارشناسان می‌گویند که مشکل اختلال کنونی اینترنت در ایران نمی‌تواند به دلیل قطع کابل زیردریایی و هر نوع اتفاق «غیرعمد» دیگری باشد.

ایمیل ملی و قابلیت شنود

در حالی که هزاران نفر در ایران به دلیل بسته شدن راه‌های ارتباطی خود از طریق جی.میل دچار مشکلاتی شده‌اند، شمار زیادی از کاربران حرفه‌ای اینترنت هم می‌گویند که به دلیل دسترسی نداشتن به ایمیل خود زیان مالی دیده‌اند.

مدیرعامل شرکت ارتباطات و فناوری درباره مسدود شدن سایت جی.میل گفته است: اگر هرکسی اعتراضی داشته باشد، باید به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کند.»

سعید مهدیون با وجود نارضایتی شهروندان از کندی و اختلال اینترنت، نه تنها پاسخ روشنی درباره این که چه کسی مسئول این مشکل در کشور است نداده، بلکه چنین محدودیتی را فرصتی برای تبلیغ ایمیل ملی قلمداد کرده است.

ایمیل ملی سرویس جدیدی است که دولت به کاربران اینترنت می‌دهد. در این سرویس ایمیل کاربرانی در داخل کشور میزبانی می‌شود و اگر فرستنده و گیرنده یک ایمیل هر دو از ایمیل ملی استفاده کنند، نیازی به شبکه جهانی اینترنت نیست و همه ارتباطات در شبکه ارتباطی داخلی دولت انجام می‌شود.

گفتنی است کنترل و شنود ارتباطات کاربران از طریق شبکه‌های ارتباطی دولتی از جمله ایمیل ملی به طور قطع انجام پذیر است. برای نمونه، در جریان ناآرامی‌های پس از انتخابات، اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی با تهدید کاربران اعلام کرده بود که همه پیامک‌ها و ایمیل‌های کاربران اینترنت در ایران تحت کنترل است و نهادهای امنیتی می‌توانند محتوای آنها را بازرسی کنند.