روز: مکس برگمن

پيمان جديد و برجسته کنترل تسليحات که در پراگ به امضای باراک اوباما و دیميتری مدودوف رؤسای جمهور آمريکا و روسيه رسيد، آغازی جديد و بزرگترين پاداش تجديد روابط ايالات متحده و روسيه برای اوباماست. کاهش تعداد کلاهک های هسته ای و سيستم های حامل و خصوصاً مدرن کردن امر نظارت بر پيمان اصلی کاهش تسليحات هسته ای، دستاوردهای بزرگی است وبه عنوان نشانه ای از بهبود روابط مسکو و واشنگتن ارزيابی می شود.

در عين حال، تجديد تعهد آمريکا و روسيه به کنترل تسليحات می تواند سبب تقويت ديپلماسی بين المللی برای بازداشتن ايران از پيگيری برنامه تسليحات هسته ای شود.

ارزش تعهد دو ابرقدرت هسته ای برای کاهش بيشتر زرداخانه ها، بيشتر از تنها يک رويداد موفقيت آميز است. مشروعيت پيمان منع اشاعه تسليحات هسته ای بين المللی و تلاش برای اعمال آن، و پرداختن به معضل برنامه اتمی ايران، از تبعات ديگر اين رويداد هستند. بر اساس ماده 6 پيمان منع اشاعه، سنگ بنای زيرساخت جهانی برای مهار گسترش تجهيزات هسته ای، ملزم کردن کشورهای صاحب تسليحات “به انجام مذاکرات صادقانه در جهت توقف مسابقه تسليحاتی و حرکت به سوی خلع سلاح هسته ای” درنظر گرفته شده است. واشنگتن و مسکو با اين آغاز تازه، بر تعهدات خود تحت پيمان ان- پی- تی تاکید کردند.

در نتيجه اين رويدادها، ايالات متحده در موضع بهتری برای گفتگو بر سر برنامه هسته ای ايران قرار می گيرد. ايران ديگر نمی تواند به شانه خالی کردن از زير بار مسؤوليت های خود در قبال ان- پی- تی ادامه دهد و ادعا کند ابتدا کشورهای هسته ای بايد خلع سلاح را آغاز کنند. با توافق دو قدرت بزرگ هسته ای برای کاهش زرادخانه های خود، خودداری ايران از شفاف سازی درباره برنامه هسته ای در لوای مفاد ان- پی- تی، پوچ و بی اساس خواهد بود. پيمان جديد به ايالات متحده برای تلاش در جهت وضع تحريم های جديد شورای امنيت سازمان ملل ظرف هفته های آينده، مشروعيت مضاعف می بخشد.

ضمناً اين پيمان به بهبود روابط روسيه- آمريکا که از زمان روی کار آمدن اوباما آغاز شده، شدت می بخشد. در نتيجه، احتمال اينکه روسيه به صف موافقان تحريم های سنگين تر بپيوندد، بيشتر می شود. اوباما امروز گفت گفتگوهای وی با مدودوف در پراگ به همکاری در زمينه تحريم ها انجاميده است. مدودوف گفت: “ما نمی توانيم چشمان خود را بر روی اين مسأله ببنديم.”

واضح است که روسيه به اندازه ايالات متحده و متحدانش جلو نمی رود و تصميم نهائی خود را بر اساس منافع ملی روسيه اخذ می کند. اما بهبود روابط مسکو واشنگتن که در امضای پيمان جديد نمود پيدا کرد، حائز اهميت است زيرا به ايرانی ها اين پيام را می فرستد که کرملين به هيچوجه مايل به فاصله گرفتن از جامعه بين المللی بر سر اين معضل نيست.

در عين حال، ايرانی ها در نتيجه اقدامات دولت اوباما در زمينه منع اشاعه جنگ افزار کشتار جمعی، تا حدودی در تنگنا قرار گرفته اند. تهران نيز در صدد برگزاری يک نشست هسته ای تحت عنوان “انرژی هسته ای برای همه، تسليحات هسته ای برای هيچکس” می باشد که ماهيت آن معلوم نيست و يک تلاش تقريباً نافرجام برای تحت الشعاع قراردادن اقدامات امنيت هسته ای اوباماست. قرار است کنفرانس ايران در روزهای 17 و 18 آوريل، تنها چند روز پس از نشست امنيت هسته ای اوباما و چند هفته پيش از کنفرانس بازنگری پيمان ان- پی- تی برگزار شود.

هرچند پيمان جديد يک تحول بزرگ در رکود چند سال اخير پیمان منع اشاعه است، اما همراهی بدون چون و چرای بين المللی درباره مسأله ايران را تضمين نمی کند. هنوز به ديپلماسی دقيق با ساير اعضای شورای امنيت خصوصاً چين و روسيه نياز است و نتيجه گفتگوهای نيويورک هنوز قابل پيش بينی نيست. البته بايد راه تماس را برای حالتی که ايران تصميم به تغيير در سياست خود بگيرد، بازگذاشت. در عين حال، پيمان جديد می تواند يک عامل تغيير دهنده شرايط در تلاش های بين المللی برای مهار بلندپروازی های هسته ای ايران باشد.

منبع: گاردين- 9 آوريل