مردمک: ‫سخنان محمود احمدی نژاد در برنامه تلویزیونی «بدون حاشیه» شبکه یک سیما در روز سه شنبه، ۲۴ فرودین، درباره کنترل جمعیت در ایران واکنش‌های بسیاری برانگیخت.

از جمله علیرضا مرندی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون بهداشت درمان و آموزش پزشکی مجلس، حرف‌های آقای احمدی نژاد را درباره افزایش جمعیت، بسیار نگران‌کننده خواند.

وزیر بهداشت در دولت اکبر هاشمی رفسنجانی که در نیمه اول دهه ۷۰ شمسی از پی‌گیری‌کنندگان سیاست‌های مهار جمعیتی ایران بوده، سیاست رئیس‌جمهوری را در این زمینه، «گامی در راه ازدیاد جمعیت کشور» می‌داند.

آقای مرندی در گفت‌وگو با پایگاه اینترنتی خبر آنلاین، با اشاره به فعالیت‌های گذشته‌اش در زمینه کنترل جمعیت ایران، در انتقاد از حرف‌های آقای احمدی‌نژاد گفت: ما سال‌های سال زحمت کشیدیم تا جمعیت ایران کنترل شود .

او تاکید کرد که این اقدام رییس جمهور دوباره برای قشر ضعیف و کم در آمد جامعه انگیزه‌ای برای بچه دار شدن است.

وزیر سابق بهداشت در باره طرح آقای احمدی نژاد برای گشایش حساب آتیه گفت: افتتاح حساب یک میلیون تومانی برای فرزندان به طور حتم منجر به افزایش جمعیت می‌شود در حالی که بر خلاف تصور همگان این مبلغ به راحتی در دسترس خانواده قرار نمی‌گیرد و ثانیا هنگامی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد که ارزش ریالی فعلی را نخواهد داشت.

آقای مرندی، نادیده گرفتن برنامه های کنترل جمعیت در کشور از سوی رئیس جمهور را باعث گسترش فقر، افزایش آمار سوءتغذیه و بالا رفتن آمار نارضایتی عمومی و افزایش فاصله طبقاتی در کشور دانست که به اعتقاد او «به هیچ عنوان با سیاست های عدالت محورانه رئیس جمهور مطابقت ندارد.»

مخالفت صريح محمود احمدی نژاد با کنترل جمعيت

آقای احمدی‌نژاد در گفتگوی تلويزيونی خود، سیاست‌های کنترل جمعیت در ایران را زیر سوال برد. وی با اعلام اینکه اعتقادی به کنترل جمعیت ندارد، گفت: «من کاملا با این موضع که گفته می شود دو بچه کافیست، مخالفم.» وی سیاست کنترل جمعیت را یک سیاست غربی خواند.

رئیس جمهور ایران همچنین در این برنامه، هدفش را از افتتاح حساب( صندوق) آتیه و پرداخت یک میلیون تومان از سوی دولت به نوزادان متولد سال ۸۹ تشریح کرد و گفت: «برخی فکر می‌کنند که روزی رسان مردم ما هستیم در حالی که روزی را خدا می‌دهد. من تعجب می‌کنم که چرا علما در برابر چنین تحلیل‌هایی سکوت اختیار کرده‌اند.»

روزنامه خراسان، در سرمقاله روز ۲۶ فروردين خود نوشت که دیدگاه‌های آقای احمدی نژاد در باره کنترل جمعیت و تنظیم خانواده تازگی ندارد و وی قبلا نیز چند سال قبل نظرات مشابهی را در این زمینه مطرح کرده بود.

به گزارش روزنامه خراسان، سیاست‌های آقای احمدی نژاد در چند سال گذشته در زمینه کنترل جمعیت، تاثیر منفی زیادی بر برنامه های تنظیم خانواده وزارت بهداشت گذاشته و حتی تا مرز تعطیلی این برنامه ها پیش رفته است.

«مجلس، مخالف است»

در همین حال انوشیروان محسنی بندپی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در گفت‌وگو با ایلنا اعلام کرد که «مجلس با سیاست افزایش جمعیت رئیس جمهور مخالف است.»

آقای بندپی گفت: مجلس بررسی‌های خود را در زمینه اظهارات اخیر رئیس‌جمهور در رابطه با افزایش جمعیت آغاز کرده است.

او تاکید کرد که کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با این پیشنهاد مخالف است و نسبت به این موضوع موضع‌گیری کرده است.

به گفته این نماینده مجلس، « ایده افزایش جمعیت با شرایط کنونی ایران به صلاح کشور نیست» و به نظر او، «پشت‌سر این ایده، دلیل پژوهشی و کارشناسی وجود ندارد و اقدامات موفق سال‌های اخیر را در زمینه کنترل جمعیت و تنظیم خانواده را دچار مشکل می‌کند».

به گفته آقای بندپی، افزایش جمعیت در کشور، مشکلات جبران‌ناپذیری را در پی دارد.

انتقاد اصلاح‌طلبان

حسین انصاری‌راد، نماینده اصلاح‌طلب مجلس ششم، در گفت‌و‌گو با ایلنا در انتقاد از سخنان آقای احمدی‌نژاد، سیاست افزایش جمعیت را «برخلاف عقل و شرع» دانست.

به گفته او، سکوت علما در برابر سیاست «دو بچه کافی است»،‌ امری نیکوست چون افزایش جمعیت بدون وجود امکانات لازم، خلاف عقل و شرع است.

به گفته این نماینده سابق مجلس، «حال که برای فرزندان کشور، امکانات لازم زندگی را نمی‌توانیم فراهم کنیم، ازیاد نسل قطعا امری نامطلوب است».

آقای انصاری راد یادآوردی کرد: در حال حاضر در حدود ۱۴ میلیون نفر از مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند و بسیاری از مردم امکان تغذیه کافی ندارند، بخش اعظمی از جمعیت کشور نمی‌توانند از امکانات مناسب بهداشتی و درمانی بهره‌مند شوند و از نظر مالی توان تامین مایحتاج بهداشتی درمانی لازم را ندارند.

مصطفی کواکبیان، نماینده اصلاح طلب مجلس نیز پیش‌تر، در انتقاد از طرح پیشنهادی آقای احمدی نژاد در مورد افتتاح حساب آتیه برای نوزادان سال ۸۹، اجرای این طرح بدون تصویب مجلس را ناممکن خوانده بود.

او گفته بود که اگر میزان زاد و ولد در سال ۱۳۸۹ یک میلیون نوزاد باشد، برای اجرای این طرح نیاز به حدود هزار میلیارد تومان سرمایه است و مشخص نیست دولت از کدام منابع می‌‌خواهد این بودجه را تامین کند.

سابقه مهار جمعیت در ایران

طرح مهار جمعیت و تنظیم خانواده به صورت پراکنده از سال ۱۳۳۷ به وسيله موسسه‌ای غير‌دولتی به نام «انجمن راهنمای بهداشت خانواده» در ایران شروع شد و از سال ۱۳۴۶ با تشکیل « واحد بهداشت و تنظیم خانواده» در وزارت بهداری، به صورت متمرکز ادامه یافت. این واحد بعدها به «سازمان تنظیم خانواده » تغییر نام داد.

در آن زمان نرخ رشد به طور متوسط سالانه ۳.۱ درصد بود که با اجرای سیاست «فرزند کمتر، زندگی بهتر» در دهه پنجاه به ۲.۷ درصد رسید.

پس از پیروزی انقلاب، سیاست‌ کنترل جمعيت به دليل مخالفت برخی روحانيون و چهره‌های مذهبی و سياسی کنار گذاشته شد.

به نوشته روزنامه جام جم، جنگ تحمیلی و میل روانی به داشتن فرزند بیشتر در زمان جنگ نیز در این خصوص بی‌تاثیر نبود.

حسین انصاری‌راد نماينده مجلس در اين زمينه می‌گويد: «قبل از انقلاب مسئله کنترل جمعیت تبلیغ می‌شد و شعار دو بچه کافی است، شعار معروفی بود اما بعد از انقلاب حسب سنت معروفی که بین متدینین رایج بود تبلیغ افزایش نسل و داشتن فرزندان بسیار رایج شد به گونه‌ای که حکومت نیز آن را تبلیغ می‌کرد و آن را مورد استقبال قرار می‌داد.»

به گفته آقای انصاری راد، طی مدت کوتاهی بعد از سیاست‌های افزایش جمعیتی، میزان جمعیت به صورتی شد که مسئولان کشور احساس خطر کردند و مسئله افزایش جمعیت را مورد نقد و تردید قرار دادند و شعار انفجار جمعیت از انفجار اتم خطرناک‌تر است شعاری بود که بعد از این افزایش جمعیت بر روی دیوار شهرهای مختلف کشور دیده می‌شد.

به اين ترتيب سياست مهار جمعيت، پس از پايان جنگ ايران و عراق و به دنبال افزايش بی‌رويه جمعيت ايران، دوباره از سال ۱۳۶۸ در پيش گرفته شد.

سیاست سه فرزندی بعد از جنگ

در سال ۱۳۶۸ اجرای این سیاست رسمی، با عنوان «تنظیم خانواده» به وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فرهنگ و آموزش عالی، آموزش و پرورش و سازمان‌های ذيربط دیگر ابلاغ شد.

بر اساس اين طرح، فاصله‌گذاری بین زایمان‌ها از طریق گسترش دسترسی به وسایل مدرن پیشگیری از باروری‌های ناخواسته، وازکتومی (عقیم شدن) داوطلبانه برای مردان متقاضی و حذف کلیه سیاست‌های تشویقی ۳ اولاد به بالا به عنوان اساس فعالیت‌های اجرایی مدنظر قرار گرفت.

در سال ۱۳۶۹ نيز شورایی به نام «شورای تحدید موالید» با تصویب دولت و به ریاست وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل شد و در سال ۱۳۷۰ با ایجاد «اداره کل جمعیت و تنظیم خانواده» سياست کنترل جمعیت پی‌گيرانه دنبال شد.

در اردیبهشت ۱۳۷۲ قانون تنظیم خانواده مشتمل بر ۴ ماده و ۲ تبصره در مجلس شورای اسلامی تصویب شد که به تایید شورای نگهبان هم رسید. براساس این قانون کلیه امتیازات متعلق به فرزندان بالاتر از رده سه، حذف و محدودیت‌هایی برای کثرت اولاد در نظر گرفته شد.

دکتر حسن امین لو مشاور وزیر بهداشت در باره رشد جمعيت ايران و در سال‌های بعد از انقلاب به روزنامه خراسان می‌گوید که که با اجرای این برنامه‌ها، نرخ رشد جمعیت تا حد زيادی کاهش يافت به طوری که بر اساس سرشماری سال ۸۵، نرخ رشد جمعیت به ۲.۱ و بنا بر برخی آمار به ۴.۱ درصد رسیده است.

به اعتقاد آقای امین لو، اگرچه نرخ رشد جمعيت کشور کاهش یافته اما به دلیل افزایش ازدواج‌ها، کشور با افزایش میزان باروری رو به روست.

آقای امين لو آمار کنونی جمعیت کشور را ۷۵ میلیون نفر خواند در حالی که بر اساس سرشماری سال ۸۵ اين آمار حدود ۷۰ میلیون نفر بود.

آقای انصاری‌راد در انتقاد از اين وضعيت می‌گويد:‌ با سیاست‌های افزایش جمعیتی، جمعیت ۳۵ میلیونی کشور در بعد از انقلاب به بیش از ۷۰ میلیون نفر افزایش یافت و این امر موجب شد که اقشار مختلف کشور یعنی پیرمردان، بازنشستگان، کودکان، نوجوانان، جوانان و دانشجویان که در حدود ۳.۵ میلیون نفر جمعیت دارند در شرایطی زندگی کنند که شایسته آنها نیست.

به گفته اين نماينده مجلس، افزایش جمعیت باعث شد که شرایط زندگی مناسبی برای اصناف مختلف کشور فراهم نشود و میلیون‌ها نفر از جمعیت کشور بیکار باشند.