بی‌بی‌سی: اعتصاب پنجشنبه گذشته بخش هایی از مناطق کردنشین ایران در اعتراض به اعدام فرزاد کمانگر، علی حیدریان، فرهاد وکیلی، شیرین علم هولی و مهدی اسلامیان سوال هایی را در باره این حرکت اعتراض آمیز مطرح کرد.

در حالی که از بعد از تظاهرات عاشورا، دولت ایران می گفت توانسته است هرگونه اعتراض علنی مردم را مهار کند، در پی اين اعتصاب، بحث هايی در اين باره درگرفت که چرا و چگونه کردها توانستند دست به اعتصابی نسبتا سراسری بزنند؟ هواداران جنبش سبز در رسانه ها و يا وبسايت هايی که امکان طرح نظرات خود را دارند اين سوال را مطرح کردند که آیا در حالی که حکومت ایران پرونده معترضان به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری را بسته شده می داند، این حرکت می تواند در سایر بخش های ایران الگوبرداری شود؟

‘مبارزه بی گسست’

هاشم احمدزاده، مسئول مرکز مطالعات کردی دانشگاه اگزتر بریتانیا، در توضیح دلایل موفقیت کردها برای اعتصاب می گوید کردها چندین دهه “مبارزه ای بی گسست” برای تحقق خواسته هایشان داشته اند. او همچنین الهام پذیری کردهای ایران از مبارزات کردهای عراق و ترکیه را در بالا بردن آگاهی سیاسی و پیگیری فعالانه مطالبات آنها موثر می داند.

علاوه بر این دلایل تاریخی و سیاسی، آقای احمدزاده عقیده دارد به طور سنتی واکنش کردها به اعدام ، بی پرواتر و علنی تر از سایر اقوام ایران بوده و این چهار فعال کرد، مخصوصا فرزاد کمانگر، توانسته بودند از داخل زندان پیام بی گناهی خود را به دیگران منتقل کنند و در نتیجه انفعال در مقابل اعدام آنها برای کردها دشوار شده بود.

ناظران می گویند این شوک و ماتم عمومی، فشار به احزاب پراکنده کرد را برای هدایت هماهنگ و یکپارچه یک حرکت اعتراضی مضاعف کرد. عبداله مهتدی، دبیرکل حزب کومله کردستان ایران، می گوید یکی از اولین کسانی بود که ایده این اعتصاب عمومی را مطرح کرد.

به گفته آقای مهتدی، احزاب کرد توافق کردند که اگر به دلیل اختلاف نظرها حاضر نیستند همگی زیر یک بیانیه را امضا کنند، هر کدام می توانند بیانیه ای با مضمونی واحد در دعوت به اعتصاب منتشر کنند.

بعد از توافق این احزاب، رسانه های کرد نقش موثری در انتقال این پیام ایفا کردند. سعید شمس، کارشناس مسائل کردها می گوید که شبکه های رادیویی و تلویزیونی کردی مستقر در خارج تماس های زنده با کردهای ایران داشتند و ارسال پارازیت ها نتوانست مانع اطلاع رسانی آنها شود.

از نگاه فعالان کرد، پس از اجماع نظر احزاب و اعلام عمومی بودن اعتصاب، مردم مناطق کردنشین نه تنها حجت را بر خود تمام شده دیدند، بلکه برای رویارویی با تبعات احتمالی اعتراضشان اعتماد به نفس بیشتری يافتند.

یکی از ویژگی های این اعتصاب مشارکت کسبه و بازاریان کرد بود. بنا به گزارش ها، بخش هایی از بازار سنندج، سقز، مریوان، کامیاران، دیواندره، بوکان، مهاباد، اشنویه و پیرانشهر در روز پنجشنبه به حالت تعطیل درآمد.

البته بعد از اعتصاب، گزارش هایی در باره تلاش ماموران نيروی انتظامی برای شکستن قفل مغازه ها و دستگیری برخی از کسبه و فعالان منتشر شد. هرچند واکنش رسانه های رسمی و هوادار حکومت به اين اعتصاب، سکوت خبری بود و مقام های رسمی نيز در اين زمينه اظهار نظری نکردند.

حمایت جنبش سبز

اعدام ناگهانی چهار متهم کرد و یک زندانی غیر کرد، نوعی هشدار حکومت به جنبش سبز در آستانه اولین سالگرد اعتراض های خیابانی تلقی شد.

هرچند فرزاد کمانگر، علی حیدریان، فرهاد وکیلی، شیرین علم هولی و مهدی اسلامیان ارتباطی با این جنبش نداشتند، اما گروهی از صاحب نظران می گویند مقام های امنیتی می پنداشتند با یک تیر کم هزینه می توانند دو هدف را نشانه بگيرند: ارعاب کردها و پیشگیری از موج تازه اعتراض ها در سراسر کشور.

به باور این ناظران، حکومت ایران گمان می کرد با محارب و تروریست خواندن این پنج نفر، احتمال ابراز همدردی و همبستگی سران و اعضای جنبش سبز را به حداقل می رساند.

اما با اعلام خبر اعدام ها، میرحسین موسوی و مهدی کروبی، در شرايطی که هوادارانشان بی صبرانه منتظر موضع گيری آنها بودند، این اقدام را محکوم کردند و واکنش تند دادستان تهران را برانگیختند.

محسن سازگارا، تحلیلگر سیاسی می گوید حکومت ایران انتظار چنین واکنشی را نداشت و رهبران جنبش سبز به درستی بر روشن نبودن روند دادرسی انگشت گذاشتند.

گستردگی ابراز همبستگی با خانواده اعدام شدگان به قدری بود که ظرف مدت کوتاهی گزارش شد که نامه هایی از بعضی زندانیان به بیرون زندان اوین راه یافته است. یکی از این نامه ها منتسب به مجید توکلی، یکی از رهبران دانشجویان معترض و هم بند فرزاد کمانگر، علی حیدریان و فرهاد وکیلی بود.

آقای توکلی که خود شیرازی است، در واکنش به اعدام فرزاد کمانگر نوشته بود: “برادر بزرگم را کشتند. برادری کرد که او را عاشقانه دوست داشتم.”

سعید شمس، تحلیلگر امور کردها می گوید اعتراض رهبران جنبش سبز و سایر شخصیت های سیاسی و فرهنگی غیر کرد، عزم کردها برای اعتصاب عمومی را جزم کرد.

از هنگام برگزاری انتخابات رياست جمهوری سال گذشته و آعاز اعتراض ها دو نگرش کلی در میان کردها در باره آنچه به جنبش سبز معروف شده، شکل گرفته است.

نگرش اول، اعتراض های ماه های گذشته را تنها همچون اختلافات داخلی حکومت قلمداد کرده و آن را به کردها و مسايل کردها بی ارتباط دانسته است.

نگرش دیگر اما استدلال می کند که کردها نباید فرصتی را که جنبش سبز برای دموکراسی خواهی فراهم آورده، نادیده بگیرند. عبداله مهتدی، دبیرکل حزب کومله کردستان ایران، می گوید مدافع نگرش دوم است.

به گفته آقای مهتدی، کردهای همسو با جنبش سبز فکر می کنند که می توان از آن الهام گرفت.

با این حال شمار زیادی از کردهای ایران فکر می کنند در طول سه دهه اخیر کمتر از پشتیبانی هموطنان خود در ديگر نقاط کشور برخوردار بوده اند. هاشم احمدزاده، مسئول مرکز مطالعات کردی دانشگاه اگزتر بریتانیا، می گوید جنبش سبز نباید این فرصت را برای پیوند قوی تر با فعالان کرد از دست بدهد.

بعد از اعتصاب کردها، گروهی از فعالان سیاسی از جمله محسن سازگارا این سوال را مطرح کردند که جنبش سبز از این حرکت چه می تواند بیاموزد؟

آقای سازگارا می گوید این اعتصاب یادآوری کرد که پرهیز از خشونت همچنان کارآمدترین شیوه برای معترضان مدنی است.

ناظران می گویند خواست عمومی برای واکنش، تصمیم یکپارچه رهبران، اطلاع رسانی مناسب و همبستگی کردها از ویژگی های اعتصاب پنجشنبه بود.

همچنین به گفته آنها، اعتراض های داخل و خارج کشور نشان داد که ایرانیان، صرف نظر از قومیت خود، همدیگر را در دردی مشترک تنها نمی گذارند.