خودنویس: آستین هیپ را همه به عنوان نابغه گذر از فیلترینگ ایران می‌شناسند. «هی‌ستک» شاهکار او نام گرفت و خیلی سریع رسانه‌های مختلف با او گفتگو کردند و گروهی از کارشناسان سیاسی بنام آمریکایی و ایرانی آمریکایی حامی کار او شدند تا بتواند سریع‌تر در واشینگتن به نتیجه برسد. حامیان او از جمله عباس میلانی، کریم سجادپور و گری سیک از پشتیبانی طرح ناکامل «هی‌ستک» دست کشیده‌اند.

نگرانی‌ در مورد امنیت کاربران اینترنتی در ایران یکی از مهم‌ترین موضوع‌های مورد بحث در واشینگتن است. هفته‌ای نیست که کارشناسان مختلف در گوشه‌های این شهر در باره پیدا کردن راه‌های مختلف حذف موانع در ایران جلسه نگذارند. جوانان مبتکر هم از این دفتر به آن دفتر می‌روند تا آخرین دستاوردهای‌شان را به اتاق‌های فکر در پایتخت آمریکا بفروشند و از طریق آنها حتی با نمایندگان کنگره و سناتورها دیدار کنند و عکسی به یادگار بیاندازند.

یکی از همین جوانان، آستین هیپ بود که ادعایش در ساخت نرم‌افزار «هی‌ستک» یا کاه‌دان، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت تا جایی که نهادهای مختلف در واشینگتن او را توی بوق کردند و رسانه‌های مختلف ملی و بین‌المللی این جوان «نابغه» را به عنوان «سوپرمن»ی که ساختار امنیتی اینترنت در ایران را شکست خواهد داد به همه از جمله دولت آمریکا غالب کردند.

آستین هیپ و دنیل کولاسیونه(که نویسنده کد این نرم افزار بوده است)، در سال ۲۰۰۹ بنیادی غیر انتفاعی به نام «مرکز پژوهش‌های سانسور» در کالیفورنیا ثبت می‌کنند. این بنیاد وظیفه‌اش آموزش و اطلاع‌رسانی در باره گذر از سانسور اینترنتی ذکر شده. اما وقتی نام کسانی چون گری‌سیک، عباس میلانی و کریم سجادپور در هیات مشاوران این بنیاد می‌آید، می‌توان پی به اهمیت سیاسی این فعالیت نرم‌افزاری برد.

دکتر عباس میلانی، استاد ایرانی دانشگاه استنفورد که یکی از شخصیت‌های آکادمیک مورد اعتماد دولت و کنگره آمریکا است، به خودنویس گفت که آستین هیپ نزد او آمده بود و گفته بود که دستاورد او تنها راه حل برای عبور از سد اینترنتی در ایران است و «برنامه هی‌ستک» تنها برنامه‌ای است که دولت آمریکا اجازه صدورش به ایران را داده است. به همین دلیل و با توصیه یکی از دوستان، همراه با گری سیک و کریم سجادپور پذیرفتیم که در هیات مشاوران این بنیاد باشیم.

از همان ۲۰۰۹، رسانه‌های بسیاری، از نیوزویک گرفته تا بی‌بی‌سی و نیویورک تایمز و شبکه‌های رادیویی سراسری آمریکا و وال‌ستریت جورنال و …به اطلاع ‌رسانی گسترده در باره نرم افزاری پرداختند که دیگر به عنوان کیمیا شناخته می‌شد. آستین هیپ جوان، قهرمان نابغه‌ای بود که می‌توانست دموکراسی را به ایران ببرد. آستین هیپ در گفتگوی‌هایی اعلام کرده بود که عرضه عمومی نرم‌افزار آغاز شده و گروهی از ایرانیان از آن استفاده می‌کنند.

اما سوال در باره «هی‌استک» زمانی ایجاد شد که کسی خبر از امتحان‌کنندگان این نرم افزار نداشت. چه کسانی قدرت و ضعف این برنامه را آزموده بودند؟ با افزایش سوال‌ها در باره کارآیی «هی‌ستک» شک و تردید در باره کالایی که هنوز نهایی نشده بیشتر شد.

در لیست ایمیلی «تکنولوژی‌های رهایی بخش» دانشگاه استنفورد، یکی از اعضا در باره امنیت هی‌ستک سوال‌هایی را طرح کرد. تعدادی از کارشناسان روی این مساله متمرکز شدند و متوجه مشکلاتی در نصب این برنامه شدند. حال این سوال بوجود آمد که چگونه می‌توان در باره فراگیر بودن برنامه‌ای حرف زد که نمی‌توان به راحتی روی کامپیوتر سوارش کرد؟

کسانی که متوجه خلا امنیتی «هی‌ستک» شدند، از جمله یک هکر معروف به نام جیکوب اپلبام، متوجه شدند که آستین هیپ هیچ اطلاعی از مشکلات فنی ماجرا ندارد چون خودش طراح نرم‌افزار نبوده است، چیزی که بسیاری نمی‌دانستند.

یوگنی موزوروف بلاگر بلاروس و کارشناس سابق «یاهو!» در مجله فارین پالیسی مقاله‌ای در باره «هی‌ستک» نوشت و سیاسی بودن ماجرای این نرم‌افزار توجه کرد.

نکته مهم این بود که وزارت خزانه‌داری آمریکا به برنامه‌ای مجوز صدور به ایران را داده بود که هنوز نهایی نشده و مشکلات فنی متعددی دارد.

مقاله موزوروف برای آستین هیپ گران تمام شد و جواب او را در وبلاگش داد. جوابی که از سوی بسیاری «تند» تلقی شد.

اما از دل این دعوا، واقعیت‌های بیشتری بیرون آمد. معلوم شد که عرضه عمومی این نرم افزار واقعیت نداشته است و تعداد کمی توانسته‌اند از آن استفاده کنند.

جیکوب اپلبام، که به دیدار آستین هیپ در سن‌فرنسیسکو رفته بود تا این نرم افزار را امتحان کند اعلام کرد که «کد» هی‌ستک نا امن است و هر کسی در ایران از این نرم افزار استفاده کرده در خطر است. در این مرحله بود که بابک سیاوشی، از مدیران پروژه اعلام کرد که عرضه عمومی واقعیت نداشته و تنها به دوجین کاربر نرم افزار را در اختیار دارند. سیاوشی ادعا کرد که به همه کاربران هشدار داده شده که این نرم افزار هنوز ریسک بالایی دارد. محمود عنایت، پژوهشگر اینترنت مقیم انگلستان یکی از کسانی که این نرم افزار را از «هی‌استک» گرفته بود این ادعا را تکذیب کرد.

برنامه نویس «هی‌ستک»، دنیل کلاسیونه نیز اخیرا نوشت که به دلیل اختلافی درونی از این مجموعه بیرون آمده و آستین هیپ هیچ کاری نکرده است و این نرم‌افزار عملا نهایی نشده بود و عرضه عمومی نمی‌توانسته صورت بگیرد و کار کردن روی «هی‌‌ستک» را متوقف کرده است.

خروج نامدارها از هیات مشاوران

دکتر عباس میلانی به خودنویس گفت که بعد از آگاهی از مشکلات موجود در این نرم افزار، به آستین هیپ گفته شد که ادعاهایش را محدود و محدودتر کند. میلانی ضمن تاکید روی این نکته که عملا کاری در هیات مدیره نکرده است و آستین هیپ از اسم او و دیگر اعضا استفاده کرده گفت که از دو روز پیش از عضویت در هیات مدیره استعفا داده است. میلانی همچنین به هشدار جاش کوهن، یکی از کارشناسان بزرگ سانسور اینترنت در دانشگاه استنفورد اشاره کرد که گفته بود ادعاهای آستین هیپ با واقعیت همخوانی ندارد.

کریم سجادپور، کارشناس ارشد مرکز کارنگی در واشینگتن نیز به خودنویس گفت: «ما وقتی مصمم شدیم که عضو هیات مشاوران بنیاد شویم که خیال می‌کردیم کارایی و امنیت “هی‌ستک” به عنوان برنامه عبور از فیلترینگ اینترنت در ایران به اثبات رسیده است. ما وقتی متوجه شدیم که ادعاهای طرح شده عملا واقعیتی ندارند، از هیات مشاوران کناره‌گیری کردیم.»

آسیب‌هایی که معلوم نیست به این زودی‌ها جبران شود

وقتی عکس آستین هیپ همه جا منتشر می‌شود و وزارت خارجه از «هی‌ستک» به عنوان یک طرح قابل اتکا نام می‌برد، و وزارت خزانه‌داری مجوز صدور این برنامه به ایران را می‌دهد، بسیاری گمان می‌برند که دیگر کار تمام است و همه مشکلات حل شده. اما عجله و اتکای بیش از حد به روابط به جای بررسی کارشناسانه این نرم‌افزار و به چالش کشیدن آن باعث شد که پروژه‌ای که می‌توانست پس از رفع اشکال‌های جدی تبدیل به ابزاری کمکی برای کاربران اینترنت در ایران شود، تبدیل به مانعی بزرگ بر سر پروژه‌های مشابه در آینده شود. با این حال، دکتر عباس میلانی معتقد است که این تجربه سبب خواهد شد از این به بعد کسی به این راحتی‌ها زیر بار نرود و پس از از اطمینان یافتن از کارایی یک نرم‌افزار در باره‌اش تصمیم بگیرند.

با این همه، الان بسیاری در حال پیدا کردن مقصران ماجرا هستند. محمود عنایت معتقد است که رسانه‌ها نقش مهمی در انحراف از واقعیت‌ها داشته‌اند. وقتی روزنامه گاردین به آستین هیپ جایزه «نو‌آور سال» را می‌دهد، رسانه‌های فارسی زبان و انگلیسی زبان تنها به تبلیغ می‌پردازند و هیچ‌کس از رسانه‌های بزرگ به بررسی دقیق عیوب «هی‌ستک» نپرداخته و همه هم خیال می‌کنند که آستین هیپ بوده که نویسنده کدهای نرم‌افزار بوده، نمی‌توان به گفته‌های همین رسانه‌های بزرگ در حوزه‌هایی تخصصی اطمینان کرد.

اما مشکل دیگر این است که افرادی از رسانه‌‌هایی این نرم‌افزار را به نحوی تبلیغ کرده‌اند ممکن است نسبتی با دست اندرکاران بنیاد «مرکز پژوهش سانسور» داشته باشند. یک منبع به خودنویس گفت که یکی از خبرنگاران رسانه‌های خارج از ایران نسبت فامیلی با دو نفر از افراد این بنیاد داشته‌ است. این مساله می‌تواند رسانه مذکور را از درجه اعتبار ساقط کند.

از سوی دیگر، گفته می‌شود تعدادی از وکلا درخواست علنی شدن نامه‌نگاری‌های بنیاد مذکور با وزارت خارجه آمریکا و وزارت خزانه‌داری را کرده‌اند. فاش شدن نامه‌نگاری‌ها می‌تواند دردسرهای زیادی برای کسانی که مجوز صدور آنرا داده‌اند ایجاد کند.

این مساله شاید باعث شود بودجه ۳۵ میلیون دلاری مبارزه با سانسور با وقفه به کسانی برسد که کارآیی بیشتری دارند.

عباس میلانی معتقد است که بزرگ‌ترین برنده چنین خطاهایی، جمهوری اسلامی است.

ادامه دارد

—————

دوستانی از جمله محمود عنایت در تهیه این گزارش به خودنویس کمک و راهنمایی کرده‌اند که از ایشان متشکریم.

بخشی از نوشته‌های رسانه‌ها در باره نرم‌افزار هی‌ستک