خودنویس: دکتر رسول نفیسی، تحلیل‌گر سیاسی معتقد است که شباهت‌ها و تفاوت‌هایی میان جنبش سبز و جنبش مردم مصر وجود دارد. چه در مورد نقش جوانا و چه مدرن بودن هر دو به‌واسطه بهر‌مندی از شبکه‌های اجتماعی. نفیسی از سویی معتقد است که شباهت‌های حرکت اخیر به انقلاب ۵۷ ایران بیشتر است، اما چیزی که می‌تواند تحولات قدیم و جدید ایران را از مصرمجزا کند، حضور کمتر زنان مصری در خیابان‌هاست.

در حالیکه تنش‌ میان مخالفان مبارک و طرفداران او در قاهره تشدید می‌شود، و نماهایی از زد و خورد میان هوادارن جنبش سبز و نیروهای لباس شخصی در خیابان‌های تهران و شهرستان‌های ایران به یاد مخاطبان می آورد، اما بحث‌های متفاوتی در باره دو جنبش در ایران و مصر در محافل فکری آمریکا در جریان است.

با آنکه بسیاری از طرفداران میرحسین موسوی بر اساس گفته او، معتقدند که جنبش‌های مصر و تونس ریشه در جنبش سبز دارد، اما دکتر رسول‌ نفیسی، تحلیل‌گر سیاسی مقیم واشینگتن و استاد دانشگاه استره‌یر معتقد است که با وجود برخی شباهت‌ها، مسائل جاری در انقلاب ۵۷ به فضای فعلی در مصر نزدیک‌تر است. در همین ارتباط با این محقق علوم سیاسی گفتگو کرده‌ایم:

خودنویس: آقای دکتر نفیسی، از نظر شما، دو جریان جنبش سبز و جنبش اعتراضی به حسنی مبارک با هم شباهتی دارند یا نه؟ و آیا شباهتی میان وقایع جاری در مصر و انقلاب ۵۷ مشاهده می‌کنید؟

شباهتی که جریانات اخیر با جنبش سبز، هر دو این جریانات از نوع انقلابات مدرن هستند که بر اساس فرمول‌های لنینیستی نیستند، بلکه الهام گرفته از شبکه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک و توییتر هستند که مردم عادی می‌توانند از طریق مجازی سازماندهی و نقش ایفا کنند. از طرف دیگر، هر دو اعتقادی به خشونت در حد انقلاب‌های قدیمی ندارند، بلکه اعتقاد به فعالیت مدنی و راندن حاکم از قدرت به روش مدنی است.

اما از لحاظ دینامیزمی که این جریانات را ایجاد کرده، جنبش مصر با جنبش سبز فرق می‌کند. در جنبش سبز، خواست‌های «دموکراتیک» مدفون بعد از انقلاب بیرون زد که طبقه متوسط و دانشجویان همیشه خواست‌های عمده در مقابل سیستم استبدادی داشته‌اند، چه در زمان شاه و چه امروز، که این‌ها عملا خواست طبقه متوسط برای حضور در تصمیم گیری است.

اما در مصر جریان به نحوی با انقلاب ۱۹۷۹ ایران شباهت‌هایی دارد. فقر سراسری یک عامل مهم است که با این انقلاب هم رفع نخواهد شد. در این کشور اخوان‌المسلمین نقش مهمی در بسیج طبقه تهی‌دست داشته است.

از سال ۱۹۲۷ تا به امروز هم که اخوان‌المسلملین پایه‌گذاری شده، یک خواست برای حکومت اسلامی وجود داشته که توسط حکومت‌های نظامی سرکوب شده، مثلا سید قطب یا حسن البنا توسط ناصر اعدام شدند

انور سادات از ۱۹۷۹ به اینها آزادی‌هایی دادکه بعد از ترور او در ۱۹۸۱، محدودیت‌ها باز افزایش یافت.

باید اضافه کنم که حکومت مصر در جاهایی به اخوان‌المسلمین امتیازهایی هم داده است، از جمله در سیستم حقوقی دربست در اختیار اخوان است.

در یارن قبل از انقلاب نیز، دولت پهلوی به نحوی موافقیت‌آمیز به طور کنترل شده‌ای به روحانیون نقش داد اما در سیستم حقوقی تابع اهل شریعت نبود.

با این حال تفاوت‌هایی میان آنچه در مصر می‌گذرد با آنچه در انقلاب ۵۷ شاهدش بودیم وجود دارد، چون در آن زمان کسی [مثل اخوان‌المسلمین] خواستار اجرای شریعت نبود

به نیروهای درگیر در جنبش اخیر مصر بپردازیم؛ نیروهای درگیر در مبارزه با رژیم مبارک را با آنچه در ایران می‌گذرد چگونه مقایسه می‌کنید؟

در مصر سه لایه وجود دارد. لایه نخستین، جوانانی هستند که از طریق شبکه‌های اجتماعی با اهم تماس می‌گیرند و می خواهند مثل جوانان دیگر دنیا دارای احترام باشند و شهروند جهانی محسوب شوند.

لایه یا به عبارت بهتر، موتور دوم، اخوان‌المسلمین است که سازمان‌بندی‌های دقیق و توده‌ای دارد و پشت جریان حضور دارد چون نمی خواهد موجب تحریک اسرائیل و آمریکا شود.

لایه نهایی هم تهی دستان هستند که حتی در قبرستان‌ها زندگی می‌کنند و می‌خواهند وضع بهتری داشته باشند. اینها خواستار امتیازاتی از دولت هستند. قسمت اول و دوم یعنی جوان و اخوان خواستار براندازی هستند، اما تهی دستان خواستار نوعی امتیاز گرفتن هستند.

در انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران، خواست دموکراتیک وسیع وجود داشت که سرکوب شد.

آن چیزی که در جریان جنبش سبز بود، جوانان بودند که می‌خواستند شهروند جهان باشند، اما در پشت جریان دموکرات سبز، نیروهای توده‌ای مثل توده‌های کارگری و مذهبی نخوابیده‌اند، که همین از عوامل ضعف جنبش سبز محسوب می‌شود.

اما نکته متفاوت دیگر، حضور نسبتا کمرنگ زنان در جنبش مصر است. به شکل چشمگیری متوجه می‌کند این جریان متفاوت است. به نظر من این به نقش بخشی از زنان زن مصری بر می‌گردد، که ممکن است علاقه‌مند به تغییر وضع موجود نباشند، یا نگرانند حکومت مذهبی بیاید، و این یکی دیگر از تفاوت‌های جنبش سبز با جنبش مصر است.