وقتی ماهواره‌ها دوباره به چشم می‌آیند
خبرآنلاین: نظرسنجی صداوسیما که خرداد 89 انجام گرفت حاکی از این بود که مخاطبان ماهواره در تهران طی یک سال گذشته افزایش معناداری پیدا کرده‌اند.
فهیمه حسن‌میری: “ماهواره” از آن دست محصولاتی بوده که از بدو ورودش به ایران همواره بحث‌برانگیز بوده و با این که در طول تمام این سال‌ها غیرمجاز شمرده شده اما رفته‌رفته تعداد بیشتری از پشت‌بام‌ها و بالکن‌های منازل ساکنان شهرها و شهرستان‌ها را به خودش اختصاص داده است. ماهواره‌داران نیز گاهی به شدت نگران برخوردهای جدی با این وسیله ارتباطی بوده‌اند، زمانی به تحمل پارازیت‌های ارسالی مجبور شده‌اند و برخی مواقع با خیال نسبتا راحتی پای شبکه‌های ماهواره‌ای نشسته‌اند و کانال عوض کرده‌اند.
آنچه در ماه‌های پایانی سال 89 دوباره این پدیده نه چندان نوظهور را بر سر زبان‌ها انداخت، دور جدیدی از جمع‌آوری دیش‌های ماهواره از خانه‌ها بود؛ هرچند پلیس می‌گوید این اقدامات جدید نیست و در راستای اجرای قانون مصوب سال 73 است که در ماده 2 آن تصریح شده “وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروهای انتظامی یا نیروی مقاومت بسیج در اسرع وقت نسبت به جمع‌آوری تجهیزات دریافت از ماهواره اقدام نماید.”
بند 9 قانون ممنوعیت استفاده از ماهواره، مجازات استفاده‌کنندگان را نیز مشخص کرده که بر اساس آن استفاده‌کنندگان، علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه به مجازات نقدی از یک میلیون تا سه میلیون ریال محکوم می‌شوند.
اما با تمام این ممنوعیت‌ها و مجازات‌های در نظر گرفته شده، نتیجه آن چیزی نیست که مد نظر بوده است بلکه بنا به دلایل فرهنگی و اجتماعی مختلف روند استفاده و استقبال از این پدیده ارتباطی نه تنها کاهش نداشته بلکه با افزایش نیز مواجه بوده و همه‌گیرتر هم شده است. نظرسنجی صداوسیما که خرداد ماه امسال انجام گرفت حاکی از این بود که مخاطبان ماهواره در تهران طی یک سال گذشته افزایش معناداری پیدا کرده‌اند. بر اساس این نظرسنجی 45.4 درصد از مردم تهران بیننده ماهواره هستند که نسبت به سال گذشته 10 درصد رشد پیدا کرده‌اند. از این مقدار 40.9 درصد بیننده شبکه‌های فارسی زبان هستند و 14 درصد فقط شبکه خارجی می‌بینند. همچنین 50.6 درصد از پرسش‌شوندگان گفته‌اند که ماهواره با فرهنگ ما سازگاری ندارد و 34.8 درصد مخالفت کردند و گفتند که ماهواره منطبق با فرهنگ ما است. نکته حائز اهمیت در این میان این است که درصد بالایی از کسانی که اعلام کرده‌اند بیننده یکی از شبکه‌های فارسی‌زبان ماهواره‌ای هستند، عامل جذابیت را برای انتخاب خود برشمرده‌اند؛ نکته‌ای که شاید باید بیش از پیش مورد توجه مسوولان و دست‌اندرکاران صداوسیما برای جذب مخاطب بیشتر قرار گیرد.
با همه این اوصاف، نکته حائز اهمیت اینجاست که اگرچه روی قانونی بودن برخورد با استفاده‌کنندگان از تجهیزات ماهواره‌ای تاکید می‌شود، اما اینطور که پیداست و گاهی به آن اشاره هم می‌شود، این قانون نیاز به بازنگری دارد. یکی از اظهارنظرهای صورت گرفته در این باره توسط سردار اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی بوده که درباره برخوردهای مجدد با استفاده‌کنندگان از ماهواره توسط پلیس گفت: “پلیس هیچ وقت با ماهواره قاطعیت در برخورد نداشته زیرا همواره در کشور با تعلل با مسئله ماهواره روبه‌رو شده‌ایم.” او با بیان این که “پلیس هیچگاه همت جدی و روال یکسانی برای برخورد با این مسئله نداشته” گفت: “از این رو این تصور برای عده‌ای از شهروندان پیش آمده که قانون منع به کارگیری ماهواره، منسوخ شده است.”
احمدی‌مقدم همچنین اینطور ادامه داد که: “برخی قوانین منسوخ نمی‌شوند ولی متروک می‌شوند. یعنی بر اثر عدم استفاده ضابطان و مقامات قوه قضائیه، دیگر به آن مراجعه نمی‌شود و خود به خود، استفاده از آن ترک می‌شود. قانون منع استفاده از ماهواره نیز به دلایل مختلف در سال‌های اخیر در حال متروک شدن بود. ولی به هر جهت، مراجعی می‌نشینند و برای آن سیاست‌گذاری می‌کنند و جمع‌آوری ماهواره‌های آشکار در روزهای اخیر نیز به دلیل اعتبار داشتن قانون منع استفاده از ماهواره در حال حاضر است.”
اما آنچه توسط کارشناسان رسانه و حقوقدانان و جامعه‌شناسان بر آن تاکید می‌شود این است که قانون عدم استفاده از ماهواره کارایی خود را از دست داده است و روش‌های سلبی جوابگو نیست بلکه به جای آن باید فرهنگ‌سازی برای استفاده مناسب از این وسیله صورت گیرد و همچنین به تولید برنامه‌های جذاب‌تر در صدا و سیما پرداخته شود. نکته‌ای که سردار احمدی‌مقدم نیز در گفت‌وگوی تلویزیونی‌اش به آن اشاره کرد: ممنوعیت ماهواره نمی‌تواند تا ابد دوام داشته باشد. به بیان دیگر، قانونگذاران و صاحبنظران مجبورند در قوانین منع دریافت امواج ماهواره‌ای تجدیدنظر کنند.
پیام برای این مطلب مسدود شده.