رهانا: محمد مصطفایی؛ وکیل پایه یک دادگستری و سخنگوی خانه حقوق بشر ایران

در ایام نوروز سال ۱۳۷۸ تصمیم گرفتم به زندان رشت بروم و دختری نقاش که در انتظار اعدام بود را ببینم. تصمیمم آنی بود و فردای روز تصمیم با خودروی شخصی ام به سمت رشت رفتم. دلهره عجیبی داشتم اما دوست داشتم دل آرام دارابی دختری که در سن ۱۷ سالگی به اتهام قتل بازداشت شده بود را ببینم. دوست داشتم برایش کاری انجام دهم. چند بار درباره ماجرایش در روزنامه ها مطالبی نوشته بودم. به رشت رسیدم و بعد از اخذ دستور از دادیار ناظر زندان به اتاقی که زندانیان را برای ملاقات به آنجا می آوردند رفتم. چند مامور هم در این اتاق بودند. وقتی دستور قاضی را به یکی از آنها دادم. مسئول مربوطه به من نگاه کرد و گفت آقای مصطفایی شما هستید. گفتم بله چطور. گفت هیچ. در مورد شما زیاد شنیده بودم و امیدوارم بتوانید کاری برای دل آرام انجام دهید تا اعدام نشود. این مامور می دانست که دیگر کاری از دست کسی بر نمی آید. تقدیر دل آرام دارابی اعدام است و چون دستی قدرتمند کمر بر اعدام این جوان بسته است. اعدامش حتمی است.

مسئول دفتر تلفن را برداشت و به کسی که آنطرف تلفن بود گفت. بگویید دل آرام به اتاق ملاقات بیاید. استرس عجیبی داشتم. دختری را می خواستم ببینم که قبلا در مورد پرونده اش در مطبوعات اظهار نظر کرده بودم. نیم ساعتی منتظر ماندم. از پشت پنجره، دختری با موهای رنگ شده و صورت سفید و نورانی به نزدیک اتاق ملاقات می آمد و یک خانم که مشخص بود از مامورین زندان بود. او را همراهی می کرد. هر چه قدر نزدیک تر می شد. شدت ضربان قلب من نیز بیشتر می شد. درب اتاق ملاقات باز شد. دخترک نگاه به من کرد و تا من را دید شناخت. نمی توانست حرفی بزند. می خندید و از خوشحالی اشک می ریخت. گفت فکر نمی کردم کسی به ملاقاتم بیاید و شما اولین نفری هستید که در سال جدید به ملاقات من میایید. به او گفتم که چه کمکی از دست من بر می آید که برایتان انجام دهم. گفت دوست دارم شما هم وکیل من باشید. ولی آقای خرمشاهی روی پرونده کار می کند. به او گفتم از ماجرایی که برایت اتفاق افتاده است را برایم یک بار دیگر تعریف کنم.

دل آرام شروع کرد به تعریف کردن ماجرا و گفتن از بی گناهی خودش. او می گفت که قاتل نیست و قاتل امیر حسین است. من چون او را خیلی دوست داشتم و سن و سالم هم کم بود. قتل را به گردن گرفتم. او از روز ماجرا تعریف کرد و از اینکه به پدرش دروغ گفته که قاتل است و قتل را به گردن گرفته است. زمانی که تعریف می کرد اشک از چشمانش جاری بود. قسم می خورد که مرتکب قتل نشده است و می گفت هیچ کس حرفش را باور نمی کند. می گفت دادستان رشت چند بار او را کنار کشیده و تهدید کرده است که اعدامش خواهد کرد.

چهره دل آرام مظلومانه می گفت که قاتل نیست. با تمام موکلینی که داشتم فرق می کرد. نگاهش، مظلومیتش و حرکاتش. خودش را خوب نگه داشته بود. آرایش می کرد و موهایش را مدام رنگ می کرد و می گفت در زندان بیشتر اوقاتش را به نقاشی کردن می گذراند. عاشق نقاشی بود. درس هم می خواند و فکر نمی کرد روزی بی گناه اعدام شود. آنقدر در زندان سختی کشیده بود که می شد زجرهایش را از نقاشیهایش دید. آن روز از زندان بیرون آمدم و او در آن جایی که اعدام شد ماند.

ساعت هفت صبح یک روز تعطیل، دادستان نامرد رشت با چند نفر از جیره بگیرانش به زندان رفتند. روز تعطیل دل آرام را صدا کردند. گویی به شکار آهو رفته بودند. و می خواستند آهویی زیبا شکار کنند. آهویی که از جنس آدمی زاد بود. و حیواناتی وحشی همچون گرگ می خواستند این آهوی زیبا را از پای در آوردند و جلوی کشیدن نقاشی هایش را بگیرند. به سالن مرگ می برند. تلفنی به او می دهند و خنده ای می کنند و می گویند به مادرت زنگ بزن و بگو که تا چند دقیقه دیگر اعدام می شود. گوشی را می گیرد دستانش می لرزد و التماس می کند و می گوید من قاتل نیستم من را نکشید. من را نکشید. همه می دانستند که او قاتل نیست اما برای روز تعطیلشان نیاز به تفریح و شکار داشتند و هیچ شکاری بهتر از دل آرام برای آنها نبود. آهویی زیبا، با چشمانی هیجان انگیز و چهره ای نورانی و … به مادرش زنگ می زند و جریان را به مادرش با صدای لرزان می گوید…. مادرش تلفن را قطع می کند. قرآن را بر می دارد و به سمت زندان رشت می رود. در زندان را با هر دو دست می کوبد. التماس می کند. جیغ می زند و فریاد می کشد ولی کسی در را باز نمی کند. شکارچیان شکارشان را زده بودند. درب بزرگ زندان باز می شود و آمبولانسی که دل آرام، آرام گرفته بود بیرون می رود و …. در مراسم اعدام شرکت کرده بودم و می توان تصور کنم که چطور اعدام شده است. او باورش نمی شود که اعدام خواهد شد. اراده اش را از دست می دهد. دیگر توان فکر کردن ندارد. گرگها دور او جمع شده بودند. چاره ای نداشت جز التماس کردن های بی پاسخ… دو دست او را می گیرند. به سمت چارپایه مرگ می برند. دل آرام همچنان التماس می کند. او در زمانی که قتل اتفاق افتاده بود ۱۷ سال بیشتر نداشت و اگر هم قاتل بود باز هم به خاطر سنش حقش رگ نبود. همانطور که حق هیچ انسانی مرگ نیست. طناب آبی رنگ کلفت دار را به گردنش می اندازند. گرگها مست نگاه دل آرام می شوند. و از مرگش لذت می برند. دادستان رشت دستور می دهد که چارپایه را بکشید. دل آرام آویزان می شود. می لرزد. آرام می گیرد و ….. جهانی در ماتم مرگ دل آرام می گرید….

ماها از این جریان گذشت. هیچ کس باورش نمی شد که این آهوی زیبا، اینگونه شکار گرگ های درنده شوند.

چند روز پیش شنیدم امیر حسین کسی که قاتل اصلی پرونده دل آرام بود در زندان رشت خود را به دار آویخته است. یکی از هم سلولی هایش که به تازگی آزاد شده بود را می شناختم. توانستم تلفنی از او به دست آوردم. با او صحبت کردم و می گفت. امیر حسین قبل از اعدام دل آرام چندین بار دادستان رشت را خواسته بود و گفته بود که دل آرام قاتل نیست و قتل توسط او انجام شده است. بعد از اینکه دل آرام اعدام شد نیز نامه ای نوشت و گفت او بی گناه بوده است. دادستان یک بار به زندان می رود و او را تهدید می کند که اگر چیزی بگوید او را خواهد کشت. او می گفت هیچ کس نمی خواست حرفهای امیر حسین را بشنود. بعد از مرگ دل آرام افسرده بود و زندگی اش به سختی می گذشت و در نهایت برای آرامش وجدانش تصمیم گرفت خود را حلق آویز کند.

دل آرام قاتل نبود و هستند صدها نفر از متهمین به قتلی که قاتل نیستند و نمونه های بسیاری را در زندان دیده ام اما خشونت طلبی حاکمان جمهوری اسلامی به گونه ای است که تنها به اعدام می اندیشند و به کشتن انسان های بی گناه.

حال چه کسی پاسخگوست؟ چه کسی پاسخ این بی عدالتی را خواهد داد؟ چطور می توان جان دل آرام را احیا کرد؟ او بی گناه بود و گناهش تنها کشیدن نقاشیهایش و بازی با دنیای کودکی اش بود که تقدیر اعدامش را رقم زد. آیا گناه او ایرانی بودنش بود یا عاشق بودنش؟؟؟؟