خودنویس: کنفرانس «صداهای جدید» روز جمعه با حضور صدها شرکت کننده از ۸۸ کشور جهان در تونس با سخنان دبیرکل یونسکو، نخست وزیر تونس و برنده سال ۲۰۱۱ جایزه صلح نوبل آغاز به کار کرد. در این کنفرانس، مباحث مرتبط با رسانه‌‌های نوین، نقش شبکه‌های اجتماعی، حقوق بشر، آزادی بیان، اخلاق رسانه‌ای مورد بررسی و بحث قرار می‌گیرد. آسیه امینی روزنامه‌نگار ایرانی از سخنرانان نخستین جلسه عمومی این کنفرانس بود.

دیروز، صدها شرکت کننده در کنفرانس «صداهای جدید؛ آزادی مطبوعات در خدمت دگرگونی اجتماعی» تونس، شاهد سخنان و شعارهای توکل کرمان، برنده یمنی جایزه صلح نوبل در ۲۰۱۱ بودند که با شور شعارهای بهار عربی را می‌خواند. هم‌نوا شدن بسیاری از شرکت کنندگان در مراسم افتتاحیه مقابل نخست وزیر تونس و دبیرکل یونسکو با این فعال یمنی شاید بزرگ‌ترین یادگاری این مراسم باشد. در سال ۲۰۱۱، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، تونس، محل تولد بهار عربی را عنوان بهترین محل برای برگزاری کنفرانس روزجهانی آزادی مطبوعات برگزید.

در روز پیش از افتتاحیه و در مراسمی در کاخ ریاست جمهوری تونس، یونسکو جایزه امسال آزادی بیان گیلرمو کانو را به عین‌الله فتح‌الله‌یف روزنامه‌نگار آذربایجانی اهدا کرد. برنده سال پیش این جایزه معتبر، احمد زیدآبادی، روزنامه‌نگار ایران بود که هنوز زندانی است.

آسیه امینی، روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشراز طرف رادیو زمانه در نخستین برنامه عمومی کنفرانس در باره سرکوب روزنامه‌نگاران در ایران سخن گفت. امینی با ذکر خاطراتی از حضورش در فضای پس از انتخابات ۱۳۸۸ گفت که تعداد بسیاری از همکارانش، زندانی‌اند.

فرنک لارو، گزارشگر «آزادی بیان» سازمان ملل نیز از اینترنت به عنوان یک رسانه متفاوت سخن گفت که دولت‌ها می‌خواهند به هر بهانه‌ای محدودش کنند. او گفت هر ابزار جدید در دوره خودش با مخالفت‌هایی روبرو بوده؛ از «چاپ» که اختراع گوتنبرگ بود و قدرتمندان نگران فراگیر شدن دانش و سواد در سطح اجتماع بودند تا اختراع «رادیو» از سوی مارکونی که اطلاع‌رسانی را فراگیر می‌کرد. او تفاوت اینترنت با دیگر رسانه‌ها را امکان تبادل سریع و مشارکت معرفی کرد. ویوین والت، خبرنگار مجله تایم که سال پیش نیز به هنگام بهار عربی از تونس گزارش داده بود، گفت که نباید در باره نقش اینترنت اغراق کرد. میزان نفوذ اینترنت در کشورها از سوی نهادهای مختلف به شکلی غیر واقعی عنوان می‌شود. او همچنین گفت اینترنت باعث «تنبلی» روزنامه‌نگاران شده و بسیاری از خبرنگاران به جای اینکه به درون اجتماع بروند و واقعیت‌ها را گزارش کنند، از سرجای‌شان تکان نمی‌خورند و فقط به ابزارهای جدید متکی هستند.

در جلسات بعد از ظهر روز اول کنفرانس نیز کارشناسان به بررسی مباحث اخلاقی در رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نوین پرداختند.

آیدن وایت، مدیر سابق فدراسیون جهانی روزنامه‌نگاران که هم اکنون در «ائتلاف اخلاق رسانه‌ای» فعال است گفت اخلاق در رسانه باید از سوی ناشران هم با نشان دادن شفافیت رعایت شود.

آخرین برنامه روز اول هم رونمایی کتاب «گروه ناظر تونس» بود. در این برنامه، ویرژینی ژوان، مدیر سازمان جهانی روزنامه‌ها تاریخچه کوتاهی از فعالیت‌های این گروه و برنامه‌های فعلی‌اش را به اطلاع حاضران رساند.

حساسیت جهانی روی آزادی رسانه‌ها در تونس به سال‌ها قبل بر می‌گردد، وقتی ۲۱ نهاد مختلف حامی آزادی بیان، «گروه ناظر تونس» را تاسیس کردند که بدون توجه به محدودیت‌های اعمال شده از سوی دولت بن‌علی، به انتشار وضعیت آزادی بیان در این کشور می‌پرداخت. در محدوده سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۱، دستگیری و آزار و اذیت هیچ روزنامه‌نگار تونسی از چشم این گروه ناظر پنهان نمی‌ماند. این نهادها زیر نظر «آیفکس» برنامه‌ها و کارگاه‌های متعددی برای روزنامه‌نگاران تونسی قبل و بعد از بهار عربی برپا کرده‌اند. در روزهای منتهی به کنفرانس، کارگاه‌های «اینترنت در خدمت آزادی بیان» و کارگاه منطقه‌ای کارتونیست‌ها در تونس از سوی گروه‌های عضو «گروه ناظر تونس» برگزار شد.

تونس اما در طول دوران گذار کوتاه مدت خود با تغییرات زیادی روبرو بوده، اما نگرانی عمده روزنامه‌نگاران تونسی، غالب شدن تدریجی اسلام‌گرایان در نهادهای قدرت به شکلی است که به بهانه دفاع از ارزش‌های دینی، مانع انتقاد از رهبران مذهبی و برنامه‌های‌شان شوند. «زازا» یکی از کارتونیست‌های تونس به خودنویس گفت که نباید بهانه را به دست اسلام‌گرایان داد تا با فضاسازی، روزنه‌های ایجاد شده بعد از انقلاب را ببندند.

برخی فعالان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران تونسی معتقدند که باید از فضای فعلی که دولت تونس هنوز قدرت محدود کردن رسانه‌ها را به دست نیاورده برای مستحکم کردن آزادی بیان استفاده کرد. مهدی مبروک، وزیر فرهنگ تونس در گفتگو با خودنویس گفت که دولت فعلی آزادی‌های رسانه را پاس می‌دارد و نمی‌خواهد به گذشته باز گردد. با این حال انتظار بسیاری از نیروهای سکولار در تونس فراتر از سیاست‌ها و برنامه‌های دولت فعلی است.

کنفرانس امسال روزجهانی آزادی بیان یونسکو، امروز پایان می‌یابد.