بی‌بی‌سی: دیوار تاریخی گرگان که در متون تاریخی با عنوان “مار سرخ”از آن یاد شده و بزرگترین دیوار خشتی جهان است، با عبور خط آهن گرگان به آسیای میانه دو نیم می‌شود. قدمت این دیوار تاریخی به ۱۷۰۰ سال پیش در زمان ساسانیان بازمی‌گردد.

براساس گزارش‌های منتشر شده در خبرگزاری‌های ایران متولیان اداره میراث فرهنگی استان گلستان در رابطه با عبور این خط آهن نظر مساعدی داشته و هیچ مخالفتی با عبور آن ندارند.

حمید عمرانی رکاوندی،معاون میراث فرهنگی استان گلستان با تائید این خبر که این راه آهن بخشی از قسمت شمال و جنوب دیوار تاریخی گرگان را قطع می‌کند گفته این مسیر ۳۸ متری پس از مستندنگاری و کاوش نجات بخشی، در شورای فنی مصوب شده و برای ایجاد خط ریلی استفاده می‌شود.

آقای رکاوندی اعلام کرد که این خط ریلی پروژه بین المللی است و باید انجام شود. “نمی‌توان مردم را به خاطر یک دیوار تاریخی از یک پروژه عمرانی محروم کرد.”

در همین حال مسئولان میراث فرهنگی این استان عنوان کردند که “این دیوار عظیم تاریخی که ۲۰۰ کیلومتر طول دارد چیزی به جز چند تکه آجر قدیمی باقی نمانده است.”

“مار سرخ” گرگان پس از دیوار چین بزرگترین دیوار دفاعی جهان است که در ۲۹ تیرماه سال ۱۳۷۸ به ثبت ملی رسیده است.

این دیوار از شرق دریای خزر شروع شده و بعد از عبور از شمال آق قلعه، گمیشان و شمال گنبد به طرف شمال غرب رفته و در کو‌ههای پیش‌کمر (ترکمن) به پایان می‌رسد.

حسین کتولی، کارشناس مرمت ابنیه و بافت‌های تاریخی به خبرگزاری میراث فرهنگی گفته “پیش از انقلاب قرار بود خط لوله گاز از وسط این دیوار عبور کند اما قائم مقام وقت میراث با حضور در محل، جلوی چنین کاری را می‌گیرد، حال آنکه الان بلندپایه‌ترین مقامات سازمان کوچکترین اطلاعی نسبت به این دیوار تاریخی ندارند.”

بخش‌های بسیاری از دیوار تاریخی گرگان در طول سالها براثر عوامل طبیعی و انسانی از بین رفته است، به گفته فعالان حوزه میراث فرهنگی تا چندین سال پیش در محدوده این دیوار، مردم خشت‌های این دیوار تاریخی را جدا کرده و برای ساخت خانه می‌فروختند و یا کشاورزان منطقه از این خشت‌ها برای ساخت منازلشان استفاده می‌کردند.
دیوار گرگان

بخش‌های بسیاری ازدیوار تاریخی گرگان در طول سالها بر اثر عوامل طبیعی و انسانی از بین رفته است

آقای کتولی نیز با اشاره به اینکه این دیوار از بین رفته و بخش‌های زیادی از آن دیگر وجود ندارد گفت با همه این مسائل نمی‌توان ارزش و اهمیت تاریخی این سازه را نادیده گرفت و به راحتی اجازه ساخت و ساز و تخریب داد. “متاسفانه متولیان توجهی به این ارزش‌ها ندارند.”

در همین حال پیشتر علیرضا چراغعلی، عضو شورای شهر گرگان نیز با اشاره به اهمیت این دیوار عنوان کرد که می‌توان بخش‌هایی از این دیوار را احیا کرد و اضافه کرد که نسبت به این اثر بی‌مهری شده در حالیکه می‌توان با تهیه کتاب و بروشور این دیوار را به مردم شناساند.

براساس بررسی‌های انجام شده بر “مارسرخ”، در طول این دیوار ۳۰ دژ دفاعی وجود داشته و جوی یا کانال انتقالی آب به عمق شش متر در سراسر دیوار ساخته شده تا آب را به مناطق مختلف آن برساند. این دیوار دفاعی در دوره ساسانیان در طول ۹۰ سال ساخته شده است و طولانی‌ترین اثر معماری ایران باستان است.

در زمان ساخت این بنا سطح آب دریای خزر پائین تر از سطح کنونی آن بوده و بر اساس کاوش‌های انجام شده در سال ۲۰۰۷ در زیر آب خلیج گرگان بخش‌هایی از دیوار به نام دیوار تمیشه پیدا شده که به دیوار گرگان متصل است.

به اعتقاد کارشناسان این محوطه نیاز به بررسی و تحقیق دارد اما دلیل بی توجهی مسئولان میراث به آن نامشخص است.

عکس این دیوار نخستین بار توسط اریک اشمیت خلبان آمریکایی ثبت شد. آقای اشمیت خبرنگار آمریکایی که با هواپیمای خود در سال ۱۳۱۶ از نقاط باستانی ایران عکاسی می‌کرد، در منطقه گرگان دیوار قرمز رنگی را دید که از سمت دریا به طرف کوه‌ها امتداد دارد.

او از این دیوار عکس گرفت و این عکس‌ها سندی برای تحقیقات باستان شناسان ایرانی و خارجی بر این دیوار شد.