رادیوفردا: توسط رضا تقی زاده (تحلیلگر سیاسی)
دور تازه مذاکرات ايران با آژانس بين المللی انرژی اتمی، پيش از آغاز در حاشيه دو تحول تازه در تاسيسات نظامی پارچين و مرکز غنی سازی فوردو قرار گرفت. در آستانه گفتگوهای روز جمعه در وين، تهران يوکيا آمانو، دبير کل آژانس را بخاطر ابراز نا اميدی نسبت به پيشرفت مذاکرات با ايران بشدت مورد انتقاد قرار داد.

مذاکرات ايران با آژانس متفاوت با گفتگوهايی است که بعد از ۱۵ ماه تعليق در ماه آوريل مابين ايران و نمايندگان گروه ۱+۵ در استانبول از سر گرفته شد و بدون کسب نتيجه در بغداد، مسکو و مجددا استانبول، ادامه يافت.

هدف از انجام گفتگوهای آژانس با تهران کسب اطلاع پيرامون فعاليتهای مشکوک اتمی صورت گرفته در ايران است و در صدر در خواستهای آژانس بازديد از تاسيسات نظامی پارچين – در جنوب شرق تهران قرار دارد.

علت در خواست آژانس برای بازديد از پارچين انجام بازرسی از محل نصب يک محفظه فلزی نصب شده در آن است که مشکوک به استفاده برای آزمايش شليک نوترونی بنظر ميرسد. شليک نوترونی وسيله ماشه بمب اتمی صورت ميگيرد و نقطه شروع واکنش زنجيره ای و انفجار بمب است.

تحول تازه در پارچين

روز پنجشنبه ۲۳ ماه اوت، ( يک روز پيش از انجام گفتگوهای وين) خبر گزاری رويترز به نقل از ديپلماتهای غربی از و جود تصاوير ماهواره ای تازه ای خبر داد که در آنها يک بنای تازه ساز در محل نصب کپسول مشکوک فلزی در پارچين ديده ميشود. بر فراز بخشی از بنای تازه احداث شده، يک پوشش گنبدی نصب شده که مانع از رويت فعاليتهای زير آن و درون بنا است.

تصاوير ماهواره ای گذشته از خاکبرداری و همچنين تلاشهايی برای شستشوی محل ياد شده حکايت داشت. ايران ضمن رد درخواست بازديد از پارچين، از زبان سخنگوی وزارت خارجه انجام فعاليتهای ادعايی را رد کرد و زدودن نشانه های راديو اکتيو را نيز نا ممکن خواند.

گروهی از کارشناسان تشعشعات راديو اکتيو معتقد اند که در صورت انجام خاکبرداری های گسترده و مبادرت به شستشو در محلهای آلوده، اثبات قطعی وجود نشانه های انجام آزمايشهای مشکوک نوترونی بسيار دشوار خواهد شد.

ايران در حالی مذاکرات روز جمعه با آژانس را در وين از سر ميگيرد که هنوز به صدور اجازه بازديد از پارچين رضايت نداده و اين اجازه را موکول به تدوين يک جدول زمانی برای رفع تدريجی ساير ابهامهای آژانس ساخته است.

از ماه اکتبر سال گذشته تا کنون، ايران و آژانس چهار دور مذاکرات کارشناسی را در تهران و وين بدون حصول توافق انجام داده اند. آخرين دور مذاکرات در ماه ژوئن سال جاری در وين انجام شد و بدون نتيجه پايان يافت.

افزايش ظرفيت فوردو

در گزارشهای تازه به نقل از ديپلماتهای مرتبت با آژانس، گفته شده که ايران با نصب دو آبشار از سانتريفيوژهای تازه در فوردو در صدد افزايش ظرفيت غنی سازی در اين مرکز است.

در گذشته ايران شش آبشار با ترکيب ۱۷۴ سانترفيوژ در هر يک، در مرکز غنی سازی فوردو نصب کرده بود. با نصب دو آبشار تازه ظرفيت غنی سازی در فوردو تا حدود ۳۰ در صد افزايش خواهد يافت.

انتظار ميرود گزارش فصلی دبيرکل آژانس در مورد فعاليتهای اتمی ايران طی هفته آينده منتشر شود. موضوع افزايش تعداد ساتريفيوژها در مرکز جنجالی فوردو، بی شک از خبر ساز ترين بخشهای گزارش ياد شده خواهد بود.

ظرفيت نهايی فوردو نصب تا ۳۰۰۰ دستگاه سانترفيوژ در آن است. افزودن دو آبشار تازه به تعداد سانتريفيوژهای فعال در فوردو، ظرفيت اين مرکز را به ۵۰ در صد ظرفيت نهايی آن نزديک ميسازد.

در فوردو ايران تنها غنی سازی اورانيوم با غلظت ۲۰ در صد انجام ميدهد. در حال حاضر ايران بيش از ۱۷۰ کيلوگرم اورانيوم با غلظت ۲۰ در صد توليد کرده است. اين حجم اورانيوم غنی سازی شده در صورت افزايش غلظت برای مبادرت به يک انفجار اتمی کافی است.

در صورت فعال شدن دو آبشار تازه در فوردو، زمان لازم برای افزايش غلظت اورانيوم ۲۰ در صد غنی شده در اختيار ايران به ۹۰ در صد ( غلظت نظامی) در حدود ۶ تا حد اکثر ۸ هفته خواهد بود.

پارچين و فوردو: بازدارنده های ابتدايی

در رابطه با مذاکرات ايران و گروه ۱+۵، در خواست نهايی جامعه جهانی قطع غنی سازی اورانيوم است و تعطيل فعاليت در فوردو که يک مرکز غنی سازی بنا شده در عمق کوهها است، خواسته فوری و ابتدايی آنها است.

در رابطه با آژانس، هدف نهايی گفتگوها رفع ابهامهايی است که از سه سال پيش در مورد پاره ای از فعاليتهای مشکوک اتمی ايران شکل گرفته. بازديد از پارچين شرط مقدماتی آژانس برای ادامه گفتگو با جمهوری اسلامی است.

اگرچه منبع اطلاعات مربوط به فعاليتهای مشکوک به يک لپ تاپ خارج شده از ايران نسبت داده ميشود، بنا بر شواهد، مراکز جاسوسی و اطلاعاتی ساير کشور های عضو آژانس نيز گزارشهايی را در مورد فعاليتهای اتمی ايران در اختيار آژانس قرار داده اند.

ايران با خودداری از صدور اجازه بازديد از پارچين و موکول ساختن آن به تدوين يک جدول زمانی برای پرداختن به ساير پرسشها، ترديد های جامعه جهانی نسبت به امکان انجام آزمايش های مشکوک در آن محل را افزايش داده است.

در نتيجه، ايران ضمن اعلام آمادگی برای انجام دو رشته گفتگوهای اتمی موازی با آژانس و گروه ۱+۵ در استانبول و وين، به دليل خودداری از قبول خواسته های ابتدايی طرف های مذاکره کننده، عملا راه پيشرفت مذاکرات را مسدود ساخته است. ابراز نا اميدی اخير يوکيا آمانو از دست يافتن به توافق با تهران نيز ناشی از همين انعطاف ناپذيری است.

يکی از هزينه های ادامه وضع موجود کاهش روزانه ۱۳۳ ميليون دلار درآمدهای ارزی ناشی از کاهش صادرات نفت خام ايران است. هزينه سنگين تر، مورد حمله نظامی قرار گرفتن و داخل شدن در جنگ گسترده ای است که ارزيابی دقيق عواقب مخرب آن پيش از وقوع امکان پذير نيست.

طی سفر هفته آينده خود به تهران به بهانه شرکت در اجلاس سران کشورهای غير متعهد، بانکی مون، دبير کل سازمان ملل، ضمن طرح نگرانی های جدی جامعه جهانی نسبت به وضع موجود فعاليتهای اتمی ايران، به رهبران جمهوری اسلامی هشدار خواهد داد که دست نيافتن به يک توافق ملموس اتمی ميتواند خطر بروز جنگ و وقوع يک بحران بزرگ منطقه ای را نزديکتر سازد.