کابینه دهم به دنبال آرزوی ۲۵ ساله تفکیک جنسیتی
بی‌بی‌سی: وزیر علوم می‌گوید که با مخالفت‌های رسانه‌ای تصمیمش را تغییر نخواهد داد.
کامران دانشجو، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری کابینه دهم با استفاده از اصطلاح تفکیک جنسیتی موافق نیست اما به صراحت اعلام کرده که باید جلوی اختلاط دختر و پسر در دانشگاه را گرفت. سیاست‌های وزارتخانه تحت مدیریت او نیز به خصوص در سال تحصیلی جدید از عزم جدی مدیران آموزش عالی برای تفکیک جنسیتی در دانشگاه حکایت می‌کند، هرچند خودشان ترجیح می‌دهند آن را “اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها” بنامند.
تفکیک جنسیتی چه به معنای جدا کردن رشته‌های تحصیلی دختران و پسران و چه در قالب تفکیک فضای آموزشی دانشگاه‌ها همانند مدارس کشور، رویه و تمایل جدیدی نیست. این قضیه هر از چندگاهی در دستور کار نمایندگان مجلس و یا مدیران ارشد حوزه آموزش عالی قرار گرفته و البته هر بار جنجال بسیاری به پا کرده است. به همین دلیل عموما این طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌ها مسکوت مانده و یا از دستور کار خارج شده است.
هرچند که بنا بر اعلام حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش آموزش کشور بیش از ۶۰ درصد پذیرفته شده‌های سال تحصیلی ۹۲-۹۱ دختر هستند اما نزدیک به ۶۵۰ هزار داوطلب دختر شرکت‌کننده در کنکور ورود به دانشگاه‌ها امسال شرایطی جدید در پیش رو داشتند؛ پذیرش‌هایی منحصرا مردانه یا زنانه در بسیاری از رشته‌های تحصیلی که پیش از این از هر دو جنس دانشجو می‌پذیرفتند و حالا اعلام شده که به دلیل مناسب نبودن بازار کار این رشته‌ها برای دختران، فقط دانشجوی مرد می‌پذیرد.
از طرف دیگر اصرار وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و دیگر مدیران آموزش عالی بر تفکیک جنسیتی در قالب اسلامی‌کردن دانشگاه‌ها پابرجاست و کامران دانشجو می‌گوید که با مخالفت‌های رسانه‌ای تصمیمش را تغییر نخواهد داد.
تفکیک با بهانه حل مشکل بیکاری
یک میلیون و ۶۶ هزار و ۲۷۴ متقاضی ورود به دانشگاه در ۵ گروه آزمایشی علوم ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و زبان‌های خارجی در روزهای ۸ تا ۱۰ تیرماه ۱۳۹۰ کنکور سراسری را پشت‌سر گذاشتند. خبر صدرنشینی دختران در چهار گروه علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و زبان‌های خارجی با توجه به موفقیت‌های مشابه سال‌های اخیر چندان به چشم نیامد اما وقتی بیش از ۹۳۵ هزار واجد شرایط انتخاب رشته، سری به دفترچه‌های انتخاب رشته زدند تا انتخاب‌های خود را به سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کنند و به انتظار جواب قبولی بنشینند، حضور رشته‌هایی پرتعداد در بسیاری از دانشگاه‌های کشور که به صورت تک جنسیتی پذیرش دانشجو می‌کردند، خبرساز شد.
ابتدا معاون امور آزمون‌های سازمان سنجش آموزش کشور تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها را تکذیب کرد و صورت مساله را این‌گونه توضیح داد: “ممکن است برخی دانشگاه‌ها بنا به ملاحظاتی که دارند در آزمون یکسال، در برخی از رشته‌های خود فقط دانشجوی دختر یا پسر بپذیرند که این امر به این معنی نیست که پذیرش دانشجو در این رشته‌ها تک جنسیتی شده است چرا که دیگر دانشگاه‌ها در این رشته ها به شیوه خود عمل می‌کنند و داوطلب می‌تواند همان رشته را در دانشگاه‌های دیگری انتخاب کند.”
سیدجلال طباطبایی تاکید می‌کرد که اعلام ظرفیت دانشگاه‌ها “به صورت هدفمند و براساس ضرورت‌ها و نیازهای جامعه” صورت می‌گیرد.
مدیرکل گسترش آموزش عالی وزارت علوم اما با صراحت و شفافیت بیشتری پا به میدان دفاع از تصمیم جدید این وزارتخانه گذاشت. سید ابوالفضل حسنی معتقد است: “ماهیت برخی رشته ها تناسب چندانی با جنس خانم‌ها ندارد که رشته‌هایی مانند ماشین آلات کشاورزی یا معدن به دلیل سختی کار از جمله آنهاست.” او همچنین دلیل این رویه جدید را پرهیز از ” بیکاری دانش‌آموختگان دانشگاهی” عنوان کرد چرا که به گفته این مدیر وزارت علوم “خانم‌ها درصورت پذیرفته شدن در این رشته‌ها و حتی فارغ‌التحصیل شدن به فعالیت شغلی دراین زمینه‌ها مشغول نمی‌شوند.”
اما خبرگزاری مهر به سراغ ظرفیت‌شماری دفترچه انتخاب رشته امسال رفت و مشخص شدکه ۷۷ رشته کارشناسی در ۳۶ دانشگاه، پذیرش دختر ندارد. درحالی که همین دانشگاه‌ها در همین رشته‌ها، سال گذشته دانشجوی دختر پذیرفته بودند.
کارتونی از فیروزه مظفری در خصوص تفکیک جنسیتی که در روزنامه‌های ایران به چاپ رسیده است
دانشگاه محقق اردبیلی با ۲۴ رشته، دانشگاه لرستان با ۱۸ رشته و دانشگاه بین المللی امام خمینی با ۱۵ رشته دارای بیشترین میزان پذیرش صرفا مرد در این رشته‌ها بودند. همچنین رشته مهندسی عمران، مهندسی عمران گرایش نقشه برداری و کاردانی عمران در ۱۵ دانشگاه صدرنشین جدول رشته‌های ممنوعه برای دختران بود و پس از آن گروه مدیریت‌ها و همچنین مهندسی معدن در ۱۲ دانشگاه رتبههای بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.
با این حال رشته‌های تک‌جنسیتی منحصر به این رشته‌ها نمی‌شد و مواردی مانند حسابداری، علوم تربیتی و راهنمایی و مشاوره، مرمت بناهای تاریخی و شیمی محض را هم دربرمی‌گرفت.
نکته قابل توجه دیگر، ممنوعیت حضور دختران در رشته‌هایی در برخی دانشگاه‌های کشور بود که امکان تحصیل در همان رشته در دانشگاهی دیگر وجود داشت.
دانشجو و میل به دانشگاه مدل ۶۶
“دانشجویان زن و مرد لازم است در کلاسهای درس در دو ردیف جداگانه بنشینند… هرگاه در دانشگاهی جدا کردن کلاسهای مخصوص زنان و مردان میسر باشد و مشکلی از لحاظ بودجه و کیفیت تحصیل به وجود نیاورد کلاسها باید جدا باشد… در محلهای تردد و نصب اعلانات در دانشگاه‌ها، هرگاه احتمال ازدحام رود، باید محلهای جداگانه برای زنان و مردان در نظر گرفته شود… لازم است که دانشجویان زن و مرد از آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها و سالن‌های تشریح و اتاق کامپیوتر و غیره حتی‌المقدور در نوبتهای خاص و به طور جداگانه استفاده کنند… دانشجویان زن و مرد لازم است در گروههای مجزا به کارهای گروهی دانشجویی از قبیل انجام پروژه‌ها و طراحی و کارهای عملی و مانند آن بپردازند، مگر اینکه مجزا کردن زن و مرد منجر به مختلف شدن کار با تعطیلی آن گردد… اماکن عمومی مانند قرائت خانه، کتابخانه و خوابگاه‌ها و اتاق‌های غذاخوری باید از برای زنان و مردان جدا باشد یا برای هر جنس از نوبت جداگانه استفاده شود.”
اینها بخشی ازمصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مرداد ماه ۱۳۶۶ است؛ همان مصوبه‌ای که مورد استناد کامران دانشجو قرار گرفت تا در بهمن ماه ۱۳۸۹ از تصمیم جدی خود برای تفکیک جنسیتی خبر بدهد: “یک عده می‌گویند تفکیک جنسیتی توهین به استاد و دانشجو است. چه کسی می‌گوید توهین است، آیا حرف زدن توهین است؟ آیا حق انتخاب دادن توهین است؟ اگر فرد می‌خواهد سر کلاس راحت تر باشد این توهین است؟ اینکه خانم‌ها در یک گروه باشند توهین است؟”
وزیر علوم همچنین از اصلاح نسبت دختران و پسران دانشجو “در یک سری رشته‌های خاص” سخن گفته بود که به نظر او “خلاف عدالت” نیست.
چند ماه بعد و با شروع فصل تابستان، همچنان زمزمه‌هایی مبنی بر تصمیم وزارت علوم برای تفکیک جنسیتی به گوش می‌رسید و اعتراضات مجازی دانشجویان و انتقادات رسانه‌ها هم ادامه داشت. هرچند رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس مخالف این طرح بود. علی عباسپور تهرانی گفته بود: “ما وضعیت دانشگاه ها را نامطلوب‌تر از جامعه نمی‌دانیم….جداسازی دختر و پسر در دانشگاه ها مفهومی ندارد چرا که این دو جنس در جامعه باید در کنار یکدیگر کار کنند و همان رابطه‌ای که در جامعه میان زن و مرد حاکم است در دانشگاه‌ها نیز وجود دارد.”
ناگهان اما معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم از موضع دیگری وارد شد و تفکیک جنسیتی را “حرف مخالفین و دشمنان نظام” دانست. غلامرضا خواجه سروی گفت: “ما به دنبال اجرای طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها نیستیم، ضمن اینکه در اجرای طرح عفاف و حجاب به دنبال پرده‌کشی، دیوار کشیدن و اقدامات خشن و برخورد فیزیکی نیستیم.”
غلامرضا خواجه سروی
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم اعلام کرد که تفکیک جسیتی “حرف مخالفین و دشمنان نظام” است.
فردای آن روز، وزیر علوم هم در تغییر موضعی آشکار اعلام کرد: “بحث واژه تفکیک جنسیتی از VOA شروع و به BBC فارسی ادامه یافت….از شما می‌خواهم این اصطلاح را استفاده نکنید و بر روی این موضوع فضاسازی نشود.”
این سردرگمی با انتشار نامه محمود احمدی‌نژاد تکمیل شد تا رییس جمهور مخالفتش با تفکیک جنسیتی را نه در جلسات هیات دولت که از طریق سایت ریاست جمهوری به اطلاع وزیر کابینه‌اش برساند: “شنیده شده است که در برخی دانشگاه ها، رشته ها و کلاس های تک جنسیتی بدون لحاظ تبعات اعمال می‌گردد. ضروری است فوری از این اقدامات سطحی و غیر عالمانه جلوگیری شود.”
صحبت‌های بعدی وزیر علوم اما نشان از آن داشت که او خیال کوتاه آمدن ندارد. هر چند او همچنان می‌گوید که تغییرات مدنظر او “تفکیک جنسیتی” نیست و در راستای “اسلامی شدن” دانشگاه‌ها صورت می‌گیر؛ او حتی پس از مخالفت رسانه‌ای رییسش، باری دیگر اعلام کرد که “اسلامی کردن دانشگاه ها حتی یک ریال اعتبار نمی‌خواهد و فقط نیاز به اراده دارد.”
به نظر می‌رسد رئیس ستاد انتخابات وزارت کشور در زمان برگزاری انتخابات جنجالی ریاست جمهوری دهم که در کابینه جدید به طوری غیرمنتظره به وزارت علوم رفت، کمی سیاست خود را تغییر داده و این بار بیشتر بر تاسیس دانشگاه‌های تک جنسیتی اصرار دارد. اما همچنان BBC و VOA در تصمیمات اوموثرند: “دشمن از پیشرفته‌های صورت گرفته در دانشگاه‌ها عصبانی است و به همین دلیل در رسانه‌های استکباری از جمله صدای آمریکا و بی بی سی فارسی هر روز آموزش عالی کشور را زیر سئوال برده و مورد حمله قرار می دهند. البته بنا به فرموده رهبر کبیر انقلاب اسلامی، عصبانیت غرب، درستی کار جامعه دانشگاهی اعم از اساتید گرامی، دانشجویان عزیز و کارمندان شریف دانشگاه‌ها را نشان می‌دهد و به گفته شهید مظلوم بهشتی، غرب می تواند از این عصبانیت بمیرد.”
منتقدان می گویند که این دست تصمیمات یک تبعیض آشکار جنسی است و حتی گروهی، افزایش دانشگاه‌های تک جنسیتی را نیز در نهایت به نفع مردان ارزیابی می‌کنند. اما گویا این بار وزارت علوم قصد کوتاه آمدن دربرابر این مقاومت‌ها و مخالفت‌ها را ندارد و حرف خود را “حق” می نامد، در همین خصوص وزیر علوم پیشتر گفته: “حالا که ما داریم دانشگاه‌های تک جنسیتی را تاسیس می‌کنیم رسانه‌های غربی هر چه می‌خواهند داد بزنند. از دید آنها ما کفر می‌گوییم، حتی برخی رسانه‌ها تیترهایی می‌زنند که به نظر من از غربی‌ها هم بدتر است و من به این دسته از رسانه‌ها می‌گویم هر چقدر خود را بکشید که ما در آن فضا حرکت کنیم، اما این اتفاق نمی‌افتد. ما در فضایی حرکت می‌کنیم که دین برای ما ترسیم کرده است و هر چقدر بیشتر عصبانی شوند و داد بزنند ما بیشتر خوشحال می شویم و بیشتر می فهمیم حرفمان حق است هر چند به دنبال عصبانی کردن آنان نیستیم.”
تا روزهای آینده و با اعلام آمارهای دقیق‌تر، مشخص خواهد شد که تصمیم دولت در سال تحصیلی جاری چه اندازه محقق شده است. تا اینجا و طبق آخرین آمار اعلام شده از سوی سازمان سنجش، تعداد دختران قبول شده ۳۵۴ هزار و ۷۳۹ نفر است، یعنی معادل ۶۰.۲۴ درصد کل دانشجویان تازه وارد و این یعنی صدرنشینی دختران همچنان ادامه دارد.
پیام برای این مطلب مسدود شده.