دویچه‌وله: ایران از فعالیت‌های اینترنتی حتی در مواردی نظیر یک قرار ساده برای آب‌بازی در پارک می‌هراسد. این بار اما این ترس به مرگ یک وبلاگ‌نویس، ستار بهشتی، انجامیده است. کارشناسان از امنیت در اینترنت و راهکارها می‌گویند.

تابستان گرم سال گذشته بود که تعدادی از جوانان با قراری که در فیس‌بوک تنظیم شده بود به پارکی در تهران رفتند تا آب به سر و روی هم بپاشند‌. تصاویر خوشی‌شان در کشوری که در آن به هر گرد‌هم‌آیی‌مشکوک نگاه می‌شود دست به دست چرخید، و در شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین و رسانه‌های رسمی منتشر شد. اما زود خبر رسید که عده‌ای دستگیر شده‌اند. برنامه خبری ۲۰:۳۰ صدا و سیما تعدادی از آن‌ها را که ظاهرا در مقر پلیس رو به دیوار ایستاده بودند و ابراز ندامت می‌کردند نشان داد.

بیش‌تر بخوانید: از آب‌بازی تا خزبازی در تهران؛ پای فیس‌بوک در میان است

پاییز امسال ستار بهشتی، وبلا‌گ‌نویس، کشته شد. هوا برای وبلاگ‌نویس کارگر سردتر از آن بود که تفریح کند. او که با نام “ستار ب” در وبلاگ خود می‌نوشت مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران بود و پست‌هایش خشم او از اوضاع را بازتاب می‌داد. او روز ۹ آبان (۳۰ اکتبر) در منزل خود در رباط کریم توسط پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) به اتهام “اقدام علیه امنیت ملی از طریق فعالیت در شبکه اجتماعی و فیس‌بوک” بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شد. هفت روز پس از بازداشت، به خانواده‌اش اطلاع داده شد که فرزندشان فوت شده و باید جنازه‌اش را از سردخانه کهریزک تحویل بگیرند.

در این مدت با اطلاع‌رسانی‌ای که عموما در عرصه اینترنت انجام شد کار به آن‌جا رسید که مسئولان نظام ایران مرگ ستار را پذیرفته و در پی پیگیری برآمدند. احمد توکلی، نماینده مردم تهران، یک‌‌شنبه ۲۱ آبان در نطق میان دستور خود خواستار برخورد قوه قضائیه با مقصران شد و گفت: «فراخوان یک وبلاگ‌نویس چقدر می‌تواند تاثیر داشته باشد؟» اشاره او به دعوت وبلاگ‌نویس کشته شده از مردم برای مبارزه با حکومت بود.
پیش از این امیدرضا میرصیافی، بلاگر، در اوین از دنیا رفت. او اولین وبلاگ‌نویس کشته شده در جهان است. پیش از این امیدرضا میرصیافی، بلاگر، در اوین از دنیا رفت. او اولین وبلاگ‌نویس کشته شده در جهان است.

اگرچه او دعوت این وبلاگ‌نویس را بی‌اثر دانسته و البته برخورد انجام شده با او را زیاد می‌دید تجربه برخورد با جوانانی که صرفا “فراخوان” برای آب‌بازی منتشر کرده بودند و با برخورد پلیسی و دستگیری مواجه شدند روایت واقعی‌تری را از روند حاکم بر کشور در عرصه اینترنت بازگو می‌کند. نیما راشدان، کارشناس امنیت سایبری از موسسه توانا، از ممنوعیت بخش بزرگی از تعاملات اجتماعی در فضای مجازی ایران سخن می‌گوید. وی در گفت‌وگو با دویچه وله می‌گوید: «اکثر کارهایی که در فضای مجازی در کشورهای دیگر انجام می‌شود در ایران ممنوع است.»

به زعم راشدان آنچه که می‌شود از آن به عنوان رفتار ممنوع نام برد “هر نوع تلاش برای ایجاد تشکل واقعی حتی غیرسیاسی از طریق شبکه‌های مجازی است”. او می‌گوید: «ظاهرا در دولت ایران این فهم وجود دارد که می‌توانید ۲۰۰ هزار نفر را به عنوان طرفداران اتومبیل‌رانی یا مد در یک شبکه اجتماعی جمع کنید و یک روز برای همه آن‌ها پیغام دهید که برای مثال بیایید رای دهید. این را سیستم ایران می‌فهمد و از این ناحیه هم از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی احساس خطر می‌کنند.»

اگرچه از حکمی که جوان‌های آب‌پاش پس از دستگیری دریافت کردند خبری منتشر نشد اما سرنوشت ستار ۳۵ ساله مشخص است، جنازهٔ او در بهشت زهرا غسل داده شد و در قبرستان رباط کریم دفن شد. پیش از او امیدرضا میرصیافی، وبلا‌گ‌نویس، همین راه را رفته بود. در ۲۸ اسفندماه ۱۳۸۷، امیدرضا میرصیافی در زندان اوین درگذشت و نام او در جهان به عنوان اولین وبلاگ‌نویسی که در زندان‌های نظام‌های سرکوب‌گر جان خود را از دست داد، به ثبت رسید. بنا به گفته‌ی خانواده‌میرصیافی او سابقه‌ی هیچ‌گونه بیماری یا اعتیادی نداشت و بر روی جسدش کبودی‌های متعدد و شکستگی جمجمه مشاهده می‌شد. امیدرضا هنگام مرگ ۲۸ ساله بود.

“ممنوعیت‌های چشم‌پوشی شده”

در یک سرک‌کشی ساده در فیس‌بوک می‌توان به صفحات دختر‌ها و پسرهای جوان ایرانی رسید که عکس‌ها و اطلاعات‌شان یا اطلاعات‌دوستان‌شان به روی همگان باز است(Public). این اطلاعات پیگرد شخص را راحت‌تر می‌کند. اگرچه تا کنون گزارش‌هایی بوده که برای مثال دخترها و زنان بخاطر نحوه پوشش خود در فیس‌بوک از سوی دانشگاه یا محل کارشان تذکر گرفته‌اند اما شاید ماجرا وقتی جدی‌تر می‌شود که شخص در تظاهراتی یا در حرکتی عمومی دستگیر شود. در این حالت اطلاعات فرد دیگر نه تنها ضد خود که به راحتی می‌تواند برای رهگیری شبکه‌دوستان‌اش نیز استفاده شود.

راشدان می‌گوید: «ما دو تا بحث داریم، یک بحث رفتارهای ممنوع است که دولت از برخورد با آن‌ها چشم‌پوشی می‌کند و فقط و فقط دست‌آویز قرار می‌دهد تا به یک رفتار دیگر سیاسی یا مذهبی رسیدگی کند. صدها هزار نفر عکس‌هایشان را می‌گذارند روی فیس‌بوک و با هیچ کدام از آن‌ها برخورد نمی‌شود مگر اینکه سر یک ماجرای دیگر پرونده قضایی داشته باشند.»