بی‌بی‌سی: سنتوری با تصمیم وزارت ارشاد اسلامی از جدول نمایش فیلم های سینمایی حذف شده است
اگر همه چیز طبیعی پیش می رفت ، امروز، شنبه ششم مرداد، باید چهارمین روز نمایش فیلم سنتوری در سینماهای ایران بود .
نوبت نمایش عمومی این فیلم از روز چهارشنبه گذشته آغاز می شد و تهیه کننده و پخش کننده فیلم همه مجوز های لازم را برای تبلیغات و نمایش عمومی این فیلم از نهاد های مربوطه در وزارت ارشاد دریافت کرده بودند .

این روزها در مجله های سینمایی و بیلبوردهای خیابانی ، تصویرهایی از بهرام رادان و گل شیفته فراهانی دیده می شود که بیننده را دعوت به دیدن فیلم سنتوری در سینماها می کنند ، اما این فیلم با تصمیم وزارت ارشاد اسلامی از جدول نمایش فیلم های سینمایی حذف شده است .

عدم صدور مجوز نمایش برای فیلم در سینمای ایران امری بی سابقه نیست و می توان فهرستی بلند از فیلم هایی تهیه کرد که امکان نمایش عمومی نیافته اند ، اما توقیف فیلم مجوز دار بسیار کم سابقه است .

ماجرای سنتوری برای دست اندرکاران سینمای ایران حکایت از اتفاق تازه ای دارد و مجمع فیلم‌ سازان سینمای ایران، سومین نهاد صنفی است که با صدور بیانیه ای ضمن اعتراض به حذف سنتوری از جدول نمایش فیلم سئوال هایی مطرح کرده است.

توقیف نوعی سینما

از ساخته شدن فیلم سنتوری بیش از یک سال می گذرد . دراولین جشنواره ای که وزارت ارشاد دولت محمود احمدی نژاد آن را برگزار می کرد ، یعنی جشنواره سال ۱۳۸۴، بحث هایی بر سر آمدن یا نیامدن سنتوری، ساخته داریوش مهرجویی در گرفت که در نهایت این فیلم به نمایش در نیامد.

در جشن دهم خانه سینما نیز رایزنی هایی برای حضور سنتوری در جشن انجام شد ، اما وزارت ارشاد حتی رضایت نداد که فیلم برای داوران جشن به نمایش در آید . در جشنواره فیلم فجر سال گذشته نیز این فیلم با ماجرایی به نمایش در آمد که بخش هایی از آن ها در گزارش های مطبوعات آن زمان اشاره شد .

با این که فیلم سنتوری در کاتالوگ جشنواره فیلم فجر به عنوان یکی از فیلم های بخش مسابقه سینمای ایران معرفی شده بود ، اما در جدول نمایش فیلم ها جایی نداشت .

فیلم سنتوری در کاتالوگ جشنواره فیلم فجر به عنوان یکی از فیلم های بخش مسابقه سینمای ایران معرفی شده بود ، اما در جدول نمایش فیلم ها جایی نداشت

کاتالوگ جشنواره به دلیل این که تدوینش زمان بیش تری می برد ، فهرست فیلم ها را زودتر دریافت می کند ، اما جدول نمایش معمولا یک هفته مانده به آغاز جشنواره نهایی می شود . به عبارت دیگر شورای بازبینی فیلم های جشنواره سنتوری را به عنوان یکی از فیلم های جشنواره انتخاب کرده و نام آن به عنوان یکی از فیلم های منتخب به کاتالوگ داده شده بود ، اما در فاصله چاپ کاتالوگ تا شروع جشنواره اتفاق هایی رخ داده بود که به حذف نمایش سنتوری در جدول نمایش جشنواره انجامیده بود .

برخی از مطبوعات چاپ تهران در روزهای جشنواره خبر داده بودند که این اتفاق هنگامی رخ داد که کپی های فیلم در اختیار مقام های بالاتر وزارت ارشاد و از جمله صفارهرندی، وزیر ارشاد قرار گرفت ، موضوعی که در بیانیه کانون کارگردانان به طور غیر مستقیم به آن اشاره شده است .

تلاش های تهیه کننده وکارگردان و پیگیری های مطبوعات و اهمیتی که نمایش فیلمی از سینماگری چون داریوش مهرجویی در غیبت بسیاری از سینماگران نسل قدیم برای برگزار کنندگان جشنواره داشت ، دست به دست هم داد تا سنتوری با حذف دو ترانه و چند دقیقه از فیلم در جشنواره به نمایش در آمده و به عنوان بهترین فیلم از نظر تماشاگران انتخاب شود.

نمایش فیلم در جشنواره در سینمای ایران به عنوان دریافت مجوز نمایش عمومی آن به شمار می رفت ، اما این روال پس از روی کار آمدن دولت نهم به هم خورد.

سنتوری علی رغم تبلیغات فراوان به نمایش در نیامد

پیش از سنتوری ، فیلم “آفساید” ساخته جعفر پناهی نیز علیرغم حضور در جشنواره نتوانست مجوز نمایش عمومی بگیرد . ماجرای آفساید برای سینماگران ایرانی ماجرایی عادی تلقی شد ، زیرا جعفر پناهی از سینماگرانی است که اغلب فیلم هایش در ایران امکان نمایش عمومی نیافته اند ، اما حذف فیلم مهرجویی از جدول نمایش فیلم ها برای سینماگران بیش از حذف یک فیلم و حذف نوعی سینماست ؛ زیرا هم مهرجویی از کارگردانانی است که اصراری بر ساختن فیلم هایی که نتواند مجوز نمایش بگیرد ، ندارد و هم این ماجرا همزمان شده است با استعفای برخی از مدیران سینمایی و اظهار نظرهای برخی از مشاوران هنری و چهره های سینمایی عضو “هیات اسلامی هنرمندان “که نزدیک ترین سینماگران به رییس جمهور کنونی ایران محمود احمدی نژاد هستند.

اعتراض صنفی

در سینمای ایران کم تر اتفاق می افتاد که حرکتی صنفی و اعتراضی برای حل مشکل یک فیلم ایجاد شود . حرکت های اعتراضی در سینمای ایران معمولا فردی است .

هر سینماگر هنگامی صدای اعتراضش بلند می شود که مشکلی برای خودش پیش بیاید. معمولا اعتراضی گروهی و آشکار درواکنش نسبت به مشکل دیگران و یا حتی مشکل عمومی شکل نمی گیرد ، اما مدتی است که می توان در این باره با فعل زمان گذشته سخن گفت .

سینماگران از سال گذشته چند بار به حرکت گروهی در مقابله با مشکلاتی که احساس کرده اند پیش روی سینماست ، دست زده اند . بارقه چنین حرکت هایی از جشن سال گذشته خانه سینما آغاز شد که اغلب سخنرانان به گزارش تحقیق و تفحص مجلس هفتم از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دوره اصلاحات اعتراض کردند و آن را غیر منصفانه و غیر کارشناسانه خواندند.

دومین اعتراض بزرگ در سینمای ایران برای دفاع از نمایش فیلم سنتوری شکل گرفته است که این نخستین اعتراض از این نوع است که سه نهاد صنفی سینمایی آشکارا به دفاع از یک فیلم برخاسته اند

سپس اعتراضی عمومی تر در واکنش به سخنان انتقادی مشاور رییس جمهورنسبت به سینمای ایران شکل گرفت ، اما بزرگ ترین حرکت آنان هنگامی شکل گرفت که سی دی قاچاق فیلم های اکران شده به فاصله کمی از آغاز اکرانشان در بازار به قیمتی پایین فروخته شد .

اما اکنون دومین اعتراض بزرگ در سینمای ایران برای دفاع از نمایش فیلم سنتوری شکل گرفته است که این نخستین اعتراض از این نوع است که سه نهاد صنفی سینمایی آشکارا به دفاع از یک فیلم برخاسته اند .

سنتوری آخرین فیلم نیست

آن چه این بار صنف سینما را وادار به موضع گیری علنی کرده ، این است که آنان توقیف سنتوری را توقیف یک فیلم نمی دانند بلکه آن را به منزله آغاز یک دوره می دانند که احتمالا بارها و بارها تکرار خواهد شد .

در بیانیه اتحادیه تهیه‌کنندگان سینما به صراحت به این موضوع اشاره شده و آمده است : “ما نگرانیم و اطمینان داریم سنتوری آخرین فیلم نیست.”

مهرجویی گفته که تغییرات مورد نظر وزارت ارشاد را اعمال کرده است

نکته دیگری که هم در بیانیه اتحادیه تهیه کنندگان و هم در بیانیه کانون کارگردانان به آن اشاره شده است ، توقیف سنتوری پس از طی مراحل قانونی و صدور مجوز توسط هیات نظارت بر فیلم های سینمایی است که در وزارت ارشاد شکل می گیرد.

داریوش مهرجویی نیز به این موضوع اشاره می کند و می گوید: “ما همه تغییراتی را که خواسته بودند انجام دادیم.”

بیاینه اتحادیه تهیه کنندگان هم به این موضوع اشاره می کند و می گوید: “باعث تاسف است که فیلمی پس از نمایش در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر و دریافت پروانه نمایش و عقد قرارداد نمایش در سوم مردادماه با سینما قدس، به دلا‌یلی که اعلا‌م هم نمی ‌شود، از چرخه اکران خارج می‌شود. این اقدام باعث می ‌گردد تا امنیت حرفه‌ای تولید و سرمایه‌گذاری آن دچار خدشه اساسی گشته و از میان برود.”

اراده ای فرا قانونی

در هر دو بیانیه به اراده ای بیرون از شورای بازبینی و هیات نظارت اشاره می شود و در برخی از مطبوعات چاپ تهران از دخالت شخص وزیر ارشاد در حذف سنتوری از جدول نمایش سخن گفته شده است ، اما در بیاینه کانون کارگردانان، همزمانی توقیف سنتوری و استعفای دوتن از مدیران سینمایی رویدادی ناخوشایند تلقی شده است .

برخی نیز احتمال تغییرات در مدیریت سینمایی را باعث به وجود آمدن این مشکل دانسته و سنتوری را قربانی این تغییرات دانسته است .

از آغاز روی کار آمدن معاونت سینمایی جدید اگر چه سخت گیری ها در سینما افزایش یافته است ، اما میزان این سخت گیری های به اندازه ای نبوده است که برخی از جریان ها را راضی کند و مهم ترین منتقدان مدیریت سینمایی جدید نه در میان جریان منتقد دولت که در میان دولتیان و نهاد های نزدیک به آنان بوده است .

جواد شمقدری، مشاور هنری رییس جمهور، بارها معاونت سینمایی را به ادامه فعالیت های دولت قبلی متهم کرده و خواستار تغییر این رویه شده است . او در ماه های اخیر حتی یک بار اعلام کرد که با تغییر قطار هم مشکل سینمای ایران برطرف نمی شود و باید ریل ها را به هم ریخت .

آقای شمقدری هم چنین با حضور در یک گفت و گوی تلویزیونی از نارضایتی رییس جمهور از وزارت ارشاد خبر داد . اعضای هیات اسلامی هنرمندان هم که یک تشکل هنری – مذهبی با حضور هنرمندانی است که نزدیک ترین رابطه را با رییس جمهور کنونی ایران دارند ، از منتقدان سیاست های کنونی سینمایی کشور هستند و به نظر آنان فعالیت های دوره جدید، علیرغم برخی تغییرات در راستای سیاست های دوره های قبلی است .

این افراد خواستار تغییرات جدی تر در سینمای ایران هستند و حتی برخی از اعضای تندرو تر آنان معتقدند که باید سینمای کنونی ایران را متوقف کرد ، زیرا این سینما را در راستای ارزش های انقلاب نمی دانند.

استعفای برخی از مدیران سینمایی و سخت گیری های تازه در سینمای ایران و از جمله توقیف سنتوری را می توان از تاثیر فعالیت های آنان دانست که در ماه های اخیر فعال تر شده اند .

این جریان پس از جشنواره فیلم فجر که انتظارات آنها را بر آورده نکرد و برخی از فیلم ها نتوانستند نظر داوران را جلب کند، به انتقاد های خود افزودند وحتی برخی از فیلم هایی را که جوایز جشنواره را گرفته بودند ، فیلم هایی مغایر با ارزش های نظام وحتی توهین آمیز تلقی کردند .

به نظر می رسد آنان در دو ماه اخیر موفق شده اند تاثیر های جدی تری در سینمای ایران از خود بر جای بگذارند و سینماگران، نگران قدرت گرفتن این جریان هستند که برخوردی سخت گیرانه با سینما دارند . برخی از سینماگران معتقدند چنان چه این گروه در مدیریت سینمای ایران قدرت بیش تری بگیرد ، سینمای مستقل ایران آسیب خواهد دید.

به هر حال سنتوری چه قربانی تغییرات اخیر شده باشد و چه به دستور مقام بالاتری از جدول نمایش حذف شده باشد ، ماجرا روشن است که این فیلم علیرغم داشتن مجوز های لازم توقیف شده است و این آغاز یک حرکت است ، آغاز یک دوره سخت برای سینماگران . سینماگران هم در گفت و گوهایشان و هم در بیانیه هایشان بر این موضوع تاکید می کنند