دویچه وله: ناصر زرافشان در مصاحبه با دویچه وله می‌گوید: حقوق بشر امر مردم است، ولی مناقشه اتمی به مسایلی برمی‌گردد که به منافع و موقعیت دولتها و اهداف آنها مربوط می‌شود. او از بی‌توجهی به مسئله حقوق بشر در ایران اظهار تأسف می‌کند.

دکتر ناصر زرافشان، وکیل مبارز ایرانی که تلاشهایش برای حقوق بشر در ایران شهرت جهانی یافته، در آلمان به سر می‌برد. به او جایزه حقوق بشر “اتحادیه قاضیان آلمان” اهدا شده است. او در برلین با هرست کولر، رئیس جمهور آلمان دیدار داشته است.

دکتر ناصر زرافشان گفت‌وگوی زیر را با دویچه وله انجام داده است:

دویچه وله: شما پس از دریافت جایزه اتحاديه قاضیان آلمان در سخنان خودتان به تشکیل جنبش و جمعیتی برای دفاع از حقوق بشر اشاره داشته اید. منظور شما به طور مشخص دراین باره چیست؟

ناصر زرافشان: گمان می کنم در این زمینه کمی سوء برداشت شده است. اشتباه برداشت شده است. جنبش چیزی مثل یک شرکت یا تجارتخانه نیست که در یک مقطع زمانی مشخصی، و يا از زمان مشخصی، شخصی یا کسی برود و تشکیل اش بدهد. بحث من این بود که در زمینه‌ی حقوق بشر در سطح رسمی و بین المللی اش، یعنی سازمان ملل متحد و به طور تخصصی‌تر شورای حقوق بشر ملل متحد، این دولتها و نمایندگان دولتها هستند که متولی گسترش، ارتقاء و حافظ حقوق بشر هستند. در حالی که برخی و بخشی از همین دولتها خودشان به طور فاحش حقوق بشر را نقض می کنند. وقتی به قضیه نگاه می کنیم، ما با یک تضادی در سطح رسمی روبرو هستیم که ناقضین حقوق بشر، خود دولتها هستند، و حافظین حقوق بشر هم ظاهرا همين دولتها هستند. به این دلیل آن نگاهی که از بالا به حقوق بشر می نگرد و متولیانش را در سطح بین المللی در این نهادها یا حتا در برخی دولتها می بیند، به نظر من به نتیجه نمی رسد.

حرف من این بود که حقوق بشر، امر مردم است، مردم باید از پایین متشکل بشوند، قدرتمند باشند تا بتوانند این حقوق را به دست بیاورند یا آنجاهایی که به دست آورده اند از آن دفاع بکنند.

من در ایران از این دیدگاه، و با این نگرش، در تلاش جهت احقاق این حقوق برای مردم کشورمان هستم ، نه از دیدگاهی ملهم از سیاست دولتها یا ملهم از سیاست نهادهای رسمی بین المللی. من این کار را شروع کرده ام و این نگرش تازه را که در واقع مبتنی است بر این که به مردم هر کشوری این مجال داده بشود، تا با توجه به وضعیت خاص و ویژه خودشان، راههای خودشان را پيدا كنند، اصول حقوق بشر مشخص است، ولی راههای ویژه را با توجه به وضعیت خاص در هر کشور بايد جست. این تلاشها بايد حمایت شوند. منظورم این بود، گفتم من درصدد هستم در این خط گام بردارم. پیش از این هم، پس از مدت محدودی كه آزاد شدم و بیرون آمدم در این راستا حرکت کردم و اعتقادی به آن خطی ندارم، که از بالا می آید و دولتها متولی آن هستند.

دویچه وله: پشتیبانی های نمادین از مدافعان حقوق بشر در ایران تا چه اندازه اهمیت دارد؟

ناصر زرافشان: ما همیشه مسائل را فراتر از مرزهای ملی دیده ایم. من خودم متعلق به نگرشی هستم که اینطور فکر می کند. بنابراین در سطح جهان بسیاری کسان را به خودم نزدیکتر از کسانی می بینم که در داخل یک چارچوب قراردادی مرز ملی هموطن من نامیده می شوند. متاسفانه نفرت از بردگی، نفرت از ستم و نابرابری و عشق به آزادی داستان کهنه ای است که هزاره های متمادی سابقه دارد و انسان هاى زيادى در این راه مبارزه کرده اند. به تعبیری بايد بگویم، پیش از اینکه ما به وجود بیاییم، يعنى به معنای فیزیکی مسئله، حیات بیاییم، با بسیاری از مردم دنیا این اشتراکات را داریم. برای اینکه عشق به آزادی و نفرت از بردگی در خمیره ی انسانی ويا در یک انسان وجود دارد. بنابراین برای من بسیار قابل احترام است، روی خود من هم موثر است و از همه کسانی که به هر کیفیتی، درهرجای دنیا، با هر ملیتی، از این امر مشترک جانبداری می کنند یا چیزی در زمینه ی همدردی و حمایت نسبت به من یا نسبت به مردم میهن ام کرده اند، همیشه سپاسگزار بوده و هستم.

دویچه وله: توجه تمام جهانیان معطوف به برنامه‌ی اتمی ایران و راههای مقابله با آن است. جای دفاع از حقوق بشر در این میان کجاست؟

ناصر زرافشان: متاسفانه، قبلا هم گفتم، حقوق بشر امر مردم است، ولی مناقشه اتمی به مسایلی برمی‌گردد که به منافع و موقعیت دولتها و اهداف آنها مربوط می‌شود. بنابراین با کمال تاسف شاهد هستیم که در زمینه ی حقوق بشر، که ظاهرا در مورد وطن ما مخصوصا مقفول مانده و مدت زمانى است كه در محاق رفته، در سطح دولتها و نهادهای رسمی آن توجه و علاقه وجود ندارد، که نسبت به مسایل مربوط به قدرت و مناسبت بین المللی بین کشورها وجود دارد.

دویچه وله: برخی از مقامات آلمان نگران به تاخير افتادن سفر شما به این کشور بودند. با کدامیک از سیاستمداران و شخصیت های آلمانی تاکنون دیدار داشته اید؟

ناصر زرافشان: من در این سفر با رییس جمهور آلمان، آقای کهلر، با وزارت خارجه و با برخی از شخصیت های دیگر به مناسبت های مختلف گفتگو و دیدار کرده ام.

دویچه وله: کمی از دیدار خودتان با رییس جمهور آلمان آقای هورست کهلر بگویید.

ناصر زرافشان: از لحاظ شخصیتی، داراى شخصیتی بسیار دوست داشتنی است. و برخوردش هم برخوردی بسیار دوستانه و مشفقانه بود. مسایلی هم که در این گفتگو مطرح شد، حول و حوش وضعیت حقوق بشر در ایران، كه البته کلی و عمومی، بود.

دویچه وله: گفت و گوی شما با وزارت امور خارجه آلمان حول چه موضوعاتی بوده است؟

ناصر زرافشان: خب، آنها هم طبعا نسبت به مسایل ایران کنجکاو هستند و برداشتهای خودشان را از مسایل ایران دارند. و از مسیر تحولات ایران می خواهند برداشت هاى خود را محک بزنند. طبیعی است وقتی با کسی مواجه مى شوند که از داخل ایران می آید، می خواهند ببینند با توجه به آنچه در ذهن دارند، برداشتهای قبلی شان تا چه حد با واقعیت منطبق است و یا منطبق نیست. بحث پیرامون وضعیت حقوق بشر و تحولات آینده در ایران بود.