امروز: اعتماد:«نرخ بيکاري تک رقمي شد،» اين تيتري بود که ظرف چند روز گذشته به نقل از مرکز آمار ايران بر پيشاني بسياري از روزنامه ها و خبرگزاري هاي نزديک به دولت نشست و نه تنها شگفتي کارشناسان و دست اندرکاران را برانگيخت بلکه باعث تعجب مردم عادي شد. مجاورت روزنامه هايي که خبر از کاهش بيکاري مي دهند و آدم هايي که لابد به هواي يافتن کار، هنگام عبور از مقابل کيوسک هاي روزنامه فروشي با تيتري مواجه مي شوند که خبر از کاهش حيرت انگيز تعداد بيکاران مي دهد، ناخودآگاه موقعيتي عجيب خلق مي کند.

جالب مي شود اگر تصور کنيم که فشار طعنه هاي ناشي از حيرت مردم عادي سبب شده است مرکز آمار ايران با برپايي نشستي مطبوعاتي، درباره «تک رقمي شدن نرخ بيکاري؛ طبق آمار،» توضيحاتي ارائه کند. اين جلسه مطبوعاتي امروز ك يکشنبه ك در حالي که شما مشغول مطالعه اين متن هستيد در جريان است.

تناقض در آمار

چند روز پس از اعلام مرکز آمار در حالي که بسياري از کارشناسان معتقد بودند اين آمار با آمارهاي وزارت کار هم تناقض دارد، واحد اطلاعات اکونوميست در تازه ترين گزارش خود پيش بيني کرد که نرخ بيکاري ايران در سال جاري به 12 درصد خواهد رسيد. اين واحد در گزارش ماه سپتامبر خود به بررسي وضعيت کار در ايران پرداخت و اعلام کرد که در سال گذشته نرخ بيکاري در ايران 6/11 درصد بوده است و اين نرخ طي سال جاري معادل 12 درصد و سال آينده برابر با 5/12 درصد خواهد بود.

در ادامه اين گزارش آمده نيروي کار ايران که در سال گذشته معادل 24 ميليون و 300 هزار نفر بوده با 8/2 درصد تغيير در سال جاري به 25 ميليون نفر خواهد رسيد و اين رقم طي سال هاي 87 و 88 به ترتيب 7/2 و

6/2 درصد افزايش داشته و به ترتيب به 25 ميليون و 600 هزار نفر و 26 ميليون و 300 هزار نفر خواهد رسيد. همچنين به موجب اين گزارش پيش بيني شده که در سال هاي 88 و 89 نيز نرخ بيکاري روند صعودي خود را حفظ کرده و به ترتيب به 9/12 و 2/13درصد برسد. در سال 89 نيز نيروي کار 27 ميليون نفري پيش بيني شده است و رقم 27 ميليون و 700 هزار نفر و 1/14 درصد ارقامي هستند که به ترتيب براي نيروي کار و نرخ بيکاري ايران در سال 90 به ثبت خواهد رسيد که با تداوم آهنگ رو به رشد اين شاخص ها در سال 1391 معادل 28 ميليون و 300 هزار نفر و 15 درصد خواهد بود. به گزارش ايسنا در حالي روند صعود نرخ بيکاري در کشور و رسيدن اين نرخ به 12 درصد در سال جاري توسط واحد اکونوميست اعلام شده است که در چند روز اخير مرکز آمار ايران بر اساس نتايج طرح آمارگيري نيروي کار در تابستان سال 86 نرخ بيکاري در کل کشور را 9/9 درصد اعلام کرده بود.

همچنين در گزارش مرکز آمار کشور نرخ بيکاري در بين مردان 5/8 درصد و در بين زنان 3/15 درصد اعلام شده بود که براي کاهش نرخ بيکاري زنان و مردان داراي تحصيلات عالي به 4/8 درصد در سال 88، لازم است به طور متوسط سالانه 338 هزار فرصت شغلي جديد براي فارغ التحصيلان دانشگاهي ايجاد شود.

علاوه بر اين طبق اعلام مرکز آمار ايران همچنين نرخ بيکاري در نقاط شهري 3/12 درصد و در نقاط روستايي 2/5 درصد است و بررسي روند تغييرات نرخ بيکاري کل کشور نشان مي دهد که اين شاخص نسبت به فصل مشابه در سال قبل 3/0 درصد و نسبت به بهار سال جاري 8/0درصد کاهش يافته است.

از سويي ديگر به گفته محمدباقر نوبخت عضو هيات علمي و معاون پژوهش هاي اقتصادي مرکز تحقيقات استراتژيک مجمع تشخيص مصلحت نظام طبق اعلاميه توسعه هزاره سازمان ملل که به امضاي 189 کشور رسيده بود تا سال 2015 در حالي اشتغال کامل در کشورهاي جهان ايجاد خواهد شد که ايران تعهد رسيدن نرخ بيکاري خود به هفت درصد را در اين سال پذيرفته بود، اما آمارها نشان از حرکت نامطلوب جهان و ايران در اين زمينه دارد و با اين روند ايران در سال 2015 به نرخ بيکاري هفت درصد نخواهد رسيد. حال بايد ديد که مرکز آمار ايران امروز در زمينه اين آمار چه نظرياتي دارد؟ آيا اين تفاوت در آمارها مانند قضيه نرخ تورم تفاوت در چگونگي محاسبه است يا منابع داخلي و خارجي اشتباه مي کنند؟

فاصله کنترل تا کاهش بيکاري

گزارش مرکز آمار ايران درخصوص تک رقمي شدن نرخ بيکاري در حالي منتشر شده که وزارت کار ايران پيش از اين اعلام کرده بود براي اينکه شمار بيکاران افزايش نيابد، بايد سالانه يک ميليون و 200 هزار شغل ايجاد شود.محمد جهرمي وزير کار ايران چندي پيش گفته بود که در دو سال گذشته دولت فقط توانسته نرخ بيکاري را کنترل کند تا افزايش نيابد.

دولت گزارش هاي متفاوتي درباره تعداد شغل هايي که در اين دو سال ايجاد شده، منتشر کرده است اما بالاترين آمارها نيز نشان نمي دهد که دولت توانسته باشد براي بيش از يک ميليون نفر شغل ايجاد کند.

مهمترين تحول دو سال گذشته اختصاص بخشي از منابع بانکي براي ايجاد شغل بوده است. بر اساس گزارش هاي وزارت کار ايران در سال گذشته ده هزار ميليارد تومان از منابع بانکي به بنگاه هاي زودبازده اختصاص داده شده و در سال جاري نيز سي هزار ميليارد تومان تسهيلات بانکي براي ايجاد شغل و راه اندازي بنگاه هاي توليدي اختصاص يافته است.

به عقيده کارشناسان بخشي از آمارهاي دولت نهم مربوط به طرح هايي است که از اين وام ها استفاده کرده و بخش عمده يي از آنها هنوز به بهره برداري نرسيده است.

در طول پنج سال برنامه سوم توسعه، به طور متوسط سالانه 580 هزار شغل ايجاد شده و جمع کل شغل هايي که در طول پنج سال ايجاد شد، حدود دو ميليون و 900 هزار شغل بوده است.

به گزارش وزارت کار ايران تعداد شغل هاي ايجاد شده در دو سال گذشته تقريباً دو برابر شده و به طور متوسط سالانه نزديک به يک ميليون شغل ايجاد شده است. کارشناسان با ترديد به آمارهاي منتشر شده از سوي وزارت کار مي نگرند و مي گويند به فرض صحت اين آمار باز هم نرخ بيکاري نمي تواند يکباره به کمتر از ده درصد رسيده باشد.

به عقيده اين کارشناسان ايران براي غلبه بر مشکل بيکاري نيازمند رشد اقتصادي بالاي هفت درصد است اما در طول چند سال گذشته متوسط رشد اقتصادي در حد پنج درصد بوده است.

جمعيت ايران در 28 سال گذشته تقريباً دو برابر شده و بسياري از کساني که در سال هاي بعد از انقلاب متولد شده اند اکنون در رديف متقاضيان شغل قرار دارند.

علاوه بر حدود سه و نيم ميليون بيکار، هر ساله دست کم حدود هشتصد هزار نفر نيز وارد بازار کار ايران مي شوند و کارشناسان بر اين باورند که اقتصاد کنوني ايران توان کافي براي پاسخگويي به اين حجم از متقاضيان کار را ندارد.