گزارشگران بدون مرز: برای اولين بار اريتره به جای کره شمالي در آخرين رده قرار گرفته است

به جز روسيه هشت کشور بزرگ صنعتي جهان (جي ٨) پيشرفت داشته اند

در ايران (رده ١٦٦) روزنامه نگاران با برخورد بسيار تهاجمي حکومتگران که اجازه بيان هيچگونه انتقاد و يا خواست سياسي و اجتماعي را نمي دهند، مواجه اند.

گزارشگران بدون مرز امروز ٢٤ مهر ماه ١٣٨٦ ششمين رده بندی جهاني آزادی مطبوعات را که معياری برای سنجش آزادی مطبوعات در ١٦۹ کشور جهان است،منتشر کرد.

اريتره به جای کره شمالي در آخرين رده قرار گرفته است ” اين امر تعجب آور نيست با آنکه همه ی موارد نقض آزادی مطبوعات در کره شمالي و يا در ترکمنستان که در رده هایي پيش ازارتيره قرار دارند، شناخته شده نيستند. اما در اين کشور که مطبوعات خصوصي مطرود شده اند و رهبران حکومتي نادر روزنامه نگاران منتقدی چون ايساس آفيورکي را که جرائت مي کنند ازرژيم انتقاد کنند، روانه سياهچال ها مي کند. ما مي دانيم که چهارتن از اين روزنامه نگاران در زندان به قتل رسيده اند و همه شواهد حاکي از آن است که خطر جان ديگر زندانيان را تهديد مي کند، اطن کشور لايق همين آخرين رده است.”

در خارج از اروپا- که ١٤ کشور نخست رده بندی را از آن خود کرده است- هيچ منطقه ای در جهان نيست که دست اندرکاران رسانه ها از سانسور و خشونت بدور باشند.

٢٠ کشور آخرنشين رده بندی عبارتند از ٧ کشور آسيايي (پاکستان، سری لانکا، لائوس، ويتنام،چين، برمه، کره شمالي) ٥ کشور آفريقايي ( اتيوپي، گينه اکواتور، ليبي، سومالي، اريتره) ٤ کشور از خاورميانه (سوريه، عراق، سرزمين های خودمختار فلسطين، ايران) ٣ کشور از مجموعه شوروی سابق (روسيه سفيد، ازبکستان، ترکمنستان) و يک کشور در امريکا کوبا .

“ما به ويژه نگران وضعيت برمه (رده ١٦٤) هستيم. با سرکوب وحشيانه تظاهرات اخير توسط ژنرال های ديکتاتور که قدرت را دردست دارند، هيچ آينده ی روشني برای آزادی های بنيادین متصور نيست. روزنامه نگاران در زير چتر سانسوری همه جانبه ای به کار مشغولند که هيچ موضوعي حتا آگهي نيز از زير دست شان رد نمي شود. ما همچنان متاسفيم که چين (در رده ١٦٣) در قعر جدول جای گرفته است. به نظر مي رسد يک سال پيش از برگزاری بازی های المپيک ٢٠٠٨ وعده های مسئولان برای اصلاحات و آزادی روزنامه نگاران زنداني خيالي باطل باشد.”

کشورهای بزرگ صنعتي جهان (جي ٨) به جز روسيه پيشرفت داشته اند

در حالي که طي سه سال گذشته روند سقوط کشورهای عضو جي ٨ از سقوط به رده های پائين ترادامه داشت، در رده بندی امسال اين کشورها چند رده صعود کرده اند. برای مثال فرانسه (رده ٣١) شش رده نسبت به سال گذشته بالاتر آمده است. روزنامه نگاران در سال جاری از خشونت هاي به وجود آمده در پي منازعات سنديکاها، در منطقه کورس و يا در طي تظاهرات های حومه ها بدور بودند. با اين همه نگراني هايي در باره ی مواردی از اعمال سانسور، بازرسي تحريريه ها از سوی مقامات قضايي و عدم تضمين برای پنهان نگاه داشتن منبع خبری وجود دارد.

در ايالات متحده امريکا (رده ٤٨) نقض آزادی مطبوعات کمتر شده است. جوش ولف وبلاگ نويس زنداني پس از ٢٢٤ روز بازداشت آزاد شد. در عوض بازداشت بدون اتهام خبرنگار سوداني شبکه الجزيره سامي الحج از ١٣ ژوئن ٢٠٠٢ و نگاهداری وی در اردوگاه گوانتانامو و قتل شونسي بايلي در اوکلاند در ماه اگوست ٢٠٠٧، مانع صعود اين کشور به رده های بالاتر رده بندی است.

“اين تحول خبر خوبي ست. شايد فراخواندن مکرر کشورهای دمکراتيک برای نشان دادن رفتاری الگو مانند به ثمر نشسته باشد. با اين حال بايد جانب احتياط را رعايت کرد و مواظب بود، هيچ دتاوردی از پيش تضمين شده نيست. ما اميدواريم که اين گرايش حفظ و حتا در سال آينده بيشتر شود. اما متاسفيم که بگويم تنها دو کشور از هشت کشورهای بزرگ صنعتي جهان کانادا (رده ١٨) و آلمان (رده ٢٠) در ميان ٢٠ کشور اول ليست رده بندی قرار دارند.”

روسيه (رده ١٤٤) پيشرفتي نداشته است. قتل آناپوليتوکفسکاپا در اکتبر ٢٠٠٦ ، مصونيت از مجازات برای قاتلان روزنامه نگاران، نبود کثرت گرايي در رسانه ها به ويژه رسانه های صدا و تصويری، بر بيلان وضعيت آزادی بيان در روسيه سنگيني مي کند.

بلغارستان و لهستان محصلان بد اروپا

همه ی کشورهای اروپايي به استثنای بلغارستان(رده ٥١) و لهستان (رده ٥٦) در ميان ٥٠ کشور نخست ليست رده بندی هستند. در سوفيا روزنامه نگاران برای انجام وظايفشان مي توانند مورد ضرب و شتم قرار گيرند. در سال جاری از زماني که برای ماموران پليسي که روزنامه نگاری را مورد حمله قرار داده بودند، قرار منع تعقيب صادره شد ، وضعيت بدتر شده است. در آن سوی حکومتگران لهستان غير جزايي کردن جرايم مطبوعاتي را نمي پذيرند و دستگاه قضايي به شکل منظم برای روزنامه نگاران احکام زندان تعليقي صادر مي کند. از زمان به قدرت رسيدن لش کازنسکي در اکتبر ٢٠٠٥ و چند ماه بعد نخست وزير شدن برادرش يارسولوا، تعقيب قضايي عليه مطبوعات افزايش يافته است.

عدم تباث دمکراسي های جوان

تعداد ی از کشورهای غير اروپايي به ٥٠ کشور نخست ليست رده بندی پيوسته اند. از جمله موريتاني (رده ٥٠) که از سال ٢٠٠٤ به اين سو ٨٨ رده بالاتر آمده است. اورگوئه (رده ٣٧) و نيکاراگوئه (رده ٤٧) نيز در رتبه هايي بالاتر قرار گرفته اند.

“ما اميدواريم که اين رشد پايدار باشد. سال گذشته بوليوی صعودی تماشايي داشت که گويا متاسفانه رشدی مقطعي بود . در سال جديد به دليل خشونت عليه مطبوعات اين کشور جندين رده را ازدست داده است.”

همچنين کشورهايي که به شکل سنتي در رده های بالای جدول بودند، عقب گردی محسوس طي کرده اند. از جمله بنين(رده ٥٢) و مالي (رده ٥٣) برای اولين بار پس از سالها در اين کشورها روزنامه نگاران به اتهاماتي چون ” افترا” و يا ” توهين به مقامات رسمي” زندانط شده اند. در قاره امريکا السالوادور (رده ٦٤) با از دست دادن ٣٦ رده کش.رهای صدر نشين را ترک کرده است.

وبلاگ نويسان نيز از سرکوب در امان نيستند

اينترنت بيش از پيش در زير آوار نقض آزادی بيان جای مي گيرد. امسال بسياری از کشورهای به دليل نقض فاحش و منظم آزادی تبادل اطلاعات بر روی وب در جدول رده بندی سقوط کرده اند.

مثلا در مالزی (رده ١٢٤) در تايلند (رده ١٣٥) و يا در ويتنام (رده ١٤٦) وبلاگ نويسان دستگير و سايت های اطلاع رساني توقيف و يا مسدود شده اند. ما از تعدد موارد سانسور بر روی اينترنت نگران هستيم. دولت ها بيش از پيش به نقش مهم اينترنت در مبارزه برای دمکراسي پي برده اند و با استفاده از ابزارهای مدرن سانسور را گسترش مي دهند. رهبران کشورهای سرکوبگر نيز با همان شدت که دست اندرکاران رسانه های سنتي را سرکوب مي کنند به وبلاگ نويسان و وب نگاران حمله کرده اند.

دست کم ٦٤ نفر در سراسر جهان برای ابراز عفايد خود بر روی اينترنت در زندان بسر مي برند. چين صدر نشيني خود را در مسابقه ی سرکوب با ٥٠ وب نگار معترض در زندان حفظ کرده است. هشت وب نگار معترض در ويتنام زنداني هستند، در مصر وب نگار جوان کارم امار برای انتقاد از رئيس جمهور و بنيادگرايان اسلامي در دانشگاه در وبلاگش به ٤ سال زندان محکوم شده است.

جنگ و صلح

جنگ مسئول اصلي جايگاه بد برخي از کشورها در رده بندی است. بروز دوباره جنگ در سومالي (رده ١٥۹) و در سری لانکا (رده ١٥٦) شرايط کار روزنامه نگاران را غير قابل تحمل کرده است. بسياری از آنها کشته شده اند و سانسور هر گاه که درگيری شدت مي گيرد روزمره مي شود. طرفين منازعه هيچ حقي برای دست انرکاران رسانه ها که آنها را به حمايت از اين يا آن گروه متهم مي کنند, قائل نيستند.

در سرزمين های فلسطين (رده ١٥٨) منازعه ميان جنبش حماس و فتح عامل اصلي نقض فاحش آزادی بيان است. گروگانگيری، بازداشت، حمله و تخريب دفاتر رسانه ها و .. ادامه دارد. روزنامه نگاران فلسطيني و نادر فرستادگان ويژه رسانه های خارجي از هر سو مورد تهديد قرار مي گيرند.

ايستايي در ايران، خشونت در عراق

در ايران (رده ١٦٦) روزنامه نگاران با برخورد بسيار تهاجمي حکومتگران که اجازه بيان هيچگونه انتقاد و يا خواست سياسي و اجتماعي را نمي دهند، مواجه اند. چون هرسال اين کشور بيشترين تعداد روزنامه نگاران را در خاورميانه زنداني کرده است. هم اکنون نه روزنامه نگار در ايران در بازداشت بسر مي برند. بسياری ديگر از روزنامه نگاران برای روشنگری در باره ی سنگسار و فساد و يا همکاری و مصاحبه با رسانه های خارجي بايد پاسخگوی اتهامات در اساس واهي اما “سنگيني” باشند که مي تواند به صدور احکام زندان برای آنها منجر شود.

در عراق (رده ١٥٧) روزنامه نگاران بيش از هر امری نگران گروه های مسلحي هستند که آنها را هدف قرار مي دهند بدون آنکه مقامات مسئول بتوانند راهي برای پايان دادن به اين مرثيه وحشت پيدا کنند. از آغاز جنگ در مارس ٢٠٠٣ تا امروز بيش از ٢٠٠ تن از کارکنان رسانه ها در عراق به قتل رسيده اند.

نااميدی در مغرب

بيلان کشورهای آفريقای جنوبي با صعود اندک الجزاير (رده ١٢٣) و تونس (رده ١٤٥) در جدول و سقوط نگران کننده مراکش (رده ١٠٦) و مصر (رده ١٤٦) به دليل تعدد تعقيب قضايي مطبوعات مستقل، مغشوش است. انتشار گزارش هايي در باره ی سواستفاده های ماموران پليس، اعمال دوباره ی شکنجه در بازجويي ها و يا در باره ی عدم استقلال دستگاه قضايي، مقامات حکومتي مصر را عصباني و موجب اعمال فشار بيشتر بر روزنامه نگاران مستقل شد.

با آنکه روزنامه نگاران مراکشي وضعيت بهتری از همکارانشان در مصر دارند، اما در طي سال گذشته مورد حملات مکرری قرار گرفتند که آمادگي آن را نداشتند. مصادره و توقيف روزنامه ها، احضار و بازداشت و محکوميت سنگين که آثار خود را بر کارکنان مطبوعات که ازآن پس به وعده های اصلاحات بي اعتماد شده اند، باقي گداشته است.

آرامش برای روزنامه نگاران خليج فارس

پيشرفت هايي در برخي از کشورهای حوزه خليج فارس کويت (رده ٦٣)، امارات متحده عربي (رده ٦٥) و قطر (رده ٧۹) ديده شده است. مقامات مسئول در اين کشورها در مواردی تمايل خود را به باز کردن فضا نشان داده اند در برخي موارد ابتکاراتي برای تغيير چارچوب قضايي در راستای آزادی های بيشتر انجام داده اند. با اين همه خودسانسوری در مطبوعات حضوری همه جانبه دارد.

عربستان سعودی (رده ١٤٨) برای اولين بار از ليست ٢٠ کشور آخرنشين ليست رده بندی خارج شده است. در طي سال گذشته روزنامه نگاران از آرامش نسبي برخوردار بوده اند. اما کنترل اعمال شده در هيات نظارت بر مطبوعات تحت مسئوليت وزارت اطلاعات مانع صعود عربستان به رده های بالاتر رده بندی است.

جدول رده بندی جهاني آزادی مطبوعات ٢٠٠٧
برای تهيه اين جدول رده بندی، گزارشگران بدون مرز از سازمانهای هميار خود در جهان (١٥ انجمن دفاع از آزادی بيان در ٥ قاره جهان ) از شبکه ١٣٠ نماينده ويژه خود در جهان، روزنامه نگاران ، محققان، حقوقدانان و فعالان حقوق بشر خواسته است که به ٥٠ سوال که نمودار وضعيت آزادی مطبوعات در يک کشوراست، پاسخ دهند. در اين رده بندی ١٦۹ کشور وجود دارد، علت غيبت ديگر کشورها عدم امکان دسترسي به اطلاعات بوده است.