بی‌بی‌سی: دیپلمات های نزدیک به آژانس بین المللی انرژی اتمی می گویند ایران در گام دیگری به سوی توسعه ظرفیت تولید سوخت اتمی، بیش از 300 سانتریفوژ از جمله سانتریفوژهای نسل جدیدتر را در نطنز نصب کرده است.

هرچند دیپلمات هایی که با خبرگزاری های عمده گفتگو کرده اند در مورد اینکه نیمی از سانتریفوژهای نصب شده از نوع پیشرفته است توافق نظر دارند، اما باقی جزئیات این تحول در ابهام است.

از جمله سوالاتی در مورد اینکه سانتریفوژهای نسل جدید از نوع آی آر-2 است یا خیر، محل نصب آنها در بخش زیرزمینی تاسیسات نطنز است یا در بخش آزمایشی آن و اصولا هدف آن چیست، بی پاسخ مانده است.

یک دیپلمات که برنامه هسته ای ایران را از نزدیک دنبال می کند به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که بیش از 300 سانتریفوژ – ماشینی برای غنی سازی اورانیوم – در دو واحد جداگانه نصب شده و آبشار سومی از سانتریفوژها نیز درحال نصب است.

دیپلمات ها در گفتگو با این خبرگزاری و همچنین رویتر گفتند به نظر می رسد که نیمی از این سانتریفوژها، پیشرفته تر از نوع پی-1 است که ایران سه هزار عدد از آنها را قبلا در بخش زیرزمینی تاسیسات نطنز نصب کرده بود.

آژانس بین المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود درباره برنامه اتمی ایران در ماه فوریه 2008، برای اولین بار نصب تعداد انگشت شماری سانتریفوژهای پیشرفته تر آی آر-2 در واحد آزمایشی نطنز را تایید کرد.

با این حال یک دیپلمات ارشد دیگر به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت که هرچند آبشار تازه ظاهرا حاوی سانتریفوژهای پیشرفته است اما اینها از نوع “آی آر-2” نیست.

وی افزود که معلوم نیست رشته سانتریفوژهای تازه زیر زمین یا روی زمین نصب شده اند.

محل نصب مهم است چون آن بخش از تاسیسات نطنز که روی زمین است جنبه آزمایشی دارد درحالی که بخش زیرزمینی آن برای غنی سازی اورانیوم در مقیاس صنعتی به کار می رود.

اورانیوم غنی شده بسته میزان خلوص آن می تواند به عنوان سوخت نیروگاه اتمی یا ماده مورد نیاز برای تولید سلاح اتمی به کار گرفته شود.

جزئیات بیشتر در آینده

دیپلمات ها گفتند تهران احتمالا جزئیات سانتریفوژهای تازه را روز 8 آوریل، که جمهوری اسلامی روز ملی فناوری هسته ای نامگذاری کرده، علنی خواهد کرد.

تحلیلگران معتقدند که ایران قصد دارد به تدریج سانتریفوژهای اولیه پی-1 را به نفع نسل تازه ای که با تکیه بر طرح پی-2 توسعه داده، از رده خارج کند. پی-2 از طریق بازار سیاه فراهم شده و قادر به غنی سازی با سرعتی دو تا سه برابر پی -1 است.

نصب آبشارهای سانتریفوژ تنها یک گام در فرآیند پیچیده غنی سازی اورانیوم است و گفته می شود ایران در این زمینه به مشکلاتی برخورد کرده است.

دیوید آلبرایت تحلیلگر آمریکایی تسلیحات اتمی و بازرس سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد نصب سانتریفوژهای تازه به آسوشیتدپرس گفت که “مسلما چیزهایی در جریان است.”

با این حال وی تاکید کرد با توجه به اطلاعات ضد و نقیضی که در مورد نوع، محل نصب و هدف این اقدام وجود دارد نمی توان در مورد اهمیت آن گمانه زنی کرد.

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در مورد این گزارش ها اظهار نظری نکرده اند.

گزارش ها حاکیست که تلاش ایران برای تولید میزانی قابل استفاده از سوخت اتمی به خاطر مشکلاتی در گردش بی قفه سانتریفوژهای پی-1 با حداکثر سرعت مختل شده است.

ایران تا ماه نوامبر 2007 سه هزار سانتریفوژ پی-1 راه اندازی کرد که اساس غنی سازی در مقیاس صنعتی را تشکیل می دهد اما آن زمان گفته شد که فقط 10 درصد از ظرفیت آن مجموعه فعال است.

کارشناسان می گویند سه هزار سانتریفوژ پی-1 اگر با ظرفیت کامل برای حدود یک سال کار کند می تواند اورانیوم غنی شده با خلوص لازم جهت ساخت یک بمب اتمی را تولید کند. به گفته دیوید آلبرایت این درحالی است که 1200 سانتریفوژ نوع آی آر-2 برای رسیدن به همین هدف کافی است.

دیپلمات ها در ماه فوریه گفته بودند که ایران تصمیم گرفته است نصب تعداد بیشتری پی-1 را متوقف کرده و در عوض روی سانتریفوژهای پیشرفته تر کار کند.

ایران عمدتا به دلیل ادامه کار بر بخش های حساس چرخه سوخت هسته ای به خصوص در تاسیسات زیرزمینی نطنز، اخیرا با سومین قطعنامه تحریمی سازمان ملل متحد روبرو شد.

این تحریم ها به دلیل سوءظن نسبت به ماهیت واقعی برنامه اتمی ایران و احتمال نظامی بودن آن اعمال شده است، اما ایران می گوید قصد دارد با تولید انرژی هسته ای از اتکا به نفت بکاهد و برنامه اش صرفا جنبه غیرنظامی دارد.