دویچه وله: آمریکا و عربستان سعودی در زمینه‌ی استفاده‌ی از انرژی اتمی توافقنامه امضا کردند. این توافق نمونه‌ی دیگری از رقابت هسته‌ای در میان کشورهای خاورمیانه است که با فعالیت‌های اتمی ایران مرتبط تلقی می‌شود.

آمریکا قصد دارد عربستان سعودی را در استفاده‌ی صلح‌آمیز از انرژی اتمی یاری دهد. دو کشور روز جمعه، ۱۶ مه، توافقی را امضا کردند که قرار است راه را برای بهره‌گیری از انرژی اتمی در منطقه هموار کند و به سرمشقی از همکاری در این زمینه‌ بدل شود. این توافق‌نامه‌ در جریان دیدار کوتاه جرج دبلیو بوش از عربستان به امضا رسید.

حفاظت از منابع نفتی عربستان، به عنوان بزرگترین صادرکننده نفت دنیا نیز، بخش دیگری از توافق میان ریاض و واشنگتن است. به طور مشخص، آمریکا عربستان را در یاری خواهد داد تا امنیت بیشتری را در مرزهایش ایجاد کند. سال ۲۰۰۶ بزرگترین تاسیساتی نفتی جهان در عربستان مورد حمله موشکی القاعده واقع شد، اما به سبب هدف‌گیری اشتباه، حمله ناکام ماند.

توافقی نه چندان نادر

توافق اتمی میان آمریکا و عربستان در حالی انجام می‌شود که در ماه‌های اخیر چندین توافق و قرارداد مشابه میان سایر دولت‌های منطقه و کشورهای غربی به امضا رسیده‌اند. ماه مارس گذشته قراردادی میان آمریکا و بحرین به امضا رسید که به موجب آن شرکت‌های آمریکایی برای بحرین نیروگاه اتمی ایجاد خواهند کرد.

علاوه بر آمریکا، فرانسه نیز نقش عمده‌ای در تشویق و یاری کشورهای خاورمیانه به استفاده از انرژی اتمی دارد.

نیکلا سارکوزی که از ماه مه سال گذشته ریاست جمهوری فرانسه را به عهده گرفته است، به رغم مسائل مربوط به پرونده‌ی هسته‌ای ایران و افزایش نگرانی‌ها از خطر تولید سلاح هسته‌ای در دنیا، ابایی نداشته که با کشورهای عربی، از جمله با لیبی، مراکش و الجزایر قراداد فروش تکنولوژی اتمی امضا کند. ژانویه گذشته نیز، وی در دیدار از امارات متحده قرارداد مشابه‌ای را در زمینه انرژی هسته‌ای منعقد کرد و به عربستان سعودی و قطر نیز در این عرصه پیشنهاد همکاری داد.

سیاستی انتقادآمیز

تلاش و فعالیت آمریکا و فرانسه برای بهره‌مندکردن رژیم‌های غیردمکراتیک که بعضاَ سیاست‌هایی پرنوسان و نامطمئن دارند به نظرشماری از ناظران و کارشناسان “غیرمسئولانه” است و با سیاست‌های سختگیرانه آنها در برخورد با برنامه‌ هسته‌ای ایران همخوانی ندارد. در ماه دسامبر گذشته فرانک- والتر اشتاین‌مایر، وزیر خارجه‌ی آلمان ( سوسیال دمکرات) و معاون صدراعظم این کشور در انتقادی آشکارا به سیاست اتمی فرانسه، نسبت به پخش و نشر تکنولوژی هسته‌ای در جهان هشدار داد. او همچنین تبلیغ انرژی ا تمی به عنوان گزینه‌ای مطلوب برای تأمین انرژی در دنیا را نادرست و خطرناک توصیف کرد.

گفتنی است که در خود آمریکا از سه دهه‌ی پیش نیروگاه اتمی جدیدی ساخته نشده است. نیروگاه‌هایی که فرانسه می‌خواهد به عربها بفروشد، نیز از نوع رآکتورهای اروپایی با فشار آب است. تنها نمونه‌ی این محصول مشترک شرکت فرانسوی آروا (Areva) و شرکت آلمانی زیمنس (Siemens) در فنلاند مستقر است، که ادامه ساخت آن به دلیل مسائل مربوط به ایمنی نیروگاه تا کنون چندین بار به تعویق افتاده و از همین رو بهره‌برداری از آن، به جای سال جاری، در سال ۲۰۱۱ شروع می‌شود. تازه‌ترین نظرسنجی در فنلاند نشان می‌دهد که اکثریت مردم این کشور که تا کنون با گسترش استفاده از انرژی هسته‌ای موافق بوده‌اند اینک به مخالفان آن بدل شده‌اند.

تاثیرات برنامه هسته‌ای ایران

شوق و علاقه به انرژی اتمی در منطقه، به ویژه در کشورهایی که از منابع گاز و نفت و از پتانسیل‌های بالا در زمینه‌ی انرژی‌های تجدیدپذیر برخوردارند تا حدودی با تلاش‌های اتمی ایران مرتبط تلقی می‌شود. در واقع، به نظر می‌رسد که فعالیت‌های جمهوری اسلامی ایران در دستیابی به تکنولوژی هسته‌ای و تبدیل احتمالی این کشور به یک قدرت بالقوه اتمی، شماری از کشورهای خاورمیانه را نگران بر هم خوردن هر چه بیشتر توازن قوا در منطقه کرده است. از همین رو آنها نیز در صدد دستیابی به تکنولوژی‌های هسته‌ای در سطوح مختلف هستند تا در صورت بالاگرفتن رقابت‌های امنیتی و نظامی مقدمات لازم برای توسعه و تکمیل احتمالی طرح‌های اتمی را برخوردار باشند. تشویق و ترغیب شرکت‌ها و کشورهای غربی و روسیه که دستی در ساختن نیروگاه اتمی دارند نیز در تشدید تمایل کشورهای منطقه به خرید و کاربرد تکنولوژی هسته‌ای نقش معینی بازی می‌کند.

در این میان، ورای کشورهای خلیج فارس، مصر و ترکیه نیز استفاده از انرژی هسته‌ای را پیگیرانه‌تر از گذشته دنبال می‌کنند. مصر قرارداد ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای خود را با روسیه امضا کرده است و ساخت سه نیروگاه دیگر را در دست بررسی دارد. ترکیه نیز در صدد ساخت سه نیروگاه هسته‌ای است. اخیراَ آمریکا، سوریه را متهم کرد که در تاسیساتی که سپتامبر گذشته توسط جت‌های اسرائیل بمباران شد در صدد نصب مخفیانه یک راکتور هسته‌ای بوده است.

ح/ رویترز، دویچه وله