دویچه وله: رئیس جمهور اسلامی ایران به تازگی در جمع خبرنگاران گفته که قصد دارد در اجلاس فائو در رم شرکت کند. نشست فائو سوم تا پنجم ژوئن (۱۴) خرداد آغاز می‌شود و موضوع آن رسیدگی به بحران مواد غذایی در جهان است. محمود احمدی نژاد گفته است که او هم طرح هایی برای مقابله با بحران مواد غذایی تهیه کرده که می‌خواهد در این اجلاس ارایه کند. این درحالی است که قیمت مواد غذایی در ایران ظرف نه ماه افزایشی ۵۰ درصدی داشته است.

گفتگویی با سعید شیرکوند معاون وزیر اقتصاد در دولت خاتمی

دویچه‌وله: آقای شیرکوند، قیمت مواد غذایی در ایران به شدت بالا رفته است. برنج کیلویی ۴هزارتومان یک نمونه‌ است؛ برخی از کارشناسان احتمال تنش در بازار نان را هم می‌دهند. حالا آقای احمدی‌نژاد گفته‌اند که می‌خواهند فکری جدی برای مدیریت مواد غذایی در جهان بکنند. به نظر شما این فکر جدی شامل حال ایران هم می‌شود؟

سعید شیرکوند: من نمی‌دانم منظور آقای رییس جمهور از این سخن چیست که می‌خواهند مدیریت مواد غذایی در دنیا را اصلاح کنند! اما قدرمسلم این است که اگر واقعا چنین توانمندی‌ای وجود دارد در ارتباط با بهبود مواد غذایی از نظر عرضه و تقاضا و کنترل قیمت‌ها و احتمالا کاهش قیمت‌ها، در وهله‌ی اول باید آقای احمدی‌نژاد و دولت ایشان همت خودشان را صرف این بکنند که بازار مواد غذایی در داخل را تنظیم بکنند، تا مردم ایران احساس کنند که در یک شرایط یکنواخت و با ثبات از نظر قیمت مواد غذایی و از نظر تامین مواد غذایی هستند. اگرچنین موفقیتی در داخل به دست آمد، من فکر می‌کنم که همه‌ی کشورهای دیگر خودشان داوطلب این باشند که از ایده‌های آقای احمدی‌نژاد یا از توان مدیریتی ایشان یا الگوهایی که ایشان به آن عمل کرده استفاده کنند و آن را درکشورخودشان به کار بگیرند. این که ما ادعا بکنیم می‌توانیم جایی را درست بکنیم، قبل ازاین که در داخل بتوانیم یک الگوی موفق ارائه بکنیم، خیلی ادعای عالمانه و کارشناسانه‌ای نیست.

دویچه‌وله: گفته می‌شود ایران تا زمانی که درآمدهای نفتی دارد دچار بحران مواد غذایی، که الان گریبان ۳۳ کشور جهان را گرفته است، نخواهد شد. ولی آیا می‌شود تا ابد پول نفت را هزینه‌ی واردات مواد غذایی کرد؟

سعید شیرکوند: ببینید، با استفاده از درآمدهای نفتی و یا افزایش قیمت نفت برخی کشورهای خیلی کوچک وکشورهایی که مصرف‌کننده هستند، ممکن است بتوانند بازارهای داخل‌شان را کنترل کنند. مثلا کشوری مثل بحرین یا کویت که جمعیت کمی دارد و خیلی هم دغدغه‌ی اشتغال و تولید ندارد، می‌تواند با افزایش قیمت نفت کل مایحتاج مصرفی جامعه را وارد کند. اما کشوری مثل ایران که از یک‌طرف بخش اعظم تولید مواد غذایی را بایستی با تکیه بر اشتغال داخل ایجاد بکند و از طرفی دیگر برای این که با نوسانات شدید قیمتی روبه‌رو نشود، مسئله‌ی پیچیده‌ای را ایجاد کرده و یک مدیریت بسیار علمی را می‌طلبد که هم ما بتوانیم مواد غذایی را در داخل کشور با یک قیمت متعادل عرضه کنیم و هم با واردات کالاها و مواد غذایی و نیازهای دیگر بخش دیگر تولید را آسیب نزنیم و اشتغال را ما با بحران روبه‌رو نکنیم.

به این دلیل است که من فکر می‌کنم در شرایط فعلی تکیه بر درآمدهای نفتی برای وارد کردن مواد غذایی و توزیع ارزان قیمت آن یا حداقل در حد قیمت طبیعی بدون توجه به بخش تولید رفتن به سمت همین مشکل است و قطعا در جای دیگر مشکل مضاعف ایجاد می‌کند، دربُعد تولید و اشتغال کشورمان.

دویچه‌وله: علی‌رغم اختصاص بخش عظیمی از درآمدهای نفتی به واردات مایحتاج اولیه مردم، قیمت مواد غذایی تقریبا ۵۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش پیدا کرده است. به نظر شما آیا دولت نهم زیر بار مشکلات اجتماعی ناشی از این مسئله دوام می‌آورد، بخصوص این که گفته می‌شود آینده‌ی سیاسی آقای احمدی‌نژاد در گرو مبارزه با گرانی و تورم و نقدینگی است؟

سعید شیرکوند: جامعه نسبت به افزایش قیمت مواد غذایی و حتا کمبودهایی که مشاهده می‌شود، اعتراض جدی دارد، چه ریشه‌اش را خشکسالی بداند چه افزایش قیمت در بازار جهانی و چه ناکارآمدی و ناکارکردی‌های موجود در اداره‌ی امور اقتصادی کشور. اما با توجه به ظرفیت‌های زیادی که در اقتصاد کشور ما وجود دارد و همچنین صبوری فوق‌العاده‌ای که مردم در کشورمان از آن برخوردارند و همچنین مشخص نبودن مکانیزم اعتراض به این سوءمدیریت یا ناکارآمدی موجب شده است که واقعا شرایط قابل پیش‌بینی را ما نداشته باشیم که این افزایش قیمت‌ها تا کجا اگر پیش رود، چه واکنش‌هایی را خواهیم دید. چون در بسیاری از کشورهای دیگر سازوکارهایی طراحی شده که مردم بتوانند با یک روش مدنی اعتراض کنند، مثلا به افزایش قیمت‌ها یا به یک بخش مدیریتی. اما در کشور ما چون این سازوکارها به طور مدنی تعریف نشده و مبنای عمل هم قرار نمی‌گیرد، لذا نمی‌توانیم خیلی انتظار داشته باشیم که در کشور ما همانند کشورهای صنعتی یا کشورهای توسعه‌یافته اعتراضات مردم را در یک قالب تعریف‌شده‌ای ببینیم. بهرحال مردم اعتراض دارند، ناراحت‌اند و در جلسات خصوصی و عمومی هم این اعتراض‌شان را بیان می‌کنند، اما این که چه شکل سازمان‌یافته‌ای پیدا بکند، من خیلی سازوکار روشنی را نمی‌بینم.

مصاحبه‌گر: مریم انصاری