رادیو فرانسه :

به قلم : سیمین شاملو
ناآرامی های منطقۀ قندهار، اجرای طرح 7,6 میلیارد دلاری ساختمان شاه لولۀ گاز از ترکمنستان به دو کشور همسایه، یعنی هند و پاکستان را به خطر انداخته است. مقامات افغانستان تعهد کرده بودند که تا زمان اجرای این پروژه یعنی تا سال 2010 ، مناطق جنوبی کشور پاکسازی و مین زدائی خواهند شد.

جان فاستر، متخصص اقتصاد و انرژی درگزارشی که هفتۀ قبل منتشر شد، نصب این شاه لوله را بخشی از برنامۀ گستردۀ آمریکا برای مقابله با نفوذ روسیه و ایران دانسته است.

واشنگتن از حامیان سرسخت ایجاد شاه لولۀ ترکمنستان ـ افغانستان ـ پاکستان ـ هند است تا ازیکسو ازاجرای طرح ارسال گاز ایران به پاکستان و هند جلو گیری کند و از سوی دیگر از نفوذ روسیه در آسیای مرکزی بکاهد.

به عقیدۀ این کارشناس انگلیسی تا مدتی به این جنبه از حضور نیروهای ناتو و از جمله کانادا در منطقه، توجه نشده بود حال آنکه واشنگتن برای حفظ سربازهای کانادائی در افغانستان تلاش بسیاری کرده است.

جان فاستر در این گزارش که به درخواست یکی از “تینک تانک” های اوتاوا انجام داده، اجرای این پروژه را برای افغانستان مفید خوانده و آنرا منبع درآمد مناسبی برای کابل توصیف کرده، ولی افزوده است که موانع امنیتی هنوز از میان برداشته نشده اند. تا زمانی که این منطقه به طور کامل از وجود طالبان پاک نشده باشد و امنیت برقرار نباشد، امکان تحقق بخشیدن به این پروژه، بسیار دور از ذهن است.

برخی از رسانه های کانادائی نیز نسبت به حضور سربازهای این کشور درجنوب افغانستان ابراز نگرانی کرده اند. به نوشتۀ روزنامه ها کانادا مستقیم یا غیرمستقیم در مرکز این ناامنی ها واقع شده است.

طبعاَ تا پیش از استقرار امنیت، آغاز ساختمان نصب این شاه لوله، ممکن نمی باشد، زیرا هر لحظه خطر حملۀ دیگری از سوی نیروهای طالبان موجود است.

حملۀ اخیر آنها به زندان ارغندآب و آزاد سازی بیش از 400 زندانی، بار دیگر نشان داد که امنیت در این منطقه و بویژه در مناطق مجاور سر حدات این کشور، مستقر نشده است.

برای نخستین بار در سال 1990 و در دوران حکومت طالبان، موضوع احداث شاه لولۀ گاز در افغانستان مطرح شد. نمایندۀ کابل با شرکت کالیفرنیائی”اونوکال ـ کورپ” که ار حمایت واشنگتن برخوردار بود، مذاکراتی را آغاز کرد. ولی این گفتگوها در اوت 2001 متوقف شد.

به نوشتۀ مطبوعات، هفتۀ گذشته، ریچار باچر، معاون وزارت امور خارجۀ آمریکا اعلام کرد که حفظ منافع استراتژیک این کشور در افغانستان، از مبارزه با تروریسم مهمتر است. حال آنکه قطعنامه های شورای امنیت و دخا لت نیروهای ناتو در افغانستان، با هدف مبارزه با تروریسم انجام شد.

البته از دید مقامات واشنگتن، ایجاد شاه لولۀ گاز ازترکمنستان به سوی کشورهای همسایه، هند و پاکستان فرصت های اقتصادی و اجتماعی با ارزشی برای افغانستان و مردمش به وجود خواهد آورد. هر چند به گفتۀ یکی از اساتید “دانشگاه جنگ” در آمریکا، مسدود کردن راه ایران در منطقه، یکی دیگر از اهداف واشنگتن است.

مذاکره بر سر احداث شاه لولۀ گاز ایران به هند از سال 1994 آغاز شده است. قرار بود شاه لوله ای به طول 2700 کیلو متر، روزانه 90 میلیون متر مکعب گاز را به هند و 50 تا 60 میلیون متر مکعب را به پاکستان برساند. اما از آن زمان تاکنون این پروژه به اجرا در نیامده است.

گرچه سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به هند و گفنگوهای دوباره با مقامات این کشور، نشان می دهد که تهران همچنان خواهان اجرای آنست، ولی واشنگتن، دهلی نو را به انصراف از اجرای آن فرا خوانده و طرح ارسال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان را پیشنهاد داده است.

سخنگوی وزارت امور خارجۀ آمریکا نیز به بهانۀ آنکه ایران تحت فشارهای اقتصادی و تحریم های شورای امنیت قراردارد، به مقامات هند و پاکستان نسبت به اجرای طرح شاه لولۀ گاز با تهران، هشدار داده است.

هر چند گفتگو میان چهار کشور افغانستان، ترکمنستان، هند و پاکستان از نیمۀ ماه آوریل آغاز شده است، ولی ادامۀ ناامنی و بازگشت طالبان به منطقه، تحقق بخشیدن به این پروژه را مشکل ساخته و مجدداَ امکان احداث شاه لوله ای از راه ایران را به میان کشانده است.