عصر ایران :

سید ضیاءالدین احتشام
هر چند هنوز محتویات بسته پیشنهادی 1+5 درباره برنامه هسته ای ایران رسما اعلام نشده است، اما با توجه به اظهار نظرهای متعدد مقامات آمریکایی و اروپایی، می توان بدون بازکردن این بسته نیز پیش بینی کرد که تعلیق غنی سازی، مهم ترین رکن بسته جدید 1+5 است که در مقابل آن، برخی امتیازات اقتصادی نیز به ایران پیشنهاد شده است.

این در حالی است که ایران نیز پیشاپیش اعلام کرده است که غنی سازی، خط قرمز برنامه هسته ای اش است و اگر پیشنهادی با محوریت نقض این خط قرمز مطرح شود، اساسا قابل بررسی نخواهد بود.

از این رو می توان گفت چنانچه دو طرف همچنان بر موضع خود راجع به غنی سازی اصرار کنند و از آن کوتاه نیایند، بار دیگر مذاکرات ایران و 1+5 به بن بست خواهد رسید؛ ایران، همچنان به توسعه توانمندی های هسته ای اش ادامه خواهد داد و 1+5 به کمک متحدانش به اعمال فشارهای بیشتر علیه کشورمان ،از جمله صدور قطعنامه های جدید، خواهد پرداخت.

در یک نگاه منطقی و منطبق با مقررات بین المللی، آنچه مسلم است اینکه در این دعوا، حق با ایران است ، چه آنکه هر کشور عضو آژانس بین المللی انرژی اتمی می تواند با نظارت آژانس به غنی سازی اورانیوم بپردازد و دقیقا بر مبنای همین حق است که هم اکنون کشورهای متعددی از آمریکای جنوبی گرفته تا اروپا و آسیا در کار غنی سازی اورانیوم و تولید انرژی صلح آمیز هسته ای هستند.

برغم این امر، واقعیت آن است که چرخ های دنیای کنونی بر محور حق و عدالت نمی چرخد و لذا نمی توان همانند طرح دعوا در یک محکمه صالحه، به صرف ذی حق بودن، انتظار برنده بودن را نیز داشت.

از طرفی هیچ کدام از طرف های ماجرا نیز تمایلی به پیچیده تر شدن اوضاع و احیانا درگیری نظامی ندارند زیرا چنان وضعیتی، قطعا هیچ برنده ای نخواهد داشت.

حتی اسراییلی ها نیز که مدام بر طبل حمله به ایران می کوبند، بیش از دیگران نگران درگیری نظامی هستند زیرا در صورت شعله ور شدن منطقه در جنگی که اسراییل نیز درگیر آن باشد، هر چند آسیب های بسیار زیادی به ایران وارد می آورد، لکن متقابلاً ثبات و حتی موجودیت اسراییل نیز با تهدیدهای جدی مواجه می شود.

بنابراین راه میانه ای باید جست تا طرفین بدون آنکه این احساس تولید شود که عقب نشینی کرده اند، بتوانند به مرزهای تفاهم نزدیک شوند و قضیه را به طور آبرومندانه ای فیصله دهند.

یکی از این راهها، می تواند تعلیق محدود و زمان دار غنی سازی در ایران باشد.

منظور از “محدود” آن است که همه سانتریفیوژهای ایران از حرکت نایستد بلکه بخش های تحقیقاتی غنی سازی همچنان زیر نظر بازرسان آژانس فعال بمانند و منظور از “زمان دار” بودن نیز ، توافق طرفین بر زمان کوتاه مدتی مانند سه ماه برای تعلیق است به گونه ای که از همان ابتدا مشخص شود که در پایان مدت توافق شده، طرفین آغاز مجدد غنی سازی را به رسمیت می شناسند و نسبت به آن اعتراضی صورت نخواهد گرفت.

توجه داشته باشیم که آنچه برای ایران اهمیت حیاتی دارد، این است که اصل غنی سازی را از دست ندهد و مسایلی مثل تعلیق مشروط و محدود در مرحله دوم اهمیت قرار دارند.

همچنین می توان بر روی پیشنهاد مراکز مشترک بین المللی غنی سازی نیز به توافق رسید مشروط بر اینکه یکی از این مراکز در ایران واقع شود زیرا از نظر سخت افزاری و امکانات، ایران آمادگی این امر را دارد و از سوی دیگر، نگرانی ایرانی ها از عدم تامین سوخت هسته ای در سال های آینده، مرتفع می شود.

البته آنچه مسلم است اینکه هرگونه تلطیفی در مواضع ایران به ویژه در خصوص تعلیق مشروط و محدود، باید مسبوق به سابقه اثبات حسن نیت از طرف 1+5 باشد.

به بیان دیگر، 1+5 باید این اطمینان را در میان ایرانی های به طور جدی به وجود آورد که در صدد حل مساله است نه اینکه موضوع هسته ای را صرفا بهانه ای برای اعمال فشار علیه کشورمان قرار داده است.

شکی نیست در شرایطی که این باور در میان ایرانی ها به طور جدی نهادینه شده است که غربی ها به دنبال بهانه جویی هستند و برغم گزارش های آژانس مبنی بر عدم کشف انحراف برنامه هسته ای ایران، همچنان درصدد استمرار پرونده هسته ای اند، نمی توان انتظار نرمش خاصی را از سوی ایران داشت.

لذا چنانچه 1+5 واقعا بتواند این جو را بشکند و حسن نیت خود را ثابت کند، اثبات متقابل حسن نیت از سوی ایران در چارچوبی که گفته شد، می تواند مورد توجه قرار گیرد.

ایرانی ها، پیش از این یک تعلیق بیش از 2 ساله را آزموده اند ولی در مقابل، هیچ علامت مثبتی را از سوی غرب دریافت نکرده اند و اینک طبیعی است که برای اثبات حسن نیت خود، به چیزی فراتر از نص صریح مقررات آژانس نیندیشند مگر آنکه فضای موجود، با ارسال نشانه های مثبت و البته متقنی از سوی 1+5 تعدیل شود.