خُسن آقا: وقتی فیدل کاسترو هم پیمان قدیمی روس‌ها به ایران هشدار داد و گفت که فریب کرملین را نخورید ملاها گمان کردند که خیلی زرنگ تشریف دارند و بی هیچ پشتوانه‌ای یا ضمانتی سیاست اتمی خود را بر این پایگذاری کردند که روسها از ملاها حمایت خواهند کرد، حالا باید یاد بگیرند که این سیاست‌های بی سرو ته بازاری جمهوری اسلامی روزی کار دست شان خواهد داد.

بی‌بی‌سی:
احمد زيدآبادی
کارشناس مسايل سياسی ايران

مقام های روس می گويند ایران 73 میلیون دلار به روس اتم بدهکار است، اما ايران اين ادعا را رد کرده است
مقام های روسيه از احتمال تاخير در ساخت نيروگاه اتمی بوشهر به علت عدم پرداخت به موقع تعهدات مالی از طرف ايران خبر داده اند.
مقام های ايرانی ادعای روس ها را مبنی بر نپرداختن وجوه مورد توافق تکذيب کرده و گفته اند که هيئتی را برای بررسی موضع عازم مسکو خواهند کرد.

طبق توافق های پيشين بين ايران و روسيه، قرار بود نيروگاه اتمی بوشهر در سپتامبر سال جاری ميلادی آغاز به کار کند و شش ماه قبل از آن، يعنی در ماه آينده ميلادی، سوخت اتمی مورد نياز نيروگاه به ايران ارسال شود.

با توجه به عدم پايبندی ايران به قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنيت سازمان ملل که خواستار تعليق تمام فعاليت های مربوط به فرآوری و غنی سازی اورانيوم شده بود، ظاهرا روس ها قصد ندارند در شرايطی که بحران بين ايران و شورای امنيت رو به گسترش است، اقدام به ارسال سوخت هسته ای به ايران کنند.

از اين منظر به نظر می رسد که پيش کشيدن بحث عدم پرداخت تعهدات مالی ايران توسط روس ها، چيزی بيش از يک “بهانه” برای به تاخير انداختن ساخت نيروگاه بوشهر و به تبع آن ارسال سوخت هسته ای به ايران نباشد، زيرا کاملا بعيد است که دولت ايران برای هزينه کردن در پروژه ای که آن را با حيثيت سياسی خود پيوند زده است، از گشاده دستی مالی پرهيز کند.

ايران، آمريکا و جلب حمايت روسيه

تاکنون چندين بار تاريخ اعلام شده برای تکميل و راه اندازی نيروگاه بوشهر به تعويق افتاده است و اين خود به خوبی نشان می دهد که روس ها تا هنگامی که بحران هسته ای ايران حل و فصل نشود، حاضر به ارسال سوخت اتمی به ايران نيستند

در واقع تاکنون چندين بار تاريخ اعلام شده برای تکميل و راه اندازی نيروگاه هسته ای بوشهر به تعويق افتاده است و اين خود به خوبی نشان می دهد که روس ها تا هنگامی که بحران هسته ای ايران حل و فصل نشود، حاضر به ارسال سوخت اتمی به ايران نيستند.

اين موضوع فقط به تعهد احتمالی روسيه به متحدان غربی اش برای عدم ارسال سوخت هسته ای به ايران تا حل نهايی بحران هسته ای اين کشور، مربوط نمی شود، بلکه روس ها خود نيز از برنامه های هسته ای ايران نگرانند و حتی مايلند که از موضوع قرارداد ساخت نيروگاه بوشهر برای اعمال فشار عليه جمهوری اسلامی به منظور منصرف کردن آن از برنامه غنی سازی اورانيوم استفاده کنند.

اين در حالی است که مقام های جمهوری اسلامی از سخنان ضد آمريکايی ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه در جريان کنفرانس امنيتی مونيخ، آغاز جنگ سردی دوباره بين آمريکا و روسيه را برداشت کرده اند و نسبت به بروز شکاف بين مسکو و واشنگتن بر سر برنامه هسته ای ايران اميدوار شده اند.

در حقيقت، روس ها در سطح جامعه بين المللی رفتار با ثباتی ندارند و تحرکات آشفته و مبهمی از خود بروز می دهند. اين مساله که ظاهرا در عدم تثبيت جايگاه روسيه در نظام جهانی پس از جنگ سرد ريشه دارد، اغلب باعث بروز سوءتفاهم هايی در بين کشورهای مختلف جهان نسبت به نيات واقعی سران کاخ کرملين و جهت گيری های بين المللی آنها می شود.

از اين جهت، هم آمريکا و هم کشورهای مخالف آن نظير ايران، هر از چندی از رفتار روسيه و چرخش های سياسی اين کشور، شوکه می شوند، اما هيچکدام اميد خود را برای جلب موافقت روسيه نسبت به سياست خود از دست نمی دهند.

روسيه؛ بيم دوگانه از آمريکا و ايران

روس ها خود را در دو جبهه درگير می بينند، جبهه نخست جمهوری اسلامی است که قصد توسعه برنامه غنی سازی اورانيوم را دارد و روس ها آن را مغاير منافع خود می دانند و جبهه دوم آمريکاست که به زعم مقام های روسيه در پی تغيير رژيم در ايران و جايگزين رژيمی ضد روس در اين کشور است

با اين حال، در پاره ای از مسائل بين المللی، سياست روسيه به رغم ظاهر آشفته آن، کمابيش روشن است و يکی از اين مسائل، برنامه هسته ای ايران است.

ترديدی نيست که روسيه، امکان دستيابی ايران به تکنولوژی اتمی قابل کاربرد در زمينه های نظامی را مغاير منافع خود می داند و يک ايران اتمی را رقيب و حتی تهديدی عليه اهداف خود در آسيای مرکزی و منطقه قفقاز به شمار می آورد.

از اين جهت، مخالفت روسيه با اتمی شدن ايران حتی جدی تر و سرسختانه تر از برخی از کشورهای اروپايی نظير فرانسه و آلمان است که با ايران فاصله زيادی دارند.

با اين همه، روسيه از سياست ايالات متحده آمريکا در برابر ايران نيز نگران است و تصور می کند که واشينگن در پی “تغيير رژيم” در ايران است.

طبعا روس ها از استقرار دولتی هم پيمان آمريکا در ايران سود نمی برند، زيرا چنين دولتی ممکن است بنا بر سنت ضد روسی سياستمداران غربگرای ايرانی، به دشمن روسيه در منطقه تبديل شود.

بدين ترتيب، در ارتباط با برنامه هسته ای ايران، روس ها خود را در دو جبهه درگير می بينند، جبهه نخست جمهوری اسلامی است که قصد توسعه برنامه غنی سازی اورانيوم را دارد و روس ها آن را مغاير منافع خود می دانند و جبهه دوم آمريکاست که به زعم مقام های روسيه در پی تغيير رژيم در ايران و جايگزين رژيمی ضد روس در اين کشور است.

تلاش فزاينده روسيه و پافشاری ايران

به نظر می رسد هشدارهای روسيه تاکنون تاثيری بر عزم مسئولان ايرانی برای ادامه برنامه هسته ای خود نگذاشته است و احتمالا از همين رو، روس ها ناگزير شده اند که از قرارداد ساخت نيروگاه اتمی بوشهر به عنوان ابزار فشاری بر ايران به منظور نرمش اين کشور در برابر قطعنامه ۱۷۳۷ استفاده کنند

در اين بين، منافع روسيه در صورتی تامين می شود که ايران برنامه هسته ای خود را رها کند و در عين حال، حکومت فعلی ايران به عنوان دوست روسيه به بقای خود ادامه دهد.

طی ماههای اخير، روس ها برای متقاعد کردن ايران به پذيرش فرمولی که بحران هسته ای اين کشور را فرو نشاند، ديپلماسی فعالی را دنبال کرده اند که نقطه اوج آن سفر ايگور ايوانف رئيس شورای امنيت ملی روسيه به تهران بود.

طبق برخی از گزارش های مطبوعاتی آقای ايوانف در ديدار با مقام های ايرانی در همه سطوح آن، نسبت به پيامدهای ناديده گرفتن قطعنامه ۱۷۳۷ شورای امنيت به آنها شديدا هشدار داده است.

به نظر می رسد هشدارهای روسيه تاکنون تاثيری بر عزم مسئولان ايرانی برای ادامه برنامه هسته ای خود نگذاشته است و احتمالا از همين رو، روس ها ناگزير شده اند که از قرارداد ساخت نيروگاه اتمی بوشهر به عنوان ابزار فشاری بر ايران به منظور نرمش اين کشور در برابر قطعنامه ۱۷۳۷ استفاده کنند.

حال بايد ديد در صورتی که اين فشارها بر ايران تاثير نگذارد، آيا روس ها مواضع تندتری در برابر ايران اتخاذ خواهند کرد يا خير؟