دویچه وله: به گزارش روزنامه اعتماد دکتر امیرناصر کاتوزیان، دکتر ایرج گلدوزیان، دکتر محمود عرفانی، دکتر ابوالقاسم گرجی و دکتر همایون الهی، استادان دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در ایام تعطیلی دانشگاه‌‌ها حکم بازنشستگی‌شان را دریافت کردند. همچنین دکتر محمد آشوری، دکتر جمشید ممتاز، دکتر عزت‌الله عراقی و دکتر نجادعلی الماسی از همین دانشکده در لیست انتظار خدمت قرار گرفته‌اند.

حکم بازنشستگی ۹ تن از استادان دانشگاه تهران که در ایام تعطیلی دانشگاه به آنان ابلاغ شده، ظاهرا طبق ماده ۳۶ قوانین و مقررات استخدام کشوری صورت گرفته‌است. بر اساس این ماده قانونی، دانشگاه مکلف است که اعضای هیات علمی را که به سن ۶۵ سال تمام رسیده‌اند بازنشسته کند. اما تبصره‌ای هم وجود دارد مبنی بر اینکه رییس دانشگاه می‌تواند در مواردی که خدمات اعضای هیات علمی (دانشیار و استاد) ضروری باشد، تا سن ۷۰ سالگی از آنها استفاده کند و از ۷۰ سال به بالا نیز اگر به صورت استثنا به خدماتشان نیاز باشد، با تصویب هیات رییسه می‌توان سال به سال از خدمات اعضا استفاده کرد.

استادان نامبرده‌‌شده اکثرا کمتر از ۷۰ سال دارند و از نظر رده‌بندی دانشگاهی جزو استادان ممتاز محسوب می‌شوند. استادان ممتاز استادانی هستند که مشمول قانون بازنشستگی نمی‌شوند.

همچنین استادان زیادی هستند که بالاتر از ۷۰ سال سن دارند و هم‌اکنون در دانشگاه مشغول تدریس هستند. از بین این استادان می‌توان عمید زنجانی، رئیس پیشین دانشگاه تهران و اولین رئیس روحانی این دانشگاه را نام برد که ۷۱ ساله است و در دانشگاه تهران اندیشه سیاسی اسلام، فقه و حقوق اسلامی تدریس می‌کند.

تاریخچه اخراج و بازنشستگی اجباری استادان دانشگاه – پیش از انقلاب

در سالهای نهضت ملی شدن نفت در پایان دهه ۲۰ شمسی، دکتر علی‌اکبر سیاسی، رئیس وقت دانشگاه تهران، تحت فشار حکومت، استادانی چون انور خامه‌ای، فریدون کشاورز و دکتر جودت را اخراج کرد.

تحت فشار گذاشتن علی اکبر سیاسی برای اخراج ۱۲ تن از استادانی که نامه اعتراض به تشکیل کنسرسیوم نفت را در آذرماه سال ۱۳۳۲ امضا کرده‌بودند نیز یکی دیگر از برگ‌های تاریخچه‌ی اخراج استادان است.

سیاسی در کتاب خاطرات خود “گزارش یک زندگی”، جریان “حکم ملوکانه” برای اخراج این استادان و سرباززدن خود را از اجرای این حکم به طور کامل توضیح داده و در آخر خاطرنشان کرده است که این استادان سرانجام بر خلاف قانون دانشگاه و از طرف وزیر علوم وقت اخراج شدند.

دوران جمهوری اسلامی

پس از پیروزی انقلاب، در جریان “انقلاب فرهنگی”، بسیاری از استادان اخراج و یا به طور زودهنگام بازنشسته شدند.

با روی کار آمدن دولت نهم موج جدیدی از اخراج و بازنشستگی اجباری در دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه تهران به راه افتاد. محسن کدیور، سعید حجاریان، هاشم آغاجری، حاتم قادری و بسیاری دیگر جزو اولین استادانی بودند که بعد از ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد از ادامه تدریس منع شدند.

سپس نوبت به استادانی چون دکتر میر جلال‌الدین کزازی و دکتر حسین بشیریه رسید. همچنین دکتر حسن درودیان، دکتر رضا رئیس‌طوسی و دکتر احمد ساعی نیز مشمول حکم بازنشستگی شدند.

به گفته‌ی مدیرکل نیروی انسانی دانشگاه تهران، در فاصله‌ی سال‌های ۱۳۸۵ تا ۸۶، چهار تن از استادان دانشگاه تهران از کار اخراج شده‌اند.

دکتر سیف، مدیر آموزشی دانشگاه تهران سال گذشته و پس از اخراج دکتر بشیریه و دکتر سمتی از دانشگاه در گفت‌و‌گویی با ایسنا، علت اخراج این دو استاد باسابقه را “غیبت غیرموجه” آنان عنوان کرد. وی همچنین مسئله بازنشستگی استادان مسن را این گونه توضیح داد:

«برخی استادان بالای ۶۵ سال دیگر توان پاسخگویی به سوالات جوانان را ندارند چرا که دانشجویان امروز بسیار پرشور هستند و بسیار سوال مطرح می‌کنند و این استادان از دانشگاه می‌خواهند برایشان واحد درسی کمتر بگذارند تا به فعالیت‌های تحقیقاتی بپردازند».

مدیر آموزشی دانشگاه تهران با بیان اینکه برخی استادان بالای ۷۰ سال، “با رایانه و اینترنت آشنا نیستند”، تصریح کرد: «این مساله یک ضعف است چرا که دانشجو با مدرک علمی و اینترنت آشناست و استاد ما از دانشجو عقب است».

محمدمهدی زاهدی، وزیر علوم نیز همان زمان اخراج استادان را “در راستای اصلاح هرم اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها” عنوان کرد.

پیش از ابلاغ حکم بازنشستگی استادان به خصوص استادان ممتاز و سابقه‌دار باید با هیأت‌علمی دانشگاه و نیز گروه آموزشی مربوطه در این مورد مشورت شود که این کار در سال‌های اخیر هیچگاه صورت نگرفته است.

میترا شجاعی