سرمایه: افزایش ارزش دلار در بازارهای جهانی، کشورهای صادرکننده نفت و حاشیه خلیج فارس را با کاهش تورم و رشد قدرت خرید درآمد ارزی مواجه می کند در حالی که ایران روندی خلاف این را تجربه می کند. کارشناسان دلیل این امر را وابستگی واردات و تولید به مواد اولیه و ماشین آلات خارجی، انتقال تکنولوژی و خریدهای ارزی بالای 40 میلیارد دلار در سال در اقتصاد ایران ارزیابی کرده اند. افزایش ارزش دلار از چند ماه اخیر آغاز و در چند روز اخیر با رشدی غیرمنتظره در بازارهای جهانی مواجه شده است به طوری که یک دلار آمریکا در بازار آزاد داخل و در نخستین روز خرداد سال جاری 914 تومان معامله شد و در طول سه ماه با افزایش 51 تومانی دیروز به 965 تومان رسید.
کارشناسان اقتصادی علت اصلی افزایش ارزش دلار را مربوط به افزایش شاخص اعتماد مصرف کننده این کشور برای دومین ماه متوالی می دانند.
بانک مرکزی آمریکا نیز برای جلوگیری از روند افزایش نرخ تورم در این کشور در آستانه افزایش مجدد نرخ بهره و تقویت دلار قرار دارد هرچند در طول ماه های گذشته چندین مرتبه به افزایش نرخ بهره مبادرت کرده است.
از سوی دیگر بانک مرکزی آمریکا پیوسته آماری را از وضعیت اقتصادی این کشور منتشر می کند که حکایت از بهبود شرایط اقتصادی آمریکا دارد. این بانک در جدیدترین گزارش خود از کاهش کسری تجاری این کشور از 370 میلیارد به 300 میلیارد دلار در ماه جولای (10 تیر تا 10 مرداد) خبر می دهد. همچنین رشد اقتصادی در ماه مزبور یک درصد برآورد شده بود که برخلاف انتظار مسوولان این کشور رشد اقتصادی بالای دو درصد حاصل شد.
–
افزایش اعتماد مصرف کنندگان علت اصلی افزایش بهای دلار
اما به عقیده کارشناسان افزایش اعتماد مصرف کنندگان این کشور به دلار دلیل اصلی سیر صعودی بهای دلار است. شاهین شایان آرانی کارشناس اقتصادی معتقد است سیاست کاهش ارزش دلار و در پی آن افزایش ارزش دلار برنامه ای از پیش تعیین شده بود که برای رونق صادرات در این کشور برنامه ریزی شده بود.
کاهش بهای نفت نیز از جمله عوامل افزایش ارزش دلار است که از سوی این کارشناس مطرح می شود.
–
کاهش سه درصدی تورم ایران
شایان آرانی کارشناس اقتصادی به تحلیل وضعیت موجود در بازار جهانی ارز در گفت وگو با «سرمایه» می پردازد: «با افزایش ارزش دلار در برابر دیگر ارزها به دلیل اینکه پرداخت های ایران با دلار و دریافت ها با یورو انجام می شود، این امر به ضرر اقتصاد ایران است.»
به گفته این کارشناس، عمده ذخایر ایران براساس یورو است و به همین دلیل قدرت خرید با این ذخایر با کاهش مواجه می شود.
وی همچنین به تاثیر روند افزایشی دلار در بازارهای بین المللی اشاره می کند که به طور حتم کشور ایران را با فشار تورمی مواجه می کند اما این روند در ایران خلاف آنچه در کشورهای حاشیه خلیج فارس روی می دهد، است.
به عقیده این کارشناس اگر قفل ریال به دلار مانند آنچه در گذشته بود، (رابطه مستقیم) ادامه می یافت روند افزایش بهای دلار در مواجهه با سایر ارز ها منجر به کاهش تورم در ایران می شد. به بیان دیگر اگر قفل ریال به دلار در تقویت دلار ادامه پیدا می کرد، تورم ایران روندی کاهنده می یافت.
محسن صفایی فراهانی از دیگر کارشناسان این حوزه است که معتقد است: «افزایش بهای دلار در سطح بین المللی منجر به کاهش یک تا سه درصد تورم موجود در ایران می شد. اگرچه علت اصلی تورم در ایران (به میزان 80درصد) افزایش نقدینگی در جامعه است و کاهش این میزان از تورم موجود، اثرات چشمگیری را بر نرخ تورم داخلی نخواهد داشت.»
–
بازار ایران تحت تاثیر بازارهای جهانی
بازار ارز داخلی نیز همواره متاثر از بهای جهانی آن است اما به گفته کارشناسان عوامل داخلی دیگری نیز وجود دارند که بهای دلار را با نوسان مواجه می کند. شایان آرانی با تایید مطلب بالا معتقد است بهای فعلی دلار باید بیش از رقم فعلی باشد (بیش از هزار تومان) اما بانک مرکزی با کنترل نرخ دلار، قیمت آن را پایین نگه داشته و از سوی دیگر ایران محور معاملات ارزی خود را به سمت یورو پیش برده است.
اما با آنکه غلامرضا سلامی بازار ارز ایران را پیرو بازارهای جهانی می داند به نقش کمرنگ بانک مرکزی در تعیین بهای دلار در گفت وگو با مهر اشاره می کند: «بانک مرکزی نقش چندانی در تعیین قیمت دلار ندارد زیرا میزان ارزی که در بازار معامله می شود، مقدار ارز در دست افراد است که در نهایت صرافی ها آن را مشخص می کنند. به عبارت دیگر بانک مرکزی ابتدا قیمت را افزایش نمی دهد بلکه نخست تقاضا افزایش می یابد و به تبع آن قیمت ها نیز افزایش می یابد.»