دویچه وله: مدیردفتر شبکه العربیه در تهران در تماسی تلفنی از سوی وزارت ارشاد ملزم به ترک ایران شده است. برای این ابلاغ، تنها دلیلی کلی دایر بر رفتار آقای حسن فحص عنوان شده است. پاره‌ای ناظران این تصمیم را ناشی از اختلاف میان ایران و عربستان یا پخش گزارش‌هایی از خطوط قرمز داخلی عنوان می‌کنند. این شبکه وابسته به گروه رسانه‌ای “ام بی سی” و از جمله شبکه‌های عربی مدرن است. گزارش زیر بر اساس گفته‌های دو کارشناس و توضیحات حسن فحص تهیه شده است.

به نقل از حسن هاشمیان، کارشناس عرب‌زبان مسایل منطقه، حسن فحص لبنانی است و در جریان انتقال اخبار سفر مک فارلین به ایران به نشریه الشراع، نقش فعالی ایفا کرده است. حسن فحص قبلا دفتر ال‌ ‌بی‌ سی در تهران را اداره می‌کرده و با رفتن گزارشگر قبلی العربیه به بی‌بی‌سی، جانشین وی شده است. دکتر هاشمیان در گفت‌وگو با دویچه‌وله افزود:

«دولت ایران در مسائلی چون موضوع لبنان و یا پخش فیلم عبدالمالک ریگی، آقای فحص را زیر منگنه قرار داد. آقای فحص حتی اجازه ورود به کاخ ریاست جمهوری و تهیه‌ی گزارش از دیدارهای آقای احمدی‌نژاد برای العربیه را نداشت. ولی نباید فراموش کرد که حسن فحص از خانواده‌ای‌ است که با انقلاب به ایران آمد و کمک انقلاب بود. در گذشته، بخشی از جریان تندروی انقلاب بود، یعنی با آنهایی که با جریان مهدی هاشمی ارتباط داشتند، به شکلی با اینها ارتباط داشت و در چارچوب انقلاب و شعارهای انقلاب کار می‌کرد. من معتقدم ایران مجبور شده برای پاسخ‌دادن به سیاست‌های العربیه، ایشان را به این شکل اخراج کند.»

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: لوگوی شبکه العربیهنقش عربستان سعودی

در گمانه‌زنی‌های موجود، از فراز و نشیب رابطه‌ی ایران با عربستان سعودی و تاثیر آن در این تصمیم سخن می‌رود. هاشمیان با رد این فرضیه می‌گوید:

«اولا که این شبکه مستقیما از عربستان حمایت نمی‌شود. این شبکه، شبکه‌ای ‌است که متعلق به گروه ال.بی‌.سی است. رییس هیات مدیره‌ی این گروه، آقای ولید ابراهیم، عربستانی ‌است، اما این گروه در سال چهار میلیارد دلار از آگهی درآمد دارد. در واقع درآمدهایش در سطح یک دولت است.»

مدیر سکولار و ضد ایرانی شبکه‌ی العربیه

به نظر هاشمیان، ربط منطقی بین این اخراج و عربستان سعودی، به ملیت مدیر تلویزیون العربیه، عبدالرحمان راشد بازمی‌گردد. وی اهل عربستان و مدیر پیشین الشرق‌الاوسط بوده است:

«او فردی است سکولار و به‌شدت ضد ایران. به‌هرحال به شکلی سیاست این شخص در سیستم العربیه و نظام العربیه اثر می‌گذارد و طبیعتا ایران از این اثرگذاری به این شکل خوشش نمی‌آید. اما این که دولت عربستان کاملا پشت این قضیه است، به نظر من چنین نیست. ضمن این که در دنیای امروز، امکان کار یک طرفه در رسانه‌ی ‌تلویزیونی وجود ندارد. تلاش گروه ال بی سی و نشریاتی مثل الشرق الاوسط و الحیات این بوده که گردش اطلاعات، آزاد باشد. در حالی‌که سیستم رسانه‌ای ایران به جنگ تبلیغاتی معتقد است.»

فیلم‌‌های هالیوود با زیرنویس فارسی

یوسف عزیزی بنی طرف، روزنامه‌نگار عرب‌زبان نیز اشاره می‌کند به اینکه العربیه در رقابت میان قطر و عربستان و پس از شروع به کار الجزیره، راه اندازی شد. وی می‌‌گوید که عمده‌ی Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: یوسف عزیزی بنی‌ طرفسرمایه‌گذاری‌های این شبکه از سوی سعودی‌هاست تا به طور غیرمستقیم، دیدگاه‌های این کشور را پخش کند، زیرا الجزیره انتقادهای تندی نسبت به رهبران عربستان داشت. آقای بنی طرف تاکید می‌کند که به هر حال دو رسانه‌ی الجزیره و العربیه با وجود حدیث‌های زیادی که درباره‌شان گفته می‌شود، فضای رسانه‌های عرب‌زبان را تغییر داده و به دنیای رسانه‌ای مدرن و جهانی نزدیک‌تر کرده‌اند.

به نظر آقای بنی‌طرف، آغاز تحریک مسئولان جمهوری اسلامی برای اخراج مدیر شبکه‌ی العربیه از ایران، پخش فیلم‌های آمریکایی و هالیوودی به زبان اصلی و با زیرنویس فارسی از این شبکه است. بنی‌طرف اضافه می‌کند: «در ضمن پشت این قضیه هماوردی‌های سیاسی هم در منطقه هست. ایران نیز العالم و الکوثر را دارد که به زبان عربی‌اند.»

خودسانسوری العربیه

حسن فحص در گفت‌وگو با دویچه وله از ناروشنی دلیل ابلاغ به ترک ایران می‌گوید و اینکه خبر ناخرسندی از رفتار خود را صرفا در خبرگزاری‌ها خوانده است. آقای فحص در باره دلایلی چون پخش گزارش از فعالیت‌های عبدالمالک ریگی در سیستان و بلوچستان می‌گوید:

«اشتباه است، چون این گزارش از نماینده‌ی العربیه در پاکستان به شبکه ‌ارسال شده و هیچ ربطی به دفتر تهران ندارد. برعکس، دفتر تهران جلوی یک گزارش مستند و با تصاویر از انهدام مسجد اهل سنت در عظیم‌آباد سیستان و بلوچستان را گرفت. من وادار شدم این‌کار را انجام دهم، چون جو در تهران علیه العربیه بود و احتمال می‌دادم که با پخش آن، جلوی کار ما گرفته شود.»

Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: حسن هاشمیانفلج کردن دفتر به‌جای بستن آن

به نظر آقای فحص، اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس بنا را بر این گذاشته‌اند که به جای برخورد با عربستان سعودی و شبکه العربیه، مدیر دفتر را هدف اعتراض قرار دهند و مشکلات را به گردن ایشان بیندازند. حسن فحص می‌افزاید:

«اینها می‌خواهند دفتر را فلج کنند. نمی‌توانند مسئله‌ی سیاسی را تحمل کنند و تقبل کنند که دفترالعربیه در تهران بسته شود. می‌خواهند مدیر دفتر را اخراج کنند، چون گوش به فرمان آنها نیست. مستقل است و جلوی دخالت در امور داخلی دفتر العربیه را هم می‌گیرد. می‌خواهند به العربیه بگویند که می‌توانید بدون خبرنگار کار کنید و ما دفترتان را نبستیم. نمی‌خواهند مسائل سیاسی را حاد کنند.»

حسن فحص، به یاد می‌آورد که چندی قبل نیز پخش مستندی از العربیه در باره انقلاب اسلامی، با اتهام “توهین علیه انقلاب و امام” مواجه شد. حسن فحص می‌گوید:

«شبکه‌ی العربیه در پوشش مسائل ایران، از سیاست عمومی این رسانه در کار حرفه‌ای و دادن فرصت به نظرات مختلف پیروی می‌کرد (…) هر روز یک یا دو میهمان ازتحلیلگران ایرانی از تهران با العربیه مصاحبه می‌کردند و هر گزارش یا خبری که از العربیه پخش می‌شد، حق پاسخ از اشخاص مورد اعتماد این نظام و این دولت را داشت. اما دوستان نتوانستند این کار حرفه‌ای العربیه را تحمل کنند.»

مهیندخت مصباح