فرار: آمارها نشان می دهد براساس حجم معاملات چشم انداز رونق و رکود بورس از منظر آمارهای معاملات بیانگر آن است که بورس تهران در سال 86، بیشترین حجم معاملات و در سال 83 بیشترین ارزش معاملات را داشته است.

در سال 83 حدود 14 میلیارد و 271 میلیون سهم به ارزش 104 هزار و 205 میلیارد و 848 میلیون ریال معامله شده در حالی که در پنج ماه نخست سال جاری که به اعتقاد برخی کارشناسان و مسوولان دوران رونق بورس تهران است، 17 میلیارد و 998 میلیون سهم به ارزش 69 هزار و 101 میلیارد و 331 میلیون سهم معامله شده است.

این در حالی است که رئیس جمهوری در مصاحبه مطبوعاتی خود در روز چهارشنبه با بیان اینکه «بورس تهران یکی از بهترین دوران رونق خود را طی می کند» ، ارزش معاملات بورس در سال 83 را پنج هزار میلیارد تومان عنوان کرده بود.

رئیس جمهوری گفته بود: «بورس ما یکی از بهترین دوران خود را طی می کند که در سال 83 پنج هزار میلیارد تومان کل معاملات بورس در یک سال بود در حالی که ما حباب های سنگینی در بورس داشتیم و قیمت های غیرواقعی بود.آن حباب ها خالی و قیمت ها واقعی شد به طوری که در پنج ماه نخست امسال بیش از 10 هزار میلیارد تومان حجم معاملات بورس در کشور بود که همین نشان می دهد اقتصاد سرمایه گذاری فعال است و بسیاری از اینها سرمایه گذاری ایرانیانی است که وارد کشور می شوند و خوشبختانه سرعت ورود سرمایه های ایرانیان تصاعدی است.»

اما آمارهای ثبت شده از معاملات بورس حکایت از آن دارد که در سال 83 حجم و ارزش معاملات در بورس تهران بیش از پنج ماه نخست امسال بوده است.

هرچند ارزش 104 هزار و 205 میلیارد و 848 میلیون ریالی معاملات بورس در سال 83 بیانگر بیشترین ارزش معاملات از سال 82 تاکنون است اما همین ارزش بالا صحه ای بر رشد حبابی قیمت ها نیز هست.

طی سال 83 به دلیل دستکاری در قیمت ها، قیمت ها به صورت حبابی رشد کرد به طوری که صدای ترکیدن آن موجب فراری دادن بسیاری از سهامداران از بازار سرمایه شد در حالی که امسال شاخص کل بورس در پنج ماه نخست سال رشد حدود سه هزار واحدی خود را تجربه کرد که واقعی بود و قیمت ها به تبع افزایش قیمت های جهانی رشد یافت اما آنچه از نظر دورمانده آن است که بورس تهران در پنج ماه ابتدای امسال شاهد ورود شرکت های صدر اصل 44 همچون مخابرات، کشتیرانی و پالایشگاه نفت اصفهان به بورس بود که همگی از سرمایه بسیار بالایی برخوردار بودند و حجم عمده معاملات را به دوش می کشیدند و بخش عمده ای از رونق بورس علاوه بر نزدیکی به فصل مجامع، ناشی از عرضه های اولیه شرکت های اصل 44 بوده است.

تمرکز بورس بر پذیرش شرکت های صدر اصل 44
از سال 85 تمرکز بورس بر پذیرش شرکت های صدر اصل 44 بوده و در این مدت بسیاری از شرکت های صدر اصل 44 با سرمایه های بسیار زیاد در بورس پذیرفته شده و حجم عمده از معاملات بورسی را به خود اختصاص داده اند به طوری که طی سال های 86 و 87 سهام هفت شرکت دولتی از سوی سازمان خصوصی سازی در راستای اصل 44 و هشت شرکت از سوی سهامداران عمده در بازار سرمایه ایران عرضه شد.

ملی صنایع مس، فولاد مبارکه، آلومینیوم ایران، سیمان دشتستان، فولاد خوزستان، مپنا، مالی و اعتباری سینا، فولاد خراسان، سیمان سفید، نی ریز، مدیریت سرمایه گذاری امید، پتروشیمی فن آوران، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، پالایشگاه نفت اصفهان، سیمان کردستان و مخابرات از شرکت هایی هستند که طی دو سال سهام شان در بورس عرضه شد.

در این بین مخابرات ایران، کشتیرانی و پالایشگاه نفت اصفهان از جمله شرکت های با سرمایه بسیار بالا بودند به طوری که مخابرات به تنهایی ارزش بازاری بالغ بر 92 هزار و 344 میلیارد ریال و 13/14 درصد از حجم بازار را در اختیار دارد.

بنابراین با وجود عرضه های اولیه شرکت هایی همچون مخابرات، کشتیرانی، پالایشگاه اصفهان و … در سال جاری که حجم عمده ای از معاملات را در اختیار دارند به طوری که به شاخص گردانان بازار تبدیل شده اند، بدیهی است حجم و ارزش معاملات در بورس ما افزایش یابد و شاخص طی چهارماه ابتدای سال سه هزار واحد افزایش را تجربه کند. اما با حذف حجم معاملات این شرکت ها از بورس، حجم معاملات بورس نه تنها قابل توجه نیست بلکه شاید رکود بازار را تداعی کند.

روند کلی بازار صعودی نیست
سعید شیرزادی مدرس دانشگاه معتقد است دوران رونق بورس برای صنایع مختلف فرق می کند و رونق صنایع نیز به ضریب همبستگی آن صنعت با بازار بستگی دارد.

وی با بیان اینکه «در چهار ماه ابتدای سال به دلیل نزدیکی به فصل مجامع معمولاً بورس با رونق مواجه است»، گفت: «در چهار ماه ابتدای سال جاری به دلیل افزایش قیمت نفت و فلزات اساسی و اخبار سیاسی مثبت، باعث شد بورس طی یکی، دو ماه با رونق مواجه شود.»

به گفته وی این رونق واقعی بود ولی با افت قیمت نفت و فلزات اساسی بار دیگر رونق از بورس رخت بربست.

این مدرس دانشگاه تصریح کرد: «عرضه های سهام اصل 44 طی چند سال اخیر اگرچه باعث رونق بورس شده اما به دلیل خروج نقدینگی از بازار روند کلی بازار صعودی نبود.

شیرزادی خاطرنشان کرد: «در دو ماه گذشته رونق بازار مقطعی بود که یکی از دلایل آن افزایش فعالان بازار با نگرش و دانش های متفاوت سرمایه گذاری بوده که اقدام به سرمایه گذاری کوتاه مدت و نوسان گیری کرده اند اما روند کلی بازار روبه رشد نبوده است.»

وی جای خالی برخی نهادهای مالی در بازار سرمایه را مورد توجه قرار داد و گفت: «موسسات تامین سرمایه می توانستند به هدایت سرمایه به سمت بازار سرمایه کمک کنند ولی این شرکت ها نیز فرصت حضور نیافته و چندان قوی عمل نکرده اند.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه «نهادهای مالی مرتبط با بازار سرمایه هنوز شکل نگرفته است»، گفت: «در چنین شرایطی سازمان خصوصی سازی اقدام به عرضه شرکت هایی با سرمایه بسیار بالا کرده است همچون مخابرات، کشتیرانی و … و به این ترتیب حجم زیادی از نقدینگی که به واسطه عرضه های اولیه شرکت های اصل 44 از بورس خارج شد، دیگر به بازار برنگشت.»

وی در ادامه گفت: «این در حالی است که می بینیم سازمان خصوصی سازی پس از عرضه سهام خود، سهام را به حال خود رها می کند و هیچ حمایتی از سهم نمی شود و فولاد مبارکه که روزی حجم عمده ای از معاملات را به عهده داشت اکنون به حال خود رها شده است.»

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه «بدون حضور عرضه های اصل 44، بازار سرمایه ما رونقی ندارد»، گفت: «بازار بدون عرضه های سازمان خصوصی سازی رشدی نداشته است البته متولیان امر مقصر نیستند بلکه شرایط اقتصادی کشور و عدم امنیت سرمایه گذاری در بورس موجب این امر شده است.»

وی با اشاره به رونق بورس در سال 83 گفت: «در اواخر سال 82 و اوایل 83 افزایش قیمت ها کاذب بود و به دلیل دستکاری در قیمت ها حباب قیمت در بورس ایجاد شد اما رونق امسال بورس مبتنی بر حباب نیست.»

شیرزادی تصریح کرد: «اگرچه بورس هر سال که می گذرد به روند منطقی نزدیک تر می شود اما روند روبه رونقی بر بازار سرمایه حاکم نیست.»

وی در ادامه گفت: «دولت باید از سیستم پولی کشور حمایت کند.» این استاد دانشگاه حجم معاملات بورسی در پنج ماه ابتدای امسال را مورد توجه قرار داد و گفت: «ممکن است حجم معاملات بعد از گذشت چندین سال افزایش یافته باشد اما با توجه به افزایش سه برابری شرکت های کارگزاری و دو برابری شرکت های سرمایه گذاری این حجم معاملات کافی نیست.»

بازدهی 30 درصدی بورس در چهار ماه ابتدای سال
جواد ضیایی مدیرعامل سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان بانک ها معتقد است که از اردیبهشت امسال تا اواسط تیرماه پررونق ترین دوران بورسی بود به طوری که شاخص بیش از 30 درصد رشد را تجربه کرد که نشان دهنده بهترین دوران رونق بورس طی چهار سال اخیر است.

وی با بیان اینکه «در سال گذشته بورس چندان با رونق مواجه نبود»، گفت: «عمده رونق بورس به دلیل عرضه سهام اصل 44 است و اگر عرضه اولیه سازمان خصوصی سازی را در معاملات بورس کم کنیم بقیه سهام بازار با کاهش مواجه می شود در واقع عرضه های اولیه اصل 44 است که به بورس رونق داده است.»

وی افزود: «شرکت کشتیرانی، مخابرات و پالایشگاه نفت اصفهان سهم بسزایی در رشد شاخص داشتند.» به گفته وی با نزدیک شدن به دوره انتخابات ریاست جمهوری بورس با رکود مواجه می شود و بعد از مشخص شدن سیاست های رئیس جمهوری منتخب بار دیگر رونق را از سرمی گیرد.