بازتاب: رييس سازمان امور مالياتي در گفت و گويي دو ساعته و صريح از مسائل و مقاومتهاي پشت پرده براي جلوگيري از اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده گفت.وي در بخشي از اين گفت وگو از حضور عده اي در مجلس خبر داد كه پيشنهاد دادند:دولت چقدر از اجراي اين قانون افزايش درآمد پيش بيني كرده؟ ما همه آن را مي دهيم به شرط آنكه قبول كند، قانون اجرا نشود.

همزمان با اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده اتفاقاتي در عرصه اقتصاد كشور افتاد كه در خور توجه و قابل تامل است. واكنش و حوادث پيشامد آنقدر بود كه بالاخره سازمان امور مالياتي كه تا قبل از اين در زمينه اطلاع رساني و شفاف سازي فضا براي اجراي بهتر اين قانون ضعيف عمل كرده بود بالاخره واكنش نشان داد و با شكستن قفل‌هاي اطلاعاتي با قرار گرفتن عرب مازار به عنوان رئيس سازمان امور مالياتي در خط مقدم جبهه اطلاع رساني اقدام به جبران گذشته و شفاف كردن فضاي موجود پرداخت. عرب مازار 54 ساله كه دل پردردي از شرايط داشت با صبر و حوصله و تأمل كامل در يك گفتگوي دو ساعته به تمام سوالات فارس پاسخ گفت.
رئيس سازمان امور مالياتي داراي مدارك كارشناسي ارشد پژوهش عملياتي، كارشناسي ارشد اقتصاد و دكتراي علوم سيستمهاست. مقالات و كتب متعددي را در زمينه هاي متعدد اقتصادي و مالياتي به رشته تحرير درآورده و داراي سوابق علمي و اجرايي متعددي در دانشگاههاي كشور و پستهاي اقتصادي است.

مشروح اين گفت و گو را ذيلا مي خوانيد:

**قانون بايد مرداد سال قبل ابلاغ مي‌شد

فارس: اجراي ماليات بر ارزش افزوده در كشور در گام نخست واكنش برانگيز شد و مشكلاتي را به وجود آورد، در اين ميان سازمان امور مالياتي كمترين واكنشها را به اين رخدادها نشان داد، تحليل خودتان از اتفاقاتي كه افتاد چيست؟

عرب مازار: براي ارزيابي شرايط موجود، بايد سابقه كار را بررسي كرد و تحليل اساسي‌مان بر اين مبنا باشد. تحت اين شرايط مي‌توان موفقيت يا عدم موفقيت اجراي ماليات بر ارزش افزوده را تحليل كرد. قوانين مالياتي در هر كشوري قوانين مادر و كليدي تلقي مي‌شوند، ماليات بر ارزش افزوده نيز نوعي ماليات بر مصرف و قانون عمومي است. ما در قوانين قبل نيز ماليات بر مصرف را داشته‌ايم. اين قوانين گستره زيادي داشت و زماني تعداد آن به بيش از 50 نوع رسيده بود كه بر اين اساس در سال 79 لايحه تجميع عوارض و اخذ 3 درصد عوارض و ماليات به مجلس رفت و در نهايت تصويب شد. در عين حال قانون تجميع عوارض اشكالات اجرايي كار را نديده بود. بخش صنعت ابتدا از اين اتفاق خوشحال بود و احساس مي‌كرد از تعدد پرداخت عوارض و قوانين نجات پيدا كرده است اما بعد متوجه شد اين كار در عمل با مشكل مواجه مي‌شود. مشكلات اخذ ماليات مضاعف را دارد، به واردات تعلق نمي‌گيرد و به طور كلي به زيان توليد داخلي است. به هر حال چاره‌اي جز اجراي قانون نبود، اجراي تجميع عوارض كج دار و مريز پيش مي‌رفت و هر سال بايد ليستي به عنوان اصلاحيه براي بنگاه‌هاي معاف از تجميع تهيه و ارائه مي‌شد.
ماليات بر ازش افزوده يك ماليات بر مصرف عمومي است اما صرفا اخذ ماليات نيست بلكه به اجراي بهتر ماليات بر درآمد و ثروت و شفاف شدن فرآيند اقتصاد كمك مي‌كند. كمك به حركت پول و كالا، توليد ثروت و ايجاد نظارت بر حركت پول در اقتصاد كه هيشه از اهداف دولتها بوده،از ويژگيهاي خاص ماليات بر ارزش افزوده است. اگر دولتها قادر به كنترل حركت پول در اقتصاد خود باشند،مي‌توانند اقتصاد را نظارت و كنترل كنند. وقتي كه دولت نتواند حركت پول را كنترل كند شاهد مسائلي مانند ورود ناگهاني پول به بخش مسكن هستيم، تحت اين شرايط هيچ كاري نمي‌توان انجام داد. قيمتها افزايش مي يابد، همه دچار التهاب مي‌شوند،حال اين كه در ساير كشورها دولت اين امكان را دارد كه زود شرايط را تحت كنترل درآورند. بر همين اساس است كه تا به حال بيش از 140 كشور به دنبال اجراي نظام ماليات بر ارزش افزوده رفته‌اند در برخي كشورها حتي ماليات بر درآمد از مردم اخذ نمي‌شود؛ اما ماليات بر ارزش افزوده را اعمال مي كنند.
فكر مي‌كنيد چرا ماليات بر ارزش افزوده به يكي از پيش شرط‌هاي اجراي قانون پولشويي تبديل شده است؟ چرا پيش شرط پيوستن به سازمان تجارت جهاني است؟ و يا چرا ماليات بر ارزش افزوده براي كشورهاي اروپايي پيش‌شرط پيوستن به بازارهاي مشترك اروپايي است؟ براي آنان چه فرقي داشته كه ماليات از درآمد گرفته شود،ثروت يا مصرف؟
هدف ماليات بر ارزش افزوده گرفتن يك ماليات ساده نبود به همين دليل هم طي سال‌هاي گذشته لايحه اين نظام مالياتي چندين بار به مجلس رفت و برگشت خورد.
لايحه ماليات بر ارزش افزوده در دوره رياست جمهوري آقاي خاتمي به مجلس ارائه شد و كليات آن به تصويب رسيد.بعد مشمول اصل 85 قانون اساسي و نهايي شدن آن به كميسيون اقتصاد واگذار شد. كميسيون اقتصاد طي 2 سال هر هفته 2 جلسه به طور تمام وقت بر روي اين قانون وقت گذاشت و چون اصل هشتاد و پنجي شده بود بررسي آن مستلزم حضور دو سوم اعضاي كميسيون بود، اينطور نبود كه جلسات با تعداد معدودي از اعضا برگزار شود. تمامي فعالان اقتصادي بخش خصوصي، بخش عمومي، شهرداريها، حتي نمايندگان وزارتخانه‌هاي مختلف در جلسات حضور داشتند، رؤساي اتاق بازرگاني و خانه صنعت و معدن از حاضران در جلسات بودند. آقاي شاهي عربلو رئيس كميسيون اقتصادي دوره قبل مجلس تاكيد داشت ماليات بر ارزش افزوده يك قانون مادر است و حرف‌هاي همه بايد شنيده شود.
ما هم به عنوان نماينده دولت در جلسات حاضر مي‌شديم و درباره قانون توضيح مي‌داديم. نمايندگان سوال داشتند كه اجراي قانون در عمل چگونه خواهد شد. بنابراين ما سفرهايي را به كشورهايي كه ماليات بر ارزش افزوده را اجرا كرده بودند ترتيب داديم. در انتخاب كشورها سعي كرديم آنهايي را انتخاب كنيم كه شبيه كشور ما باشند. يعني يا كشور نفتي باشند يا مسلمان و يا جهان سومي، نه اين كه خود را با كشورهاي پيشرفته مانند آلمان و فرانسه مقايسه كنيم. بنابراين كشورهايي مثل تونس، اندونزي و ونزوئلا را انتخاب كرديم. تلاش شد اين سفرها تبديل به تور سياحتي نشوند، با سفارتخانه‌هاي ايران در اين كشورها هماهنگ شده بود تا نمايندگان مجلس در كارخانه‌ها حضور پيدا كنند، مثلا در اندونزي به كارخانه هوندا رفتيم. مدير ژاپني آن مديران مالي شركت را صدا كرد، سوال و جوابهايي مطرح ‌شد و آ‌نها روش اجراي ماليات بر ارزش افزوده را توضيح دادند، سازمان مالياتي اين كشورها هم طي كنفرانسهايي توضيحاتي را در اين باره به نمايندگان مجلس ارايه ‌كردند.صنعت‌گران ما در جريان بررسي لايحه ماليات بر ارزش افزوده مي‌گفتند اجراي آن برايشان زحمت زيادي ايجاد مي‌كند اما هوندا‌ اعلام مي كرد با 400 قطعه ساز خود بيش از يك سند حسابداري براي ماليات بر ارزش افزوده ندارند. حتي نحوه اجراي ماليات بر ارزش افزوده و صدور فاكتورها در جريان بازديد از اصناف و فروشگاههاي كوچك بررسي شد. بنابراين اينطور نبود كه دفعتا قانوني از آسمان به زمين افتاده باشد و هيچ كس درباره آن چيزي نداند.ما انتظار داشتيم وقتي نمايندگان بخش خصوصي در جلسات كميسيون اقتصادي حضور پيدا مي‌كنند، درباره قانون به اعضاي خود اطلاع دهند. در يك جامعه مدني اگر كسي به قانوني اعتراض دارد قبل از تصويب بايد اعتراض خود را اعلام كند.پس قانون به فوريت و با ضرب الاجل در مجلس تصويب نشد. بعضا در كميسيون اقتصادي اتفاق مي‌افتاد درباره مطلبي رأي‌گيري شده بود؛ اما وقتي نظر تازه‌اي مطرح مي‌شد، آقاي شاهي عربلو مي‌گفت از رأي‌گيري خود برمي‌گرديم. اتحاديه و صنوف مختلف در موارد خاص نظراتشان را اعلام مي‌كردند و دولت هم بدون اينكه حق راي داشته باشد، نظراتش را مي‌گفت. قانون بايد مرداد تا شهريور سال قبل ابلاغ مي‌شد. اما در مراحل پاياني بررسي، رئيس جمهور در روز صنعت در جمع صنعتگران و اعضاي خانه صنعت و معدن حاضر شد و پس از شنيدن موج انتقادات آنها اعلام كرد اگر لايحه اشكال دارد، ان را از مجلس پس مي‌گيريم. كميسيون اقتصادي كه اين طور ديد،دست نگه داشت تا رئيس جمهور نظرش را به مجلس اعلام كند. اين نشان دهنده همراهي دولت با مجلس بود، چون مجلس مي‌توانست بدون توجه به اين نظر، لايحه را تصويب و به دولت ابلاغ كند. پس از اين اتفاق جلساتي در دولت با حضور رئيس جمهوري تشكيل و توضيحات داده شد، ما اعلام كرديم لايحه ماليات بر ارزش افزوده شامل گرفتن ماليات از بخش صنعت نيست،بلكه اساسا فعاليت اقتصادي سالم را حمايت مي‌‌كند و از واردات ماليات مي‌گيرد. بعد از آن ما رفتيم و مطالعاتمان را انجام داديم. كار بسيار حساس بود، بنابراين برنامه‌ريزي‌هاي انجام شد،

**پيشنهاد اجراي مرحله‌اي ماليات بر ارزش افزوده

تجربه كشورها نشان مي‌دهد در ماليات بر ارزش افزوده اجرا بخش مشكل كار است وگر نه پيچيدگي‌ در قانون وجود ندارد. به طور كلي قانون به صورت مرحله‌اي و تدريجي اجرا مي‌شود. ما نيز اجراي مرحله‌اي را به مجلس پيشنهاد داديم و قانون نيز همين را تصويب كرد. ترتيب ثبت نام موديان در ماده 18 قانون بر عهده سازمان امور مالياتي گذاشته شده و روشن است. تجربه كشورهاي بزرگ به اين شكل است كه اجراي قانون از سطوح بالاي اقتصادي و با تعداد كمي از موديان بزرگ شروع شود. سازمان امور مالياتي اداره كل موديان بزرگ دارد،پس پرونده تمام اين موديان را بررسي و آمارها را جمع‌آوري كرديم. آمار شهركهاي صنعتي و گمركات كه بايد قانون در آنها اجرا شود، حجم نيروي انساني مورد نياز، چارت سازماني و تجهيزات تماما برآورد شد. قرار بود يك كار درست اجرايي را انجام دهيم، اجراي درست ماليات بر ارزش افزوده براي دولت مهم بود. روند اجراي كار را در ستاد راهبردي طرح تحول اقتصادي چندين بار براي اعضاي آن توضيح داديم و به دولت اعلام كرديم كليد ماليات بر ارزش افزوده را اول مهر ماه مي‌زنيم. بنابراين سرشماري كرديم و گفتيم فعالان اقتصادي كه در سال بالاي 100 ميليون تومان فروش دارند را شناسايي كنيم. اين گروه از موديان حدود 98 هزار نفر شدند. ما حدود 4 ميليون مودي مالياتي داريم كه 310 هزار شركت اشخاص حقوقي و مابقي موديان مشاغل هستند.بعد از آنكه ادارات جديد ايجاد، نيروي انساني مورد نياز استخدام و تجهيزات لازم را آماده شد، باز در بررسي دوم اعلام كرديم تعداد اين گروه صد هزار نفري نيز بالاست و فعالان داراي فروش سالانه 300 ميليون تومان به بالا را مد نظر قرار مي‌دهيم.

**تهرانيها 75 درصد ماليات كل كشور را مي پردازند

در اين سطح به آمار 35 تا 40 هزار نفر ‌رسيديم كه عمدتا واردكنندگان، توليد‌كنندگان و فعالان اقتصادي بزرگ ما هستند. براي اينكه پي ببريد300 ميليون تومان يعني چه، توضيح بدهم؛ يعني اگر كسي در شغل خواروبار فروشي باشد بايد در سال بالاي 10 تا 15 ميليون تومان ماليات بپردازند. اين رقم براي مشاغل مختلف متفاوت است، اگر يك آرايشگاه زنانه در سال300 ميليون تومان خدمات ارايه كرده باشد بايد 32 ميليون تومان ماليات بدهد در حالي كه اكثر مودياني كه در بخش مشاغل و اصناف هستند به جز تهران و چند شهر بزرگ به زحمت ماليات سالانه شان به يك ميليون تا يك ميليون و نيم مي‌رسد. ميانگين مالياتي اصناف كشور به جز شهر تهران كه بالاي50 درصد ماليات اصناف كشور را مي‌پردازد و كاملا استثناست يعني” استان تهران و شهر تهران 75 درصد ماليات كل كشور را تامين مي‌كند”، ميانگين ماليات به250 هزار تومان هم نمي‌رسد. به عبارت ديگر روزي هزار تومان نيز به دولت نمي‌پردازند. بنابراين اينها اصلا قرار نبود در مرحله اول مشمول ماليات بر ارزش افزوده باشند، قبل از مهر ماه نيز با اصناف و اتحاديه جلسه گذاشتيم و اين موضوع را به آنان گفتيم.
پس ما به محدوده 40 هزار نفر رسيديم. الان نيز ثبت نامها همين را به ما مي‌گويد.

فارس: چند درصد مشمولان مرحله اول ثبت نام كردند؟
عرب مازار: برآورد ما 35 تا 40 هزار نفر بود ولي 36 هزار نفر ثبت نام كردند. اين گروه فعالان اقتصادي بزرگ بودند كه بايد اطلاع رساني به آنها به طور دقيق صورت مي‌گرفت. براي تمامي مديران گمركات سراسر كشور دوره آموزشي گذاشتيم. مهمتر از همه اينكه ماده 12 قانون، معافيتها از ماليات بر ارزش افزوده را اعلام مي‌كند، بنابراين ليستي كامل از اقلام كالاهاي معاف از ماليات را استخراج كرديم، و گرنه گمرك نمي‌توانست عمل كند. تمامي ذيحسابان كشور آموزش ديدند. دولت نيز خود مصرف كننده است.بنابراين با خزانه‌داري كل كشور هماهنگ كرديم و بخشنامه شد هر قراردادي كه پرداختهاي آن از اول مهر ماه صورت مي‌گيرد، اگر لازم شد 3درصد ماليات بر ارزش افزوده را بپردازد. براي افتتاح حسابهاي بانكي در سراسر كشور بانكها هماهنگي صورت گرفت.

**به اصناف گفته بوديم نگران نباشند

فارس: خدمات بانكي از ماليات بر ارزش افزوده معاف هستند؟
عرب مازار: افتتاح حساب براي واريز مالياتهاي جمع‌آوري شده در نظام جديد بود. مشكلي كه در اينجا وجود داشت اين بود كه بايد 50 درصد ماليات را به حساب شهرداريها واريز مي كرديم. بنابراين براي هر شهرداري يك حساب افتتاح كرديم، ماليات بر ارزش افزوده‌اي كه در حريم هر شهر وصول مي‌شود،به ميزان 50 درصد به حساب شهرداري مي‌رود، گفتن اينها تا اجرا خيلي راحت است. ما همه اينها را آماده كرديم. حسابداران رسمي و جامعه حسابداران به استانداردهاي حسابداري نياز داشتند با هزينه خودشان اجلاسي را برگزار و هزار و 640 نفر شركت كردند. در اين اجلاس استانداردهاي حسابداري را تعريف، همه را وارد سيستم كرده و آموزش داديم تا بدانند از اول مهر بايد چگونه حسابهايشان را ثبت و ضبط كنند.بنابراين ما 21 هزار نفر يعني تمام كساني كه لازم بود در ثبت نام مرحله اول شركت كنند را به طور حضوري آموزش داديم چگونه شد سر و صدايي از داروخانه‌‌ها در نيامد اما …
اين آموزشها كه ارايه شد استان به استان كلاسهاي آموزشي براي تمام اصناف ترتيب داديم. اتاق بازرگاني، خانه صنعت و معدن، انجمن مديران صنايع، هيات مديره اصناف، شهركهاي صنعتي و ساير تشكلها اما اين جلسات ،جلسات آشنايي بود. در اين جلسات توضيح داديم قانون چيست، اصناف مشمول قانون هستند يا نه؟ عمده بحثهاي مطرح براي آنان، اطلاع‌رساني بود. در تهران نيز اين جلسات برگزار و به شوراي اصناف گفتيم نگران نباشيد. شما مشمول مرحله اول قانون نيستند. در صورتي كه نگراني نيز وجود دارد كميته‌اي تشكيل دهيد تا در تعامل يا سازمان مالياتي نگرانيها برطرف شود. سازمان مالياتي تعامل خوبي با 7 هزار و 200 اتحاديه سراسر كشور دارد. ما از 3 سال قبل براي ماليات بر درآمد با تك تك آنان توافقنامه امضاء كرديم.

فارس: چرا در هيچ يك از اين جلسات هيچ خبرنگاري حضور نداشت؟
عرب مازار : در بحث اصناف و معاملات بعضا مسايل داخل صنف مطرح مي‌شود.ما ابايي از حضور خبرنگاران نداشتيم. جلسات را آنان ترتيب مي‌دادند، شايد حرف شما درست باشد و اگر در جلسه‌اي خبرنگاران باشند بحثها منعكس مي‌شود. مسايل مالياتي حساس هستند و اجراي ماليات بر ارزش افزوده نشان داد يك شايعه يا ابهام مي‌تواند موج ايجاد كند.
به هر حال اول مهر ماه اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده شروع شد. قانون تجميع عوارض كه بيش از 5 سال بر روي 20 هزار قلم كالا وصول مي‌شد، از ابتداي خرداد به 5/1 درصد عوارض شهرداريها كاهش يافت.

**واكاوي دلايل مقاومت و اغتشاش آفريني در اجراي ماليات بر ازش افزوده

** اولين اعتراضها را كساني كردند كه اصلا” مشمول قانون نبودند

فارس: چرا 5/1 درصد؟ به هر حال هم اكنون گفته مي‌شود اين 5/1 درصد بار تورمي را ايجاد مي كند؟
عرب مازار: چون در قانون آمده بود پس از تصويب، تجميع عوارض حذف شده و تا زمان اجراي ماليات بر ارزش افزوده، عوارض شهرداريها از يك به 5/1 درصد مي‌رسد. منتها اجراي اين بخش به زمان ابلاغ قانون يعني خردادماه موكول شد و اول مهر كه مجددا به همان 3 درصد رسيد.
ما اجرا را شروع كرديم . پيگيري مي‌كرديم و ناظران ما در محل حضور داشتند و سريعا اشكالات را منعكس كردند.برخي 3 درصد ماليات برارزش افزوده را بر روي 3 درصد تجميع عوارض هوار كرده بودند، برخي توليدكنندگان اين 3 درصد را بر روي كالاهاي معاف لحاظ مي‌كردند. بازرسان خود را به استانها اعزام كرديم.سريعا با وزارت بازرگاني تماس گرفتيم. با سازمان حمايت از مصرف‌كنندگان و توليد‌كنندگان سريعا جلسه گذاشتيم و با آنان هماهنگ كرديم تا از اختيارات خود استفاده كنند و اجازه ندهيم كسي از قانون سوء استفاده كند. اما يكباره بحثهايي از اصفهان و از صنف طلا شروع شد. حدود پنجاه نفر به اداره كل مالياتي اصفهان آمده بودند و مي‌گفتند اعتراض داريم. ابتدا مسئله برايمان مهم نبود چون آنها مشمول مرحله اول اجراي قانون نبودند ما از آنان دريافت و پرداخت ماليات را نخواسته بوديم. اين مسايل مطرح شد و روزهاي بعد ديديم مسئله خيلي داغ شده است و چون برايمان غير مترقبه بود، ناچارا چهارشنبه به اصفهان رفتيم؛ اما اعتراضها شعله‌ورتر شده بود. من در جلسه‌اي كه تمام اصناف اصفهان مقامات و خبرنگاران حضور داشتند، همين توضيحات را دادم. گفتند ما مي‌خواهيم مطمئن شويم، گفتيم مي‌توانيم صورتجلسه امضاء كنيم و امضا كرديم. قبل از اينكه رئيس جمهور مهلت دو ماهه را اعلام كند من به صنف طلاي اصفهان 3 ماه فرصت داده بودم. آنها از 3 درصد ماليات نگران بودند، ما گفتيم به فرض اعمال ماليات بر ارزش افزوده، قيمت سكه به روز بالا و پايين مي‌رود. از سال قبل تا به حال قيمتها 2 برابر شده و هيچ اتفاقي نيفتاده است. به هر حال اصناف در اين مرحله مشمول نبودند. يك مقدار ابهامات و شايعه ايجاد شده بود.
عده‌اي اعتراض كرده بودند چرا نامه فرستاده‌ايد. ادارات ما نامه‌اي به اتحاديه‌ها فرستاده و عنوان كرده بودند شرايط قانون اينگونه است و اگر مشمول هستيد، ثبت نام كنيد. اما نامه‌نگاريهاي ما حمل بر اقدام براي گرفتن ماليات شد.

فارس: يعني موضع‌گيري‌هايي كه انجام شد به دليل ابهاماتي بود كه به وجود آمده بود؟
عرب مازار: برخي شبهاتي را به وجود ‌آورده بودند در حالي كه معترضان مشمول اجراي اين مرحله قانون نبودند. بعدها برخي گفتند رؤساي اتحاديه‌ها و اعضاي هيأت رئيسه اصناف كه در جلسات ما حاضر مي‌شد، اطلاع رساني خوبي نكرده‌اند. اين ديگر تقصير ما نيست. ما نمي‌توانستيم به تك تك اعضاي اتحاديه‌ها اطلاع رساني كنيم. يك سري از اعتراضات طلافروشان اصفهان براي اين بود كه چرا براي همه نامه فرستاده‌ايد؟ ما گفتيم شما مي‌توانستيد اعلام كنيد مشمول مرحله اول اجراي قانون نيستيد.

فارس: نحوه نامه نگاريهاي شما اشكال نداشت؟ مي‌توانستيد در آنها قيد كنيد اين نامه‌ها محض اطلاع مشمولان داراي فروش بالاي 300 ميليون تومان به بالاست.
عرب مازار:‌ ممكن است نامه‌نگاري‌هاي ما غلط بوده ولي ما آنقدر آگهي در روزنامه‌ها چاپ كرديم كه سهميه‌مان تمام شد و وزارت ارشاد اعلام كرد ديگر نمي‌توانيد آگهي چاپ كنيد. من به دولت رفتم و مسئله را در جلسه مطرح كردم تا سقف سهميه درج آگهي سازمان امور مالياتي را بالا ببرند.ما 600 صفحه كامل آگهي داريم.

فارس: مردم آنقدر روزنامه‌خوان نيستند.
عرب مازار: دليلي نداشت. اطلاع رساني ما در ساير كارها نيز به همين شكل است. مگر من صبح به صبح قانون ماليتها را به مردم مي‌گويم. قانون مالياتهاي‌ مستقيم 40 سال است اجرا مي‌شود. 400 ماده دارد شما كداميك را مي‌دانيد؟

فارس: آن قانون داراي سابقه اجراي طولاني است. اين قانون جديد است.
عرب مازار: مي‌دانم. اين نيز سابقه داشت. آنهايي كه بايد مي‌دانستند، اطلاع داشتند. ما هم نامه را نوشته بوديم. صنف طلا شروع كرد.

**ماليات بر درآمد سال آينده تغيير نمي‌كند

فارس: به دليل ابهاماتي كه داشتند؟
عرب مازار:‌ ابهام داشتند، مانيز رفتيم و به آنها توضيح داديم. تمام اعضاي هيأت مديره صنف طلاي اصفهان نشستند بحثها را نيز قبول كردند و رفتند. اگر بحثها را قبول نداشتند مي‌توانستند اعتراض كنند. ولي اين اتفاق نيفتاد.
اصناف نگرانيهايي نسبت به ماليات بر درآمدشان داشتند. آنها مي‌گفتند اين ماليات جديد درآمدها را شفاف مي‌كند. براي ماليات جديد ما چه اتفاق مي‌افتد. ما هم گفتيم ماليات بر درآمد امسال مانند سال قبل خواهد بود تا سال بعد ببينيم چه مي‌شود. گفتند ضرايبي كه شما در جداولتان داريد مي‌تواند مشكل ساز باشد، مثلا ضريب لوازم خانگي 7 است اما اين صنف بيشتر از 2 درصد سود نمي‌برد. در اين باره هم توضيح داديم آن ضرايب متعلق به تشخيص علي‌الرأس است نه ماليات بر ارزش افزوده. اگر شما براي اين نظام مالياتي ثبت نام كرديد ما ضرايب را براي شما به سطح منطقي مي‌رسانيم.

فارس: يعني شما به اصناف اين قول را داده‌ايد كه ماليات‌هاي سال آينده آنان مانند ماليات‌هاي سال قبل باشد؟
عرب مازار: همين طور است به آنها اعلام كرديم ما قانون ماليات بر ارزش افزوده را در سطح بالايي اجرا مي‌كنيم. در سال قبل نيز رقم فروش شركتها و كل آمار واردات كشور را داشتيم. اينگونه نيست كه سازمان مالياتي هيچ اطلاعي نداشته باشد و قرار است با اين قانون اتفاق خاصي بيفتد. اين قانون مي‌خواهد نظم بهتري به سيستم بدهد. مثلا از ابتداي امسال براي كد اقتصادي دستورالعمل صادر كرديم بر اين اساس هيچ كس بدون داشن كد اجازه واردات ندارد. بدون كد كسي اجازه گشايش اعتبار اسنادي و يا گرفتن وام ندارد. اين طور نيست كه ناگهان مسئله خاصي اتفاق افتاده باشد و نگراني ايجاد كند.

**تعويق 2 ماهه به استناد ماده 18 قانون

متأسفانه كار به يك سري مسائل ديگر كشيده شد و به جايي رسيد كه لزومي نداشت. دولت طبق ماده 18 قانون ماليات بر ارزش افزوده كه ترتيب اجراي قانون را بر عهده مجري آن گذاشته است،اختيار قانوني داشت و اعلام كرد اگر اصناف نگران هستند، اجراي قانون براي آنان به تعويق بيفتد. من نيز در جلسه‌اي كه صبح دوشنبه با اصناف داشتم، گفتم كساني كه زير 6 ميليون تومان ماليات مي‌پردازند فعلا بروند چون در اولويت آخر هستند. آنهايي كه بالاي 10 و 15 ميليون تومان مي‌پردازند نيز خود صنف به صنف اولويت بندي را مشخص كنند. بعد هم درخواست كرديم چارچوبي تدوين كنند كه وقتي مذاكره‌اي با شوراي اصناف شد نيازي به ادامه مذاكرات در شهرهاي ديگر نباشد. در حال حاضر نيز هماهنگيها را ادامه مي‌دهيم تا بتوانيم ماليات بر ارزش افزوده را پياده كنيم.

فارس: در تهران چه اتفاقي افتاد؟
عرب مازار: قبل از اينكه به اصفهان بروم از صنف طلاي تهران به سازمان امور مالياتي آمدند و گفتند در اصفهان التهاب شده است. مركز توزيع طلاي كشور در اصفهان است و وقتي اين بازار التهاب دارد در تهران نيز بازار ملتهب است. بنابراين با آنها هم تفاهم كرديم. ما هرچه توان داشتيم كه بتوانيم اطلاع رساني كنيم، انجام داديم. زيرساختها را بر اساس برنامه‌هاي زمان‌بندي خود آماده كرده بوديم. با شوراي اصناف، اتحاديه‌ها وزارت بازرگاني شروع كرديم تا صندوقهاي فروش را در مراكز خريد تعبيه كنيم. شرايط مختلف اصناف و شرايط ويژه‌اي مانند معاملات در وضعيتهايي مثل زمان قطعي برق را بررسي كرديم تا قانون درتمام اصناف كشور پياده شود و” هر وقت شرايط آماده شد،در آينده كار را آرام آرام جلو برده و ماليات بر ارزش افزوده را به مصرف كننده نهايي برسانيم “تا مصرف كننده بداند چقدر ماليات مي‌دهد. اين ماليات پرداختي رفتار مصرفي ما را تنظيم مي‌كند. يكي از اهداف ماليات بر ارزش افزوده همين است وگر نه مي توان ماليات را چون تجميع عوارض در قيمت تمام شده پنهان كرد. ماليات بر ارزش افزوده اثرات اقتصادي خاصي در مصرف دارد كه به آن ورود نمي‌كنيم.

فارس: يك برداشت اين است كه با اجراي ماليات بر ارزش افزوده فعاليت‌هاي اقتصادي كشور شفاف مي شود. مي‌توانيد بگوييد چقدر از فعاليت‌هاي اقتصادي ما در حال حاضر شفاف و چقدر شفاف نيست. چقدر مي‌توانيم از فعاليت‌هاي اقتصادي ماليات بگيريم؟
عرب مازار: اين بحث سنگين و پيچيده‌اي است ولي من سعي مي‌كنم مشخص بگويم. براي اين كار معمولا مي‌گويند اقتصاد زير زميني و فرار مالياتي چقدر است؟ اگر ما بدانيم چه كسي فرار مالياتي دارد كه مي‌رويم و مالياتمان را از او مي‌گيريم. بنابراين حتما نمي‌دانيم. اينكه مي‌گويند در كجا فرار مالياتي است در بخش مطالعات اقتصادي مي‌گوييم چقدر از اقتصاد شفاف است، يك برآورد كرده و مي‌گويند بايد اين مقدار نيروي كار در كشور باشد. چقدر نيروي كار ثبت نام شده داريم؟ مي‌بينيم 30 درصد نيروي كار ما نامشان در هيچ جا ثبت نام نشده است. بنابراين گفته مي‌شود 30 درصد اقتصاد پنهان است. پس برآوردهايي مي‌شود. در ماليات نسبت ماليات به توليد ناخالص داخلي را مطرح مي‌كنند كه اين نيز نسبي است. مقايسه مي‌كنند چرا نسبت ماليات به توليدناخالص داخلي بايد 6 درصد باشد، پس معلوم است بخشي از ماليات وصول نمي‌شود. دليل آن روشن است. زيرا ما مخرج كسر را از ماليات معاف كرده‌ايم، بخش كشاورزي، صادرات، صنايع مناطق محروم، شروع توليد تا ده سال از پرداخت ماليات معاف هستند.

فارس: به طور نسبي برآوردي داريم؟
عرب مازار: اگر سوالتان اين است كه ما چقدر از اقتصادمان ماليات مي‌گيريم، نسبت ‌T به GDP (ماليات بر تو.ليد ناخالص داخلي) ما 9/7 تا 8 است و اين هدف برنامه چهارم بوده است. يعني هدف برنامه چهارم اين بوده است كه ‌T به GDP به 8 برسد. نمي‌توان گفت ظرفيت مالياتي اين عدد است ولاغير. دولتها نيازمند منابع مالي هستند. بنابراين بر درآمد، ثروت، نقل و انتقال سهام و هر جا كه بتوانند، ماليات وضع مي‌كنند در عين حال تبعات اقتصادي اين كار در نظر و اثرات تورمي آن بررسي مي‌شود.اگر قرار باشد دولت حجم خود را بزرگ كند نمي‌توان به تناسب، ماليات را افزايش داد و اقتصاد را خشكاند. قرون وسطي نيست كه مردم داشته باشند يا نه ماليات گرفته شود، بنابراين ظرفيت مالياتي بر اساس نياز دولت و ظرفيت اقتصاد است. هر مالياتي كه گرفته مي‌شود يك اثر تورمي و يك اثر توزيعي دارد، اينكه مي‌گويند چقدر از ماليات‌هاي ما فرار مي‌كنند، عددي نداريم.

فارس: اينكه گفته مي‌شود 80 درصد اقتصاد يا زيرزميني است درست است؟
عرب مازار: خير، 80 درصد اقتصاد ما دولتي بود! نمي‌تواند 80 درصد زيرزميني باشد.

فارس: صريحتر بپرسم؛ چند درصد از مالياتي كه هم اكنون ما مي‌گيريم از توليد و چند درصد از خدمات و بازرگاني است و سهم اينها در توليد ناخالص داخلي ما چقدر است؟
عرب مازار: ما ماليات را بر اساس منابع مالياتي‌مان طبقه‌بندي مي‌كنيم، اگر بخواهيم سهم هر بخش را بگوئيم بايد فعاليت‌ها را كد گذاري كنيم. فعال اقتصادي ما وقتي شركت خود را ثبت مي‌كند، فعاليت‌هاي كشاورزي، صادرات و واردات چاپ را نوشته و تمام اين كارها را نيز انجام مي‌دهد. اما در ساير كشورها اينگونه نيست. ما كد اين فرد را نمي‌دانيم كه بتوانيم تشخيص دهيم ماليات گرفته شده از او در بخش واردات است يا ساير فعاليتهاي ديگر،طبقه بندي ما بر اساس ماليات بر درآمد، شركت‌هاي دولتي، خصوصي و مشاغل و حقوق و منبع انجام مي‌شود.

فارس: فرار مالياتي در بخش بازرگاني و خدمات ما بسياربالا است و ‌بيشترين ماليات را از بخش توليد مي‌گيريم.دليل آن نيز مشخص بودن فعاليت‌هاي اقتصادي اين بخش است.الان كساني بيشترين واكنش را به ماليات بر ارزش افزوده نشان مي‌دهند كه بيشترين فرار مالياتي را دارند، كساني كه اگر درآمدهاي ميلياردي نيز داشته‌اند به دليل نظام مالياتي ما امكان گرفتن ماليات از آنها وجود نداشته است؟
عرب مازار:‌همين طور است.

فارس: افرادي كه اكنون واكنش نشان مي‌دهند اتفاقا بي‌اطلاع نيستند چون شما كاملا به آنها گفته‌ايد چه اتفاقي در حال رخ دادن است،ضعف اينجاست ‌كه ما براي افكار عمومي روشن نكرديم كه قصد داريم اقتصاد را شفاف ‌كنيم و از كسي ماليات بگيريم كه بايد واقعا از او ماليات گرفته شود.
عرب مازار: مسلما توليد بخشي از ماليات ما را تامين مي كند،به طور كلي شركت‌هاي دولتي 22 درصد، بخش نفت 20 تا 25 درصد و حقوق بگيران 12 درصد ماليات ما را تامين مي‌كنند. مسلم است كه هدف ما اين بود و ما اين هدف را پنهان نكرديم. در جلساتي كه داشتيم همه اذعان داشتند خوب اطلاع رساني شده و خوب فهميده‌اند. بحث ما اين بود كه اين قانون شروع به اجراي خوبي خواهد داشت.درباره اطلاع‌رساني عمومي نيز طي يك سال گذشته مقالات متعددي در روزنامه‌ها به چاپ رسيده است. ممكن است مردم روزنامه‌ها را نخوانند اما درباره برنامه اطلاع‌رساني با توجه به منابع و امكانات و فضايي كه داشتيم سعي كرديم اول توان خود را بر اجراي خوب قانون بگذاريم چون به اجراي بد حتما حمله مي‌شود و يك اين حمله كوچك مي‌تواند كل داستان را هوا كند.

فارس: پس مشكل از اجراي بد ماليات بر ارزش افزوده بود؟
عرب‌ مازار: خير! من مي‌گويم حتي يك ابهام مي‌توانست اين موج را ايجاد كند واي به حال آنكه بد اجرا مي‌شد. فردا شما به درمانگاه و داروخانه مي‌رفتند و مي‌گفتند ماليات بدهيد،در حالي كه اين اقلام معاف از پرداخت ماليات هستند.ما براي اطلاع‌رساني برنامه‌ريزي كرده و حتي انيميشنهايي را تهيه كرده بوديم.مي‌خواستيم مردم بروي فاكتورهاي جديد خود پرداخت ماليات بر ارزش افزوده را ببينند و وقتي نسبت به مسئله حساس شدند و سوال كردند،بهترين زمان براي اطلاع رساني خواهد بود.كار ماليات بر ارزش افزوده شفافيت است و حتما عكس العمل دارد، اصلاح تدريجي كار نيز به همين گونه است. يكي از ايراداتي كه در اجراي كد اقتصاد قبل وجود داشت، همين بود كه يكباره در كل كشور به اجرا درآمد.

**برخي به مجلس آمدند و گفتند درآمد دولت از اين قانون را تامين مي‌كنيم دولت بي‌خيال اجرا شود

فارس: شما عكس‌العمل بخش‌هاي توليدي را هم داشتيد. توليد‌كنندگان چرا اعتراض كردند؟
عرب مازار: من اسم نمي‌برم. اما بودند كساني كه در مجلس آمدند و گفتند دولت چقدر از اين قانون تقاضاي كسب درآمد دارد. ما اين درآمد را تامين مي‌كنيم، چه نيازي داريد كه خود را به اين دردسر بيندازيد.

فارس: از توليدكنندگان؟
عرب مازار: نمي‌خواهم اسم ببرم، مي‌خواهم بگويم كاملا مشخص است. اين قانون چندان پيچيده نيست. زمان بررسي برخي فعالات اقتصادي كه مي‌گفتند اين قانون به ضرر ما است. مجلس نيز مي‌گفت كدام ماده آن ضد توليد است، بگوئيد ما آن را حذف كنيم، مجلس براي آنان جلسه گذاشت.برخي به هرحال با شفافيت در اقتصاد مخالفند.

فارس: فكر مي‌كنيد مخالفان شفاف شدن فعاليت‌هايشان چقدر در موضعگيري‌هاي اخير نقش داشتند. آيا دستهايي پشت پرده اتفاقات اخير بود؟
عرب مازار: من مسئول پيدا كردن دست‌هاي پشت پرده نيستم. مسلما وقتي ماجرايي پيش مي‌‌آيد، ممكن است عده‌‌اي جلو بيفتند. اينكه بگويم فلان صنف بود، چنين اطلاعي ندارم ولي وقتي صفحات روزنامه‌ها را نگاه مي‌كردم به درستي ماجرا مشخص بود.

فارس: برخي كه از شفاف شدن فعاليت‌هاي اقتصادي متضرر مي‌شوند از افكار عمومي سوء ستفاده مي‌كنند تا مانع اجراي قانون شوند، اما مهمتر از اينها موضع‌گيري رئيس جمهور بود. چرا رئيس جمهوري دستور توقف داد. آيا اين ناشي از قدرت و اعمال فشار اين بخش است يا وجود مشكل در قانون؟
عرب‌ مازار: رئيس جمهوري تصميماتشان را خودشان مي‌گيرند و صرفا با من مشورت نمي‌كنند. به هرحال شرايط روز پنج شنبه هنگامي كه در سفر خراسان شمالي بودند، به ايشان گزارش شد،در قانون گفته شده بود طبقه‌بندي و ثبت نام موديان براي اجراي قانون با ماست و همين منجر به صدور آن بخشنامه شد. من در موقعيتي نيستم كه درباره تصميم ايشان اظهارنظر كنم. روز شنبه نيز بسياري از رسانه‌ها و خبرگزاري‌ها با ما تماس گرفتند و گفتند چرا حرف نمي‌زنيم و موضعگيري نمي‌كنيم. وقتي من حرف مي‌زنم حرف ما در اقتصاد اثر مي‌گذارد. صبح شنبه از طريق دفتر رياست جمهوري پيگيري كرديم كه اين توقف مربوط به كل قانون است يا خير؟ پاسخ دادند، خير. نظر ايشان صرفا مربوط به بخش اصناف بوده است و اصناف به جهت شرايط پيش‌بيني شده در قانون نيازي به ثبت نام و ورود به نظام ماليات جديد ندارند.بنابراين ما متني را آماده و با دفتر رياست جمهوري چك كرديم. روز شنبه ما از ادارات كل سازمان امور مالياتي، گمركات كشور، توليدكنندگان تحت فشار بوديم. به هر حال بعد پاسخ داده شد و ما نيز جلساتي را گذاشتيم و اعلان نظر كرديم.

فارس: آيا مجاز هستيد كه قانون را اجرا نكنيد؟
عرب مازار: خير

فارس: پس بايد اجرا كنيد؟
عرب مازار: حتما

فارس: پس چرا رئيس جمهوري آن دستور را دادند؟
عرب مازار: رئيس جمهور دستور ندادند قانون متوقف شود. قانون در حال حاضر اجرا مي‌شود.

فارس: شما رئيس سازمان امور مالياتي كشور هستيد و به دليل اخذ ماليات بيشترين بازخوردها را از فضاي كسب و كار در كشور دريافت مي‌كنيد؟
عرب مازار: بله

فارس: بنابراين مي‌دانيد كه ركود بر فضاي كسب و كار ما حاكم است ؟آيا نگرانيها از گسترش دامنه اعتراضات نبود؟
عرب مازار: من در جلسه‌اي كه تصميم ‌گرفتند و در جريان عواملي كه منجر به چنين تصميمي شد نبودم. ولي چون به هر حال ابهامي وجود داشت و نظراتي داده شده بود، گفتند اصناف كشور اصلا شامل نشوند.بحثهايي درباره وضعيت اقتصادي مي‌گوييد درست است.از ركود و ركود تورمي صحبت مي‌كنند. اما به هر حال دولت برنامه‌هاي تحول اقتصادي دارد و ما در همين شرايط در حال اجراي سياست‌هاي اصل 44 هستيم و در بسياري جنبه‌ها تحولات اساسي در اقتصاد در حال شكل‌گيري است. خود اين شرايط، شرايط گذار است و ماليات بر ارزش افزوده در فضاي مالياتي سيگنال جديدي نبود. تازه در بحث اصناف و اقتصاد هم اتفاقا وقتي از واردات 3 درصد ماليات گرفته ‌شود به نفع توليد داخل كار شده است. اگر ما اين قانون را اجرا نمي‌كرديم قانون تجميع عوارض وجود داشت. برخي در روزنامه‌هاي مقالاتي نوشتند كه چرا دولت در شرايط ركود تورمي چنين قانوني را اجرا كرد.اگر ماليات بر ارزش افزوده اجرا نمي‌شد. قانون تجميع عوارض وجود داشت و توليدكننده داخلي بايد اثرات اخذ ماليات مضاعف را تحمل مي‌كرد.

فارس: از محتواي اظهارات رئيس جمهور اينگونه بر مي‌آمد كه ضعفي در قانون و يا اجرا وجود دارد كه اجراي آن بايد متوقف شود. آيا اين را قبول داريد؟
عرب مازار: نه قبول ندارم.

فارس: پس فشارها باعث شد؟
عرب مازار: شايد هم چيز ديگري

فارس: چه چيزي
عرب مازار (با خنده): من هر وقت رئيس جمهور شدم به شما مي‌گويم.

فارس: با تمام كارهايي كه مي‌گوييد انجام شد و تمام اتفاقات و عكس‌العملهايي كه مشاهده شد، خودتان آيا به اين رسيده‌ايد كه قانون هيچ ضعفي ندارد و تمام اعتراضات ناشي از ابهام و نگراني از شفاف شدن فعاليتهاي اقتصادي است؟
عرب مازار: خود قانون هيچ اشكالي ندارد، چون اين قانون را همه خوانده‌اند البته قانون مقداري كار ما را سخت كرده است. مثلا تقسيم ماليات اخذ شده به 5/1 درصد سهم شهرداريها و 5/1 درصد ماليات، ايراد ديگر اين است كه حجم معافيتها بسيار بالاست و اين كار اجرا را سخت مي‌كند. اينها مسائلي است كه در مجلس نيز مطرح شد. هيچ قانوني هم مسلما كامل نيست. براي قانون مالياتهاي مستقيم هر روز يك تغيير مي‌ايد. قانون دست نوشته انسان است و مي‌تواند نقص داشته باشد. اما تلاش ما و مجلس اين بود كه قانوني از مجلس خارج شود كه نظرات همه در آن منعكس شده باشد و تا جايي كه امكان داشت نظرات كارشناسي نيز در آن لحاظ شد. حال ممكن است فردا كسي بيايد و بگويد اين بخش قانون اشكال دارد، در اجرا نيز تمام فرآيند‌هاي كار اعم از فرمها، نوع كار، استانداردهاي حسابداري شناخته شده است. اين احتمال اين هست كه ما اطلاع رساني نكرديم در مرحله اول تنها 30 هزار فعال اقتصادي ثبت نام مي‌كنند ولي وقتي اعلام كرديم فعالان اقتصادي داراي فروش بالاي 300 ميليون تومان مسئله روشن بود. اگر كسي بگويد شما مي‌خواهستيد از من ماليات بگيريد ولي اطلاع نداديد، حق با اوست. اطلاع‌رساني نيز داراي سياستهاي خاص خود است. خود من مدتها مدير مسئول مجله بودم. اطلاع رساني بيش از حد خود باعث يك سري ابهامات مي‌شود.اطلاع ‌رساني بايد دقيق و به جا بوده و جامعه هدف مشخص باشد .ما قانون را در تيراژ يك صد هزار جلد چاپ و به همه ارايه كرديم. نمي‌گويم اطلاع رساني ما بي عيب بوده است. منتها بگويند كجاي آن عيب داشته تا من آن را اصلاح كنم. اگر قرار بود اعتراض شود اول بايد شركتها و موديان بزرگ اعتراض مي‌كردند كه دستشان نيز به همه مديران ارشد كشور مي رسد، آنها اگر مي‌ديدند اجراي قانون شدني نيست قبل از مهر ماه خواستار توقف كار مي‌شدند.بيان اين مطلب به اين معني نيست كه كار ما بي‌عيب و دقيق بوده است اما تا آنجا كه مي‌توانستيم فكر و مطالعه كرديم. تيم تشكيل داديم و كار را پيش برديم.

**نبايد به اطلاع رساني روساي اتحاديه‌ها بسنده مي‌كرديم

فارس: تا به حال آسيب‌شناسي كرده‌ايد كه ضعفهاي كارتان چه بوده است؟
عرب مازار: گزارشهاي كار مورد به مورد به ما مي رسد؛ در هفته اول و دوم كار با تخلف و سوء استفاده بخشي از فعالان اقتصادي روبرو بوديم. اخذ مالياتي از كالاهاي معاف عدم حذف تجميع عوارض از برخي كالاها و خدمات….

فارس: اينها ضعفهاي شما بوده است؟
عرب مازار: خير اينها ضعفهاي ما نبوده است ، تخلفات صورت گرفته است.

فارس:منظورم اين است كه بررسي كرده‌ايد مشكل اجرا يا قانون چه بوده است؟
عرب مازار: آنچه به نظرم مي‌رسد احتمالا اين بوده است كه براي اطلاع‌رساني نبايد به روساي اتحاديه‌ها بسنده مي‌كرديم و بايد به اعضاء نيز اطلاع‌رساني مي‌شده است.

فارس: مسئله اين است كه مصرف‌كنندگان با ديدن فاكتورهاي جديد تصور مي‌كنند ماليات تازه‌اي مي‌پردازند در حالي كه در گذشته نيز آن را تحت عنوان تجميع عوارض مي‌پرداختند.
عرب مازار: قبلا هم عرض كردم . بخشي از جامعه هدف ما مصرف كننده است. ما قبل از اينكه اطلاع‌رساني به مصرف كننده را آغاز كنيم يك سري اطلاع‌رساني عمومي انجام داديم.در حال حاضر مصرف‌كنندگان در فروشگاه‌هاي معدودي فاكتور با عنوان ماليات بر ارزش افزوده را دريافت مي‌كنند.

فارس: اينطور نيست اداره‌اي مثل پست اكنون اين فاكتور را ارايه مي‌دهد،مي‌دانيد اين مركز چقدر در روز خدمات‌رساني دارد؟
در مراكز پستي ماليات بر ارزش افزوده اخذ مي‌‌شود.
عرب مازار:اجازه دهيد من برنامه اطلاع‌رساني سازمان را بگويم. شما بگوئيد غلط بود. بنا داشتيم از اول مهر به مردم بگوئيم اين فاكتورها با ستون ماليات بر ارزش افزوده صادر مي‌شود،‌اما برنامه زماني آن با ماه مبارك رمضان مصادف شد. در كارگروه‌ها بحث شد و نتيجه اين بود كه تا تلنگري نزنيم. اطلاع‌رساني پاسخ نمي‌دهد. بنابراين گفتيم اجازه دهيم مردم در هفته اول با اين پديده مواجه شوند و پس از طرح اولين پرسشها در اذهان بهترين زمان براي اطلاع‌رساني خواهد بود.

فارس: اما از اين فاصله نهايت استفاده براي ايجاد جو عليه قانون صورت گرفت.
عرب مازار: ما هم قبول داريم.

**تعويق قانون براي اصناف تا زمان رفع سوء تفاهم

فارس: موضع مجلس نيز در اين رابطه جالب بود، زيرا علي رغم توقف اجراي قانون هيچ موضعي برخلاف موضع رئيش جمهوري نگرفت ،آيا هماهنگي ميان مجلس و دولت شده بود؟
عرب مازار: ممكن است، ولي من كه با نمايندگان مجلس كه صحبت مي‌كردم نظر آنها هم اين بود كه تصميم رئيس جمهوري حذف قانون نبوده است.برخي نمايندگان عنوان كردند كه اگر رئيس جمهوري قصد لغو قانون را داشت بايد اجازه مي‌گرفت. اخيرا هيات دولت جلسه‌اي نزد مقام معظم رهبري داشت . ايشان تاكيد كردند كه هيات دولت در اجراي قوانيني كه به تصويب مي‌رسد، هيچ گونه تعللي نبايد بورزد. من بعيد مي‌دانم رئيس جمهوري بدون توجه به اين امر دستوري را صادر كنند. لذا برداشت من اين است كه قانون به طور كامل اجرا مي‌شود و خواهد شد. صرفا بخش اصناف فعلا در اين سيستم ثبت نام نمي‌كنند.طبق قانون عدم ثبت نام منجر به برخي جرايم مي‌شود، حتي ناظران مي‌توانند بگويند اين كالا قاچاق است. نگرانيهايي كه بعضا اصناف داشتند نيز همين بود، مي‌گفتند ممكن است مامور مالياتي تقاضاي فاكتور كالايي را كند كه 6 ماه پيش خريداري شده و امكان ارايه فاكتور آن وجود ندارد. مامور مالياتي طبق قانون مي‌تواند كالاي بدون فاكتور را به عنوان كالاي قاچاق ضبط كند. وقتي اعلام كرديم اصناف فعلا مشمول ثبت نام نيستند، عملا مشمول بندهاي جريمه‌اي نيز نخواهند بود.رئيس جمهوري اجراي قانون را 2 ماه به تعويق انداخت، ما اين را گسترش داديم و گفتيم تا زماني كه بتوانيم مسائلمان را با هم حل كنيم.

فارس: آيا اين يك عقب‌نشيني اساسي نيست؟
عرب مازار: نه، اصلا هدف ما اين بود. شما مي‌توانيد به آن عنوان عقب نشيني بدهد. اما قانونگذار اگر مي‌خواست قانون در سراسر كشور و به طور هم زمان اجرا شود به ما اختيار اجرا در مراحل مختلف را نمي‌داد.

فارس: شما مي‌گوييد تمام الزامات كار را فراهم كرده‌ايد و قانون لازم‌الاجراست . اما آن را متوقف مي‌كنيد تا مشكلات آن حل شود؟
عرب مازار: عرض كردم قبل از اينكه اين امر اتفاق بيفتد هم برنامه‌امان همين بود.

فارس: شما اجرا را متوقف كرديد؟
عرب مازار: خير ، اجرا متوقف نشده است. هم اكنون وارد كنندگان و توليد كنندگان بزرگ 3 درصد ماليات بر ارزش افزوده را مي‌پردازند.

**دستور رئيس جمهور صرفا براي اصناف بوده است

-پس دستور رئيس جمهوري …
عرب مازار: دستور رئيس جمهوري صرفا توقف كار درباره اصناف بود. ماده 18 دستور ثبت نام مي‌دهد. حال اگر صنفي ثبت نام نكرد، داراي 5 بند ضمانت اجرايي است. يعني جريمه دارد، تخلف محسوب مي‌شود، ماليات بايد دو برابر پرداخت شود، مي‌توان كالا را تحت عنوان قاچاق ضبط كرد….-وقتي گفته مي‌شود اصناف ثبت نام نكنند يعني شامل اين جرايم نيسيتند، نگران نباشند و نيازي به صدور فاكتور ندارند،‌ اگر كالايي فاكتور نداشته باشد، مي‌توان گفت قاچاق است پس در مورد اصناف اين امر فعلا حاكميت نخواهد داشت.

**نرم افزارهايي كه تمام مالياتهاي فعالان را محاسبه مي‌كند

– از اين به بعد برنامه شما براي اصناف چيست؟
عرب مازار: ما از ابتداي سال برنامه‌اي را براي اصناف چيديم. جلساتي را با وزارت بازرگاني داشتيم. برنامه‌هاي نرم‌افزاري‌ آنان بر روي صندوقهايي كه در حال تهيه آن هستيم،نصب مي‌شوند. در نتيجه شخص هر چه مي‌خرد، مي‌فروشد يا هر حقوقي را مي‌پردازد، همه را در آن ضبط كرده .خود دستگاه سه درصد را محاسبه كرده و هر سه ماه نرم‌افزار اعلام مي كند كه صاحب فروشگاه چقدر بدهكار و چقدر بستانكار است و ما نيز همان را مي‌پذيريم.اصناف نيازي به نوشتن دفاتر روزانه و استخدام حسابدار ندارند.تستهاي اوليه نرم‌افزار انجام شده است.

**اصناف اظهارنامه‌هاي خود را تيرماه سال آينده ارايه دهند

– فكر نمي‌كنيد تا 2 ماه اين امور قابل انجام نباشد؟
عرب مازار: ما اصلا در 6 ماهه امسال برنامه‌اي براي ثبت نام اصناف نداشتيم. قرار بود ما نرم‌افزار را تهيه و در چند صنف به صورت پايلوت اجرا كنيم. ماشينها براي هر صنف بايد به يك شكل باشد، اگر برق رفت وضعيت معاملات چگونه مي‌شود؟ الان بسياري از فروشگاه‌ها اين دستگاه‌ها را دارند و تمامي آمار خريد و فروش خود را ضبط مي‌كنند. منتها فقط بخش حسابداري را انجام مي‌دهند و ما مي‌خواهيم بخش ماليات را نيز انجام دهند.نرم‌افزاري كه شركتهاي بخش خصوصي روي آن سرمايه‌گذاري و پشتيباني كرده و به آن خدمات پس از فروش ارايه دهند.پيش بيني‌هاي زيادي بايد انجام شود. ما اميدواريم اگر برنامه‌‌مان به خوبي پيش برود از سال آينده اصناف هم ماليات بر درآمدشان و هم ماليات حقوق و ماليات بر ارزش افزوده‌اشان در آن نرم‌افزار محاسبه شده و اين كار با هماهنگي كه با اصناف داشتيم انجام شود. بنابراين اولين مرحله‌اي كه آنان بايد اظهارنامه‌اي خود را ارايه كنند تير ماه سال 89 خواهد بود. يعني يك سال فرصت.

-سهم درآمدي مالياتي در درآمدهاي دولت در حال حاضر چقدر است؟
عرب مازار: 35 درصد

-پيش بيني‌تان با اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده چقدر است؟
عرب مازار: هيچ؛ اين جايگزين تجمع عوارض شده است.

-قرار است ماليات بر ارزش افزوده مبادلات را شفاف و مالياتها را واقعي كند؟
عرب مازار: بله، اميدوارم ظرف چند سال آينده با پياده سازي كامل قانون به درآمدها كمك كند. شفاف شدن مبادلات سبب مي‌شود ماليات بر درآمد دولت افزايش پيدا كند.ما در حال تجهيز سازمان امور مالياتي هستيم و الان اگر سيستم كامپيوتري سازمان را باز كنيم مي توانيم ببينيم در كدام استان و كدام شهرستان مميز مالياتي بر روي كدام پرونده چه تغييراتي را اعمال كرده است؟وقتي نظارتها بالا مي‌رود… ما تمام تشكيلات خود را تغيير داده‌ايم. اداره كل ماليات بر شركتها را منحل و ادارات جديد بوجود آورده‌ايم.اين كارها كلي به كارايي ما اضافه كرده است.

-فكر مي‌كنيد اين افزايش درآمد چقدر است؟
عرب مازار: رشد 23درصدي درآمدهاي مالياتي كه در برنامه چهارم پيش بيني شده است را تقريبا داريم محقق مي‌كنيم . نرخ رشد مالياتهاي مستقيم ما در 3 سال گذشته 45درصد بوده است.

**فرار بالا در بخش ماليات بر حقوق!

-تا به حال بيشترين ماليات از چه كسي گرفته شده است؟
عرب مازار: در بخش ماليات بر حقوق فرار بالايي داريم، كارمندان دولت و غير دولت.

-اتفاقا ذهنيتي كه وجود دارد اين است كه بيشترين ماليات را بخش حقوق‌گيران مي‌پردازند؟
عرب مازار: اين ذهنيت اشتباه است. ما 45 تا 50درصد رشد در درآمد بر ماليات و حقوق داشته‌ايم.

-چگونه سازمانهاي دولتي مي‌توانند ماليات بر حقوقشان را نپردازند؟
عرب مازار: وقتي درست مالياتهاي اخذ شده محاسبه نشود.

-ماليات پرداختي در فيشهاي حقوقي درج مي‌شود؟
عرب مازار: از كجا معلوم كه به ما داده مي‌شود؟

-يعني مي‌گوييد سازمانهاي دولتي فرار مالياتي دارند؟
عرب مازار: شما نگوئيد چه كسي؟ در بخشهاي دولتي كه ذيحسابي داريم نه، ولي در بخشهاي كه ذي ‌حساب نداشتيم مانند شركتهاي دولتي چرا.

-به هر حال كارمند ماليات خود را مي‌پردازد؟
عرب مازار: در برخي جاها از كارمند ماليات را مي‌گيرند، اما نمي‌دهند. در برخي جاها حقوق را متفاوت اعلام مي‌كنند.ما قصد داريم سيستم را به سمت شفافيت ببريم و ماليات درست وصول شود. اتفاقا ما بدون ايجاد جو و موج افزايش درآمد داشته‌ايم.در مجلس به ما گفتند چگونه درآمد ماليات بر حقوق50 درصد رشد داشته است؟.. گفتيم ريزشهاي درآمد را گرفته ايم . مطمئن باشيد اگر طرح جامع مالياتي و ماليات بر ارزش افزوده در كشور اجرا شود، نسبت ماليات به توليد خالص داخلي‌مان به راحتي از 7 به 15 خواهد رسيد. تحت اين شرايط 80 درصد بودجه جاري كشور از محل مالياتها تامين خواهد شد. آنهم بدون ايجاد تغييري در قوانين يا نرخهاي مالياتي.

-يعني شما مي‌گوييد اجراي ماليات بر ارزش افزوده اثري بر افزايش درآمدهاي مالياتي سال آينده ندارد.
عرب مازار: ما در حال حاضر محاسبه اثر غير مستقيم اجراي اين قانون بر درآمدها را نداريم مي‌توان حدس زد اما محاسبه آن سخت است.هم اكنون عملكرد 6 ماهه سال جاري 18 درصد بالاي پيش بيني بودجه است، ما در حال پياده سازي طرحهاي مختلفي در سازمان امور مالياتي هستيم.وقتي فعاليتهاي خود را مكانيزه كرديم، رسيدگي به پرونده‌هايي كه يكسال در نوبت مي‌ماندند به روز شده است. وقتي سيستم تجهيز مي‌شود به رشد درآمدهاي مالياتي كمك مي‌كند، اما اينكه بگوييم چقدر درآمدهاي مالياتي افزايش مي‌يابد، چنين محاسبه‌اي نداريم.

-ذهنيت كارشناسان اين است كه اجراي ماليات بر ارزش افزوده فعاليتهاي زيرزميني اقتصاد را شفاف كرده، ماليات حقه گرفته مي‌شود و درآمدهاي مالياتي رشد چشمگيري پيدا مي‌كند.
عرب مازار: گفتم كه نسبت ماليات به توليد ناخالص داخلي به 15 مي‌رسد.

-صراحتا پس مي‌توانيد بگوييد قانون ماليات بر ارزش افزوده لغو نمي‌شود؟
عرب مازار: فعلا بله

-يعني فردا ممكن است لغو شود
عرب مازار: من كه مسئول كشور نيستم، فردا را چه مي‌دانيم؟

-و سوال آخر؛ تعريف ماليات بر ارزش افزوده براي مردم؟
عرب مازار: ماليات بر ارزش افزوده ماليات بر مصرف است كه مردم مي‌پردازند. ولي اين ماليات جديد نيست. قبلا اين ماليات در قيمت كالا پنهان بود الان از قيمت بيرون آمده و به مصرف‌كنندگان اعلام مي‌شود.
فارس: صريح و شفاف پاسخ بدهيد، مرد با اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده بايد مبلغ اضافي نسبت به گذشته پرداخت كنند؟
عرب مازار: خير، هيچ مبلغي اضافي مصرف‌كننده پرداخت نمي‌كنند.
فارس: اين پاشنه آشيل سازمان امور مالياتي است. چون به مردم اطلاع‌رساني نكرديد .مردم فكر مي‌كنند مبالغي كه به منظور شفاف شدن اطلاعات زير فاكتورهاي خريدشان نوشته مي‌شود مبالغ اضافي است كه از آنها گرفته مي‌شود. بعضي از اين بي‌اطلاعي مردم سوء استفاده كردند و اين جو را راه‌ انداختند كه با اجراي قانون ماليات بر ارزش افزوده دولت پول اضافه از مردم مي‌گيرد.