خُسن آقا: ما که همیشه گفته‌ایم که این حرامزادگان جملگی دزدهای بی پدری بیش نیستند.
خبرنامه امیرکبیر: روز پنجشنبه ۹ اکتبر (نسخه آنلاین، ۸ اکتبر) که مجله علمی نیچر (طبیعت)‌ گزارشی درباره سایت اطلاع رسانی دجاوو (یادم آمد) که به انتشار نام مقاله های مظنون به کپی برداری می پردازد در مرکز پزشکی دانشگاه ساوت وسترن تگزاس در شهر دالاس منتشر کرد. تیم هارولد گارنر – مسوول وب سایت – متوجه شدند شمار زیادی از این مقاله ها در مجله ها و وبلاگهای فارسی منتشر شده اند. چیزی که توجه به ایرانیان را در پی داشت یک مقاله درباره آلودگی هوا و سیتوکین بود که در سال ۲۰۰۶ در مجله ایرانی آلرژی آسما و ایمونولوژی منتشر شده بود (م. ابتکار( Iran. J. Allergy Asthma Immunol. ۵, ۴۷-۵۶; ۲۰۰۶). این وبسایت اعلام کرد که ۸۵ درصد این مقاله از ۵ مقاله دیگر – از هر کدام ۵ تا ۳۰ درصد – نوشته سایر پژوهشگران گرفته شده است.

خانم ابتکار – که سخنگوی دانشجویان مسوول گروگانگیری ۵۲ آمریکایی در سفارت آمریکا در تهران از ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۱ بود – تنها نویسنده ی این مقاله بوده. او در سال ۱۹۹۷ به معاونت رییس جمهوری آقای خاتمی رسید و در سال ۲۰۰۷ از سوی مردم تهران به عضویت شورای شهر تهران برگزیده شد. و او یک ایمونولوژیست در دانشگاه تربیت مدرس تهران است.

و جالب است که خانم ابتکار به ایمیلهای مجله نیچر پاسخ نداده اند و در دسترس نیز نمی باشند. اما ایشان در یک پاسخ کتبی به وبسایت دجاوو که در وبلاگ شخصی ایشان هست گفته اند که برخی از پاراگرافها بدون ذکر ماخذ به کار گرفته اند که خطایی آشکار است. ایشان دانشجوی دستیارشان را مسوول این اشتباه دانسته اند. ایشان در ادامه گفته اند: من برای خطاهایم پوزش می طلبم و در آینده در تهیه مقالات و گزارشهایم دقت بیشتری خواهم کرد. ایشان ادامه داده اند که وبسایت مذکور در محکوم کردن افراد و مخدوش کردن آبروی ایشان زیاده روی کرده است.

یان مودوی – یک تاکسوکولوژیست در کینگز کالج لندن که مولف یکی از مقاله های بکار رفته در تهیه مقاله خانم ابتکار است – با این پاسخ خرسند نشده و می گوید:‌ مقاله یک تکه برداری واقعی از کار دیگران است؛ کلمه به کلمه و خط به خط.

دکتر دونالد لئونگ، سردبیر ژورنال آلرژی و ایمونولوژی کلینیکی نیز در مورد این مقاله اعلام کرده است:”ما این موضوع را به ناشرمان – السیویر – اعلام خواهیم کرد تا آنها به کمک دبیران ژورنال، تحقیقات بیشتری در این مورد به عمل آورند”.

همچنین محمد اسلامی سردبیر the Iranian Journal of Allergy, Asthma and Immunology, به نیچر اطمینان داده است که مقاله مذکور حذف خواهد شد و ژورنال مذکور در سرمقاله ای بر سیاستش در برابر کپی برداری تاکید خواهد کرد.

گفتنی ست هارولد گارنر، یک محقق دانشگاه تگزاس در مرکز پزشکی جنوب غربی در دالاس می گوید اینچنین کپی کردن تمام مقاله ناشناخته نیست. تیم گارنر از نرم افزار تطابق متن خود با نام eTBLAST برای ساخت Deja vu استفاده کرده است. Deja vu یک پایگاه داده همیشه بروز است که در حال حاضر حاوی حدود ۷۵۰۰۰ چکیده مقالات لیست شده در Medline که بنظر مشابه میرسند می باشد. تیم او تاکنون چندین دوجین از مقالات تقریباً صددرصد شبیه سازی شده را یافته است.

گارنر تخمین می­زند که در ۱۸۱ مقاله شناسایی شده بعنوان مقاله کپی شده، بطور میانگین ۸۵% از متن آنها مشابه است. این رقم برای ۲۵% آنها نزدیک به صددرصد است. برای لیست کامل شبیه ترین جفت مقاله ها به لینک http://tinyurl.com/۵۲s۵e۳ مراجعه کنید.

در حال حاضر ۲۲ متخلف مقالات تکراری در پایگاه داده وجود دارد. اینها نویسندگانی هستند که حداقل دو مقاله را که دارای نویسندگان مشترکی نیستند منتشر کرده اند (و بنابراین بعنوان تقلب علمی قلمداد شده اند). بطور میانگین این افراد ۴ مقاله را نوشته اند که دامنه آن بین دو تا ۱۰ مقاله و گستره آنها در ۱۲ کشور مختلف است.

با نگرش به این که بکارگیری نادرست از دانش و علم دیگران در تولید علم و مقالات تازه افت آشکار را در پی خواهد داشت و دستاورد این کار در پایان به ضرر دانش روز دنیا و پیشرفت های انسان می باشد. باید راهکاری برای تکرار نشدن این رفتار ناشایست پیدا کرد. و به یاد داشت چون توان کنترل تمامی پایان نامه ها و مقالاتی که در کشور تولید می شود نیست برای همین در آینده نه تنها شاهد از بین رفتن این گونه سوء استفاده ها نخواهیم بود بلکه روز به روز بیشتر خود را نمایان خواهد کرد. و همه ساله شاهد دزدی های علمی در ایران خواهیم بود.

چرایی رنجی که جامعه علمی کشور از تقلبهای علمی می برد برای این است که کسانی که جامعه علمی ایران را اداره می کنند خودشان اهل علم نیستند. کسی که سردبیر یک مجله یا مسئول یک مجله یا ناشر می شود بر اساس صلاحیت ها به این مناصب نمی رسد.

در همین راستا آقای فتح الله مجتبایی عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره تقلبهای علمی گفته اند: وقتی در یک جامعه انتقاد نباشد و کارها به دست کسانی که صاحب صلاحیت هستند سپرده نشود شاهد دزدیهای فراوان علمی می شویم. وقتی که مسئولان، امانت علمی نداشتند از این دزدیها می شود. دزدیهای علمی فراوان است، خیلی فراوان است. و هیچ امنیتی در این زمینه نداریم، شکایت کردن نیز فایده ای ندارد جز این که آدم به دست خودش اعصابش را خراب کند! چه کار می شود کرد، کاری نمی شود کرد.

همچنین علی اکبری دبیر کمیسیون نشریات علوم پزشکی کشور از تلاش این کمیسیون برای تشکیل یک کارگروه ویژه برای تهیه پیش نویس پروتکل بازدارنده تقلب های علمی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خبر داده. و گفته: برای برخورد درست و اصولی با پدیده تقلب های علمی نیاز به یک پروتکل شفاف و واضح کشوری است و قوانین بازدارنده موجود نیز باید بازبینی شود. آموزش به اعضای هیئت علمی، تدوین پروتکل راهنما و اجرای صحیح دستورالعملها می تواند از شمار کسانی که به تقلب علمی می پردازند بکاهد . و این پروتکل باید به صورت آیین نامه مورد وثوق صاحبنظران قرار گیرد و بخشی از آن نیز به آموزش داوران و هیئت تحریریه مجلات علمی – پژوهشی اختصاص یابد تا بتوان از این تقلب های علمی بیش از گذشته کاست.

عبدالله برادران معاون پژوهشی دانشگاه آزاد تهران مرکز نیز گفت: در دانشگاه آزاد تهران مرکز مواردی از تقلب های علمی وجود داشته که برخورد جدی با افراد خاطی شده است و حتی تا لغو امتیازهای داده شده و بازپس گیری هزینه های انجام شده نیز پیش رفته است. و با توجه به پیشرفت هایی که در دنیای رسانه و اینترنت صورت گرفته و با توجه به در دسترس بودن مقاله های مختلف کپی کردن مقالات علمی و پایان نامه ها به امری عادی تبدیل شده است.