سرمایه :«هم اکنون خرید و فروش مدارک دانشگاهی در تهران با قیمت هایی تا 50 میلیون تومان انجام می شود.»یک مقام آگاه ضمن بیان این مطلب و با تاکید بر اینکه «تنها در رابطه با مدرک دانشگاه های خارجی چنین بازارهایی وجود دارد»، تصریح کرد: «با توجه به اینکه مدارک دانشگاه های کشور مورد استعلام قرار می گیرد، امکان خرید و فروش این نوع مدارک در کشور وجود ندارد اما مدارک دانشگاه های خارجی به راحتی در داخل کشور خرید و فروش می شود.»
وی با بیان اینکه «خرید و فروش مدارک دانشگاهی خارجی به ظاهر قانونی است» افزود: «نمایندگان این دانشگاه ها به نام ادامه تحصیل مکاتبه ای اقدام به فروش مدارک دانشگاه مطبوع خود می کنند و طی یک سال و به راحتی مدرک مورد نظر متقاضی را برای وی صادر می کنند.»
وی ادامه داد: «با توجه به مکاتبه ای بودن تحصیل در مواردی برخی از این نوع مدارک مورد تایید وزارت علوم قرار می گیرد و با توجه به مبالغی که توسط این دانشگاه ها دریافت می شود اگر استعلامی هم صورت گیرد، مدرک توسط این مراکز تایید می شود.»
این مقام آگاه با اشاره به اینکه«طی چند سال اخیر بازار خرید و فروش مدارک دانشگاهی رونق یافته است»، گفت: «در این میان برخی افراد سودجو نیز از عدم آگاهی افراد متقاضی سوء استفاده کرده و در قبال دریافت وجوهی با مبالغ بالا اقدام به صدور مدارک جعلی برای این افراد می کنند.»
وی در پاسخ به این پرسش که این دانشگاه ها بیشتر در کدام کشورها قرار دارند؟ تصریح کرد: «خرید و فروش مدارک دانشگاهی بیشتر مربوط به کشورهای بلوک شرق و کشورهای شوروی سابق است و دانشگاه های معتبر و مطرح جهانی در بازار خرید و فروش مدارک دانشگاهی فعالیت چندانی ندارند.» وی در رابطه با قیمت خرید و فروش مدارک دانشگاهی گفت: «قیمت ها در این بازار از 25 میلیون تومان شروع شده و به حدود 50 میلیون تومان می رسد. به عنوان مثال هزینه اخذ مدرک کارشناسی ارشد از این دانشگاه ها حدود 25 میلیون تومان است.ولی اگر آخرین مدرک فرد متقاضی دیپلم بوده و وی تحصیلات دانشگاهی نداشته باشد این مبلغ به 35 میلیون تومان افزایش می یابد. همچنین هزینه اخذ مدرک دکترا از این مراکز حدود 50 میلیون تومان می شود.»
وی افزود: «در حال حاضر رشته های مدیریت، حقوق و مهندسی بالاترین آمار متقاضی دریافت مدارک دانشگاهی را به خود اختصاص داده اند و رشته های پزشکی و دندانپزشکی با کم ترین متقاضی روبه رو هستند.»

بازار سیاه اجاره مدرک

در کنار خرید و فروش مدارک دانشگاهی، بازار سیاه دیگری به نام بازار اجاره مدارک دانشگاهی شکل گرفته است.
محمود رضایی یکی از فعالان بازار اجاره مدارک دانشگاهی در این رابطه به خبرنگار ما گفت: «اگرچه بازار اجاره مدارک دانشگاهی بازار جدید و تازه ای نیست اما طی چندسال اخیر این بازار از رونق بسیار بالایی برخوردار شده است به طوری که با تبلیغات رسانه ای و اینترنتی بازار اجاره مدارک دانشگاهی از حالت پنهان سابق، در حال حاضر علنی و آشکار شده است.»
وی ادامه داد: «علت رونق یافتن این بازار را می توان در افزایش تعداد فارغ التحصیلان دانشگاهی، بالا رفتن تعداد فارغ التحصیلان بی کار و محدود بودن بازار کار این افراد جست وجو کرد.»
به گفته وی «در حال حاضر یکی از شرایط مهم و تاثیرگذار در استخدام افراد سابقه کار آنهاست و با توجه به اینکه اکثر فارغ التحصیلان از این امتیاز برخوردار نیستند، این افراد می توانند با اجاره دادن مدرک دانشگاهیشان ضمن کسب درآمد، سابقه کار را نیز در کارنامه کاری خود ثبت کنند.» وی تصریح کرد: «در حال حاضر این مدارک با قیمت هایی از 300 هزار تا دو میلیون تومان به اجاره درمی آیند که این مبلغ با توجه به نوع مدرک، بیمه، سابقه کار فارغ التحصیل و… متفاوت است.»
وی گفت: «شرکت های عمرانی برای اینکه بتوانند در مناقصه ها و مزایده ها شرکت کنند احتیاج به رتبه بندی دارند از این رو در برخی مواقع اقدام به استخدام صوری فارغ التحصیلان دانشگاهی در شرکت خود می کنند.» رضایی با بیان اینکه «بسته به شهری که مناقصه یا مزایده در آن برگزار می شود، قیمت اجاره مدارک متفاوت است»، تصریح کرد: «شهر و مدت زمان اجاره مدرک در تعیین قیمت آن نقش زیادی دارد. به عنوان مثال قیمت اجاره مدرک مهندسی عمران به مدت یک سال حدود 500 تا 800 هزار تومان است در صورتی که نرخ اجاره دوساله این مدرک مبلغی حدود یک میلیون تا یک میلیون و 300 هزار تومان می شود.»
وی افزود: «قیمت اجاره مدرک در تهران، شهرکرد، اهواز و به طور کلی شهرهایی که در مقایسه با دیگر شهرهای کشور، پروژه های عمرانی بیشتری در آن اجرا می شود، بالاتر است.»
وی تصریح کرد: «در حال حاضر مدارک رشته هایی چون عمران، مکانیک، برق و زمین شناسی در بورس قرار دارند و در مقایسه با مدارک دیگر رشته ها از قیمت بالاتری نیز برخوردارند.»

بازار پررونق پایان نامه

از دیگر بازارهایی که طی چند سال اخیر رونق بی سابقه ای پیدا کرده بازار سیاه خرید و فروش پایان نامه دانشگاهی است.
به گزارش خبرنگار ما، از خیابان انقلاب به عنوان بورس اصلی خرید و فروش پایان نامه نام برده می شود که در آنجا به صورت آشکار و پنهان خرید و فروش انواع پایان نامه انجام می گیرد.
استقبال گسترده از چنین بازاری پای تبلیغات اینترنتی را نیز به این بازار باز کرده است به طوری که برخی افراد با ایجاد سایت های اینترنتی عنوان، مشخصات، مبلغ و سایر ویژگی های پایان نامه را در اختیار کاربر قرار می دهند و در پایان کاربر با یک کلیک روی صفحه کلید رایانه خود می تواند پایان نامه موردنظر را خریداری کند.
مسعود.ف یکی از فعالان بازار خرید و فروش پایان نامه در این رابطه به خبرنگار ما گفت: «علاوه بر پایان نامه، مقالات علمی، تحقیقات، ترجمه متون و… مشتریان خاص خود را دارند و هر کدام با قیمت های خاصی به فروش می رسند.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر مقالات علمی، تحقیقات و ترجمه متون که معمولاً از اینترنت استخراج می شوند با قیمت هایی از 10 تا 200 هزار تومان به فروش می رسند. همچنین انواع پایان نامه با قیمت هایی از 100 تا
200 هزار تومان خریداری شده و با قیمت هایی از یک تا پنج میلیون تومان به فروش می رسند.» وی در رابطه با نحوه تعیین قیمت پایان نامه ها گفت: «قیمت پایان نامه ها به عوامل مختلفی همچون مقطع تحصیلی، موضوع پایان نامه، حجم و همچنین رشته متقاضی خرید پایان نامه بستگی دارد. به عنوان مثال هرچه موضوع پایان نامه ناب تر بوده و کمتر مورد استفاده قرار گرفته باشد پایان نامه قیمت بالاتری دارد.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر انواع تز با قیمت هایی از 200 تا 300 هزار تومان به فروش می رسد. همچنین قیمت هر فصل پایان نامه کارشناسی ارشد بین 400 تا 800 هزار تومان است در حالی که این قیمت برای هر فصل از پایان نامه مقطع دکترا به 600 هزار تا یک میلیون تومان می رسد.» وی تصریح کرد: «در حال حاضر بیشترین مشتریان ما را افرادی تشکیل می دهند که به علت همزمانی تحصیل و اشتغال فرصت زیادی برای انجام تحقیقات ندارند.» وی روزهای پایانی ترم های تحصیلی را پررونق ترین ایام این بازار دانست و تصریح کرد: «معمولاً در این ایام و به علت افزایش تقاضا قیمت پایان نامه ها بین 100 تا 500 هزار تومان افزایش می یابد.»
مدیرکل امور پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات نیز در این رابطه می گوید: «ما مسوول نظارت بر کار این افراد نیستیم.» فیروز بختیاری نژاد وجود چنین تقلب های غیرقانونی را در فضای علمی کشور تایید می کند، ولی تعداد افراد متقلب را بسیار ناچیز می داند و می گوید: «هر سال، شش هزار دانشجوی دکترا و 30 هزار دانشجوی ارشد از دانشگاه ها فارغ التحصیل می شوند، تعداد افراد متقلب نیز کمتر از یک در هزار نفر اما به هر حال با خطا و تقلب هر قدر هم کم باشد، باید مقابله شود.» وی با اعلام اینکه پایگاه اطلاعات و مدارک و اسناد علمی به همین منظور به وجود آمده، در پاسخ به این پرسش که چرا اطلاعات و آمار و اسناد این پایگاه ناقص است؟ می گوید: «تلاش می کنیم تا اطلاعات این پایگاه را کامل کنیم، به همین دلیل در حال تدوین «آیین نامه ثبت و ساماندهی پایان نامه های ارشد و دکترا و ابلاغ آن به دانشگاه ها هستیم.»
این مسوول در وزارت علوم با تاکید بر اینکه دانشگاه ها نباید برای مقابله با تقلب منتظر آیین نامه باشند، بخش عمده ای از اشکال موجود را به پای سهل انگاری برخی استادان راهنما و داور می گذارد و اضافه می کند: «استاد وظیفه دارد وقتی به عنوان راهنما یا داور با هر پایان نامه ای روبه رو شد،کنترل کند که این پایان نامه قبلاً تهیه شده یا خیر؟»
مدیرکل امور پژوهشی وزارت علوم در برخورد با اینگونه پایان نامه ها از دانشگاه ها می خواهد در صورت مشاهده چنین تخلفاتی در کمیته های انضباطی، به تنبیه استاد راهنما و دانشجو بپردازند.
وی حتی پیشنهاد می کند تا فعالیت استادان راهنمایی که در این زمینه سهل انگاری کرده اند، متوقف شود.
به هر حال چه آیین نامه وزارت علوم به زودی ابلاغ شود یا نشود، چه استادان راهنما و داور نسبت به این امر حساس باشند یا نباشند و چه دانشجویان زحمت ارائه پروژه پایان نامه را به خود بدهند یا ندهند، بازار خرید و فروش پایان نامه به خصوص در هفته های پایانی ترم تحصیلی داغ تر از همیشه است و هنوز شرکت های مختلف ارائه دهنده خدمات دانشجویی به بهانه پرینت و صحافی، پایان نامه می خرند و به چند برابر قیمت می فروشند، اینکه عمر این بازار چقدر است و چگونه می توان با آن مقابله کرد به تلاش اداره اماکن، وزارت علوم، نهادهای قضایی و انتظامی بستگی دارد که تا چه اندازه به حیثیت علمی آینده کشور می اندیشند.