رادیوزمانه: سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی

دوشنبه بیستم آذر ۱۳۵۷ هجری خورشیدی برابر یازدهم دسامبر ۱۹۷۸ میلادی

تظاهرات عاشورا، عظیم‌تر از تاسوعا
تظاهرات میلیونی مردم ایران، در تهران و سراسر کشور برگزار شد. تظاهرات روز عاشورا، با همان سازماندهی منظم تظاهرات تاسوعا در مسیرهای مختلف در سراسر تهران برگزار شد.
به نظر می‌رسید مردمی که روز تاسوعا در انتظار یک قتل عام بزرگ بودند، پس از اطمینان از سکوت حکومت، به تعداد بیشتری به خیابان رفته بودند.
طول صف راهپیمایان از میدان فردوسی تا میدان شهیاد بود. در میدان شهیاد و بعد از یک راهپیمایی سخنانی از جانب چند نفر از روحانیون گفته شد و آن‌گاه قطعنامه‌ای را خواندند.
این قطعنامه که با شعارهای تائیدآمیز جمعیت مواجه شد عبارت بود از: سقوط و برچیده شدن بساط حکومت شاه، برقراری حکومت عدل اسلامی به رهبری آیت‌الله خمینی، آزادی واقعی، اجرای عدالت اجتماعی، تأمین حقوق مردم، جلوگیری از هرگونه سلطه‌گری.

عکس: اسناد انقلاب اسلامی
بین ۳۵۰ هزار تا دو میلیون نفر
سفیر ایران در لندن در مورد تظاهرات روز عاشورا نوشته است: «به گفته بی‌بی‌سی، امروز که عاشورا بود، دو میلیون نفر در تهران در تظاهرات ضد شاه شرکت کرده‌اند. جفری رابرتسن، گزارشگر بی‌بی‌سی، انبوه جمعیت را در میدان شهیاد «دریای مواجی از انسان… تا آنجا که چشم کار می‌کند» خواند. خداوندا! دو میلیون نفر به هر حساب رقم عظیمی است.»
راجی در ادامه می‌نویسد: «دو میلیون نفر، هم‌نوا در یک هدف: شاه باید برود. نظرخواهی مورد درخواست جبهه مخالف درباره آینده سلطنت، به مفهومی، همین امروز انجام شده است. رسانه‌های گروهی، با تمایلات «مردم‌گرا» و «دموکراتیک» خود، بی‌درنگ این تظاهرات را رد آشکار نظام از سوی قاطبه مردم خواهند شمرد.»
سفیر ایران ادامه می‌دهد: «تلگرافی از افشار اعلام می‌دارد که «بی‌بی‌سی بار دیگر غرض‌ورزی خود را نشان داده، شمار تظاهر‌کنندگان دیروز را یک میلیون خوانده، در حالی که تعداد واقعی به گفته ناظران بی‌طرف ۳۵۰ هزار نفر بوده است. شب، فیلم تظاهرات را از تلویزیون تماشا کردم. تعداد حقیقی شرکت‌کنندگان هرچه بود، واقعیت آن است که اقیانوس متلاطمی از انسان تا آنجا که چشم کار می‌کرد طول و عرض خیابان آیزنهاور را پوشانده بود. یأس و بدبینی دوباره بر وجودم غلبه کرد.»
حمله حکومت نظامی به مردم اصفهان
به گزارش هفته‌نامه ایرانشهر در لندن، حکومت نظامی در اصفهان شدیداً با مردم درگیر شد. به نوشته این هفته‌نامه که روز ۲۴ آذر منتشر شده است، مردم اصفهان «‌روز دوشنبه با حمله به ساختمان مرکزی ساواک اصفهان قصد داشتند آنجا را با خاک یکسان کنند، اما ماموران با نارنجک و شلیک مسلسل از پشت بام به معارضه با تظاهرکنندگان پرداختند.»
ایرانشهر می‌نویسد: «یک گزارش تلفنی حاکی است که در این برخورد صد نفر شهید شدند و مردم خشمگین نیز دو تن از مأموران ساواک را از پای درآوردند. و با شعارهای «مرگ بر شاه» به سوی بولوار چهارباغ راه افتاده مجسمه شاه و پدرش را پایین کشیدند. و در اثنای پایین آوردن این مجسمه‌ها بر اثر هجوم نظامیان حداقل ۱۸ نفر دیگر به خاک افتادند.»
در ادامه نوشته شده است: «طی این مبارزات خیابانی در مرکز مخابرات، پنج بانک، رستوران هزار و یکشب، یک هتل، هشت مشروب‌فروشی، چهار سینما و همچنین مدرسه آمریکایی‌ها به آتش کشیده شد. دکتر سیاوش صحت که ۱۲ سال در آمریکا اقامت داشته، طی گفت و گویی به خبرنگاران خارجی اظهار داشت: «در تظاهرات حداقل ۴۰ نفر کشته شدند و هم اکنون ۶۰۰ مجروح در پنج بیمارستان شهر بستری هستند و وضعیت اضطراری است.»
دو تظاهرات علیه یک حکومت در لندن
دو تظاهرات در لندن علیه حکومت شاه، هم‌زمان و توسط دو گروه اپوزیسیون برگزار شد. در اولین تظاهرات که از سوی نیروهای مذهبی سازمان داده شده بود از هایدپارک (‌اسپیکرز کرنر) شروع شد و تظاهر‌کنندگان در حالی که شعارهایی برای استقلال، آزادی، حکومت اسلامی و تصاویری از آیت‌الله خمینی حمل می‌کردند، پس از خروج از هایدپارک به خیابان کنزینگتون رسیدند و با گذشتن از برابر سفارت ایران و بانک ملی، در محله المپیا به تظاهرات خود پایان دادند.
در این تظاهرات که خانم‌ها در جلو حرکت می‌کردند، عده‌ای از خارجیان نیز شرکت داشتند. در تظاهرات دیگر که از طرف کمیته همبستگی با ایران برگزار شد، چند سازمان دانشجویی ایرانی و سازمان دانشجویان ارمنی، کرد، و نیروهای چپ انگلیسی، فلسطینی و اریتره‌ای شرکت داشتند.
تظاهر‌کنندگان علیه شاه و آمریکا و در حمایت از جنگ مسلحانه و قطع فروش اسلحه به شاه شعار می دادند. آن‌ها پس از عبور از برابر مقر نخست وزیری انگلیس و سفارتخانه‌های آمریکا و ایران، با برگزاری میتینگی به تظاهرات خود پایان دادند.
هر دو تظاهرات، علیه شاه، با هدف سقوط رژیم، توسط ایرانیان و هر کدام با جمعیتی بین دو تا سه هزار نفر برگزار شده بود.

عکس: محمدعلی نحاسی
نوری‌علا: امام خمینی پدیده‌ای تازه و دلگرم کننده در تاریخ تشیع
اسماعیل نوری‌علا، نویسنده و اندیشمند، در پاسخ به مقاله چهار نویسنده در هفته‌نامه ایرانشهر، در مقاله‌ای با عنوان «اسلام واقعی که بت می‌شکند، نه آن‌که بت می‌آفریند!» نوشت:
«امام خمینی پدیده‌ای تازه و دلگرم کننده در تاریخ تشیع است. او رهبر سیاسی جنبش است، جنبشی که تعریفی جز برانداختن ظلم و تقلید کورکورانه و شکستن بت‌های دیکتاتوری سیاسی و مذهبی ندارد. چه کسی امتحان کرده تا بداند آیا از همه علما به علم و دین واقف‌تر است یا نه؟ و چگونه این اعلمیت، در نتیجه، رهبری غیر انتخابی و تحمیلی، مردم را به تقلید از او کشانده است؟»
نوری‌علا در ادامه می‌نویسد: «نه! امام خمینی را مردم «انتخاب» کرده‌اند، به جهت آن‌که در عین علم به احکام شرع به مقام ارشدیت نیز رسیده است. او در پی آن نیست تا قشر روحانیت را حاکم بر سرنوشت ما کند، بلکه در پی آن است تا ما را از دیکتاتوری همه اقشار حاکم و خواستار اطاعت کورکورانه برهاند. و هر آن‌ کس از روحانیت سنتی که در این راه قدم گذارد مقدمش گرامی است، اما اگر تردیدی در این راه از خود نشان دهد دیگر کسی برای رساله و اعلمیت و زهدش فاتحه هم نمی‌خواند.»
این نویسنده و اندیشمند ادامه می‌دهد: «اکنون علم را با عمل می‌سنجند. اکنون نقاب عبا و عمامه کنار زده شده است و رهبری مردم شیعه باید از آن کسی باشد که امام کفن‌پوش کربلا را در پیش روی دارد. جز این، هر رهبری، حتی در اوج محبوبیت، یک‌شبه در بایگانی تاریخ مطول ما مدفون خواهد شد. پس باکی نیست، اگر جنبش مردم ایران ماهیتی «سیاسی ـ مذهبی» دارد.»
نوری‌علا در ادامه می‌نویسد: «این در واقع ذات طبیعی هر جنبش توده‌ای در مشرق زمین است. ملت ایران خواستار حکومت علما نیست، بلکه خواستار حکومت اسلامی است. مگر ما فراموش کرده‌ایم که شاه سلطان حسین هم عالم به علم مذهبی بود؟ مگر او را «ملاحسین» نمی‌خواندند؟ نه! ما خواستار حکومت هیچ شاه سلطان حسینی نیستیم.»
اسماعیل نوری‌علا در پایان می‌نویسد: «از همین روی از طرح مسأله «حکومت اسلامی» در ایران نباید باکی داشته باشیم، چرا که اکنون ایرانیان خواستار آن اسلام واقعی‌اند که بت می‌شکند، نه آن‌که بت می‌آفریند. آن اسلام که مردم‌گرایی واقعی علی را با خود می‌آورد، نه آن اسلام که زیر پایه‌های تخت به‌اصطلاح «الهی» اموی و عباسی و در زیر عبای کعب‌الاخبارها و غزالی‌ها فرو مرده است. آن اسلام که زاینده زینب است، نه آن اسلام که حرمسرای شاهان صفوی را پر کرده.»