زمانه: سعید بشیرتاش، ابراهیم نبوی

جمعه بیست و نهم دی‌ماه ۱۳۵۷ برابر نوزدهم ژانویه ۱۹۷۹ میلادی

جامعه روحانیت مبارز تهران برگزار کننده اربعین بود
جامعه روحانیت مبارز تهران برگزار کننده راهپیمایی امروز بود. در زیر بخش‌هایی از اعلامیه این جامعه که از مردم تهران خواستار شرکت در این تظاهرات شده بود، به نقل از اطلاعات می‌آید.
جامعه روحانیت مبارز تهران طی اعلامیه‌ای مردم تهران را به برگزاری راهپیمایی با شکوه اسلامی به مناسب تجدید میثاق با اربعین جنبش آفرین حسینی دعوت کرد.
در این اعلامیه آمده است: اینک که نهضت ملت ستم‌دیده و به پا خواسته مسلمان ایران به رهبری قائد عظیم الشان امام خمینی با پشت سر گذاشتن آزمایش سخت ولی افتخار‌آفرین «نثار خون و ایثار» برای تحقق بخشیدن رسالت حسینی خود در ریشه‌کن نمودن طاغوت سلطنت و به پا داشتن حکومت الله و جمهوری عدل اسلامی به مرحله حساس و سرنوشت‌ساز تاریخی خود نزدیک می‌شود و می‌رود که با خصلت انقلابی اسلامی‌اش دیگر ملت‌های مسلمان را نیز در برابر استعمار و ایادی ضد خلقی‌اش به تلاش بی‌امان و رهایی بخش وا دارد، جهان‌خواران استعمارگر بر آن شدند که به کمک سرسپردگان ضد مردمی‌شان یک بار دیگر بخت خود را مذبوحانه بیازمایند که این‌بار نیز بخت یارشان نیست و خدای دادگر یار خلق مسلمان و مستضعف است.
جامعه روحانیت مبارز تهران در آستانه چنین لحظات سرنوشت‌ساز برای خنثی نمودن آخرین توطئه‌های ضد خلقی استعمار و گرفتن آخرین رمق ضد خدایی رژیم استبداد و پاسخ دادن به ندای بزرگ رهبر نهضت اسلامی ملت بیدار ایران حضرت نایب امام خمینی، کلیه طبقات و اقشار و اصناف مسلمان و متعهد مردم تهران را به یک راهپیمایی بزرگ اسلامی دعوت می‌نماید که در جمعه اربعین 20 صفر برابر با 29 دی‌ماه از مراکز تعیین شده، در صفوف متحد و منظم حرکت نمایند.

حضور مردم در راهپیمایی اربعین
مجاهدین خلق: به ندای امام خمینی لبیک می‌گوییم
در پی دعوت جامعه روحانیت مبارز جهت راهپیمایی روز اربعین، گروه‌های مختلف سیاسی با صدور اعلامیه‌هایی به دعوت جامعه روحانیت مبارز پاسخ مثبت داده و اعلام کردند که در این تظاهرات شرکت خواهند کرد.
مجاهدین خلق که رهبران آن یکی دو روز قبل از زندان آزاد شده‌اند، با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کردند که در تظاهرات اربعین شرکت می‌کنند. در اعلامیه مجاهدین آمده است:
«ندای زعیم استوار و سازش‌ناپذیر جنبش، امام خمینی را که شرکت در راهپیمایی و تظاهرات اربعین را وظیفه شرعی و ملی اعلام نموده‌اند لبیک و لبیک گفته، به منظور بزرگداشت خاطره حماسه‌آفرین همه مجاهدین راه خدا و مستضعفین همراه دیگر برادران و خواهرانی که به آن‌ها ملحق خواهند شد، رأس ساعت 8 و 30 دقیقه صبح روز جمعه 29 دی‌ماه از مقابل منزل مجاهد نستوه و آگاه آیت‌الله طالقانی (زیر پل دروازه دولت) به جمع خروشان مسلمانان خواهند پیوست.»
جبهه ملی ایران نیز در را‌هپیمایی امروز شرکت کرد. در اعلامیه جبهه ملی ایران برای دعوت به راهپیمایی، خطاب به هم‌میهنان آمده بود:
«اربعین حسینی در میهن ما همه گاه روز پیوند با قیام سرور آزادگان و پیکارهای مقدس بازماندگان آن انقلاب درخشان بوده است. جامعه روحانیت مبارز تهران با روشن‌بینی و آگاهی کامل این روز تاریخی را روز راهپیمایی مردم اعلام کردند. جبهه ملی ایران به پشتیبانی از این تصمیم‌گیری به هنگام به همگامی با مردم قهرمانی که در دو راهپیمایی افتخارآفرین تاسوعا و عاشورا خواست بنیادی خود را در سرنگونی نظام سلطنت غیر قانونی اعلام داشتند، این‌بار نیز با تمام قدرت در راهپیمایی اربعین شرکت خواهد کرد.در این لحظات سرنوشت‌ساز به رغم تلاش‌های مذبوحانه پاسداران استبداد، راهپیمایی اربعین بار دیگر نمایش همبستگی ملی و استواری ما در راه کسب آزادی و استقلال برای ساختن آینده درخشان میهن خواهد بود.»
روزنامه‌های کثیر‌الانتشار تهران نیز همچون گروه‌های سیاسی مردم کشور را به تظاهرات در این روز دعوت کردند.
روزنامه اطلاعات در ستونی ویژه زیر عنوان «اربعین حسینی فردا دستاورد پر شکوه شهیدان را به تماشا می‌گذارد» با ادبیاتی حماسی، مذهبی و با تشبیه شاه به یزید و آیت‌الله خمینی به امام حسین، مردم را به شرکت در راهپیمایی اربعین دعوت کرده بود.

مهندس بازرگان
دستورالعمل راهپیمایی اربعین
کمیته تدارکاتی راهپیمایی اربعین با صدور اعلامیه‌ای، دستورالعمل راهپیمایی روز اربعین را اعلام کرد. در این دستورالعمل آمده بود:
ـ فقط به تذکر مأمورین انتظامی که از طرف جامعه روحانیت با آرم مشخص و متحدالشکل خدمات انتظامی را به عهده گرفته‌اند توجه کنید.
ـ از دادن شعارهای متفرقه و آوردن پلاکاردهای مختلف و انجام هر نوع رفتار و عملیاتی که با یکپارچگی و هدف‌های اصیل جنبش اسلامی مغایرت دارد و احیاناً موجب به هم خوردن نظم و یا بهانه برداشت‌های نادرست و دست‌آویز دشمنان می‌گردد خودداری کنید.
ـ خواهشمند است همگان با وضو بوده و وسایل لازم را جهت برگزاری نماز همراه بیاورند.
ـ لطفاً شماره تلفن و آدرس و مشخصات فرزندان کوچک خود را اگر همراه خود می‌آورید نوشته و در جیب آن‌ها بگذارید و در صورت گم شدن کودکان به مسجد امام زمان در خیابان آیزنهاور، مسجد جلیلی در خیابان ایرانشهر، و مسجد امام حسین در خیابان فوزیه تلفن و مراجعه فرمایید.
لازم به یادآوری است که در تظاهرات تاسوعا و عاشورا نیز بسیاری از اهالی تهران همراه با فرزندان خردسال سوار بر کالسکه در تظاهرات شرکت کرده و شعارهای مرگ بر شاه می‌دادند.

حضور مردم در راهپیمایی اربعین
میلیون ها ایرانی در راهپیمایی اربعین خواهان برقراری جمهوری اسلامی شدند
روزنامه اطلاعات با اختصاص تیتر اصلی خود به راهپیمایی اربعین، نوشت: «میلیون‌ها نفر به انقلاب رأی اعتماد دادند.» روزنامه اطلاعات در‌باره راهپیمایی اربعین نوشت:
باز هم فریاد مردم در آسمان‌ها طنین‌انداز شد، پخش شد، از ابرها گذشت و میثاق و پیمان مردم آزادی‌خواه را به گوش ستاره‌ها و اقمار رساند… دیروز هم، چون تاسوعا و عاشورا… در تهران و دیگر شهرهای ایران زن و مرد، پیر و جوان، نوجوان و در کنار آن‌ها کوکان چند ساله در راهپیمایی روز اربعین شرکت کردند.
در حدود ساعت هشت و نیم صبح، تابلوی بزرگی از تصویر حضرت آیت‌الله العظمی خمینی که با مهارت و استادی نقاشی شده بود به اندازه‌ای در حدود پنج متر در سه متر… در مسیر خیابان شاهرضا به سوی میدان آزادی برده شد.
این تابلو را دانشجویان دانشکده هنرهای تزیینی نقاشی کرده بودند… در همین دقایق یک تابلوی بزرگ‌تر از تصویر حضرت آیت‌الله العظمی خمینی که بسیار استادانه نقاشی رنگی شده بود روی یک کامیون از غرب به شرق برده شد. اندازه و جالب بودن نقاشی آن‌قدر بود که هر بیننده را محو و علاقه‌مند به تماشا می‌کرد.
دیروز در تهران برای چندمین بار طپش قلب پایتخت‌‌نشین‌ها شنیده شد و در این میان همبستگی و یکدلی با شکوهی در میان بیش از دو میلیون همشهری تهرانی به چشم می‌خورد.
در راهپیمایی دیروز، کلیه گروه‌های سیاسی و صنفی علی‌الخصوص مذهبی شرکت کرده بودند. آنچه می‌توان به حق گفت راهپیمایی و اجتماع دیروز یکپارچه مذهبی و اسلامی بود. تعداد شرکت‌کنندگان در راهپیمایی دیروز را بیش از دو میلیون نفر تخمین زدند. هنگامی که راهپیمایی در میدان آزادی متوقف شد، در حدود ساعت ۱۳ و ۱۵، پایان صف در چهار راه کالج بود.

حضور مردم در راهپیمایی اربعین
راهپیمایی اربعین، پرچم ایران، و زنان و کودکان
روزنامه اطلاعات در حاشیه گزارش تظاهرات اربعین نوشت:
ـ در تظاهرات دیروز، تنها یک پرچم ایران بود که آن را هم دستور دادند بیاورند پایین و از مسیر خارج کنند.
ـ تعداد زنان چادری در میتینگ دیروز چشمگیر بود. تعداد زنان بی‌حجاب و یا با روسری اندک بود. البته تعداد کثیری از زنان بدون «چادر سیاه» در نتیجه درگیری‌هایی که پیش آمد، به تدریج به راهپیمایی ادامه ندادند و از خیابان‌های فرعی متفرق شدند.
ـ دیروز تعدادی از زن‌ها و دخترهای شرکت‌کننده به خبرنگاران ما در گروه‌های سیار، ابراز داشتند که از طرف بعضی از راه‌پیمایان و مأموران انتظامات به آن‌ها تکلیف شده که باید با «چادر سیاه» در تظاهرات و راهپیمایی شرکت کنند.
ـ در خیابان کندی از راهپیمایی یک گروه متشکل از زنان و مردان جلوگیری به عمل آمد و به آن‌ها تکلیف شد که زنان و مردان در دسته‌های جداگانه باید حرکت کنند. این گروه پس از رسیدن به آیزنهاور به صورت صفوف متشکل به راهپیمایی ادامه ندادند.
ـ در چهار‌ راه پهلوی تهران، مردی به میان زنان تظاهر کننده رفت و بین خانم‌هایی که بی‌حجاب بودند روسری تقسیم کرد.
ـ در تظاهرات دیروز عده‌ای کودک والدین خود را در طول تظاهرات گم کردند که توسط مردم به مسجد صاحب الزمان برده می‌شدند.
شعارهای تظاهرات اربعین
ـ تا خون در رگ ماست‌، خمینی رهبر ماست
ـ حزب فقط حزب‌الله‌، رهبر فقط روح الله
ـ وای به روزی که مسلح شویم‌، در صدد خون برادر شویم
ـ نظام شاهنشاهی، عامل هر فساد است
ـ جمهوری اسلامی مظهر عدل و داد است
ـ کابینه بختیار یک حیله جدید است
ـ خمینی، خمینی، تو وارث حسینی

حضور مردم در راهپیمایی اربعین
مردم از امام تبعیت می‌کنند، بدون این‌که بدانند به کجا رهبری می‌شوند
رادیو لندن اعلام کرد که میلیون‌‌ها نفر در سراسر ایران به تظاهرات پرداختند. رادیو لندن در برنامه‌ای که در گزارش شامگاهی خود به زبان فارسی پخش کرد گفت:
«خیابان‌ها و جاده‌های تهران دریای یک پارچه و متحرکی بود از جمعیت و از هر طبقه و گروه و اکثراً آرام، اما با صلابت. میلیون‌ها نفری که دیروز در تظاهرات شرکت کردند با قدم خود رأی دادند و گفتند که ایران باید یک رژیم اسلامی داشته باشد، به دور از نفوذ غرب و کمونیست‌ها.»
در گفتار دیگری رادیو لندن گفت: «مردم به خانه‌های خود رفتند و یک شهر در هم ریخته و خسته ولی خوشحال بجا گذاشتند. آن‌ها منظورشان را بیان کردند. به این معنا که مردم تهران از آیت‌الله خمینی پیروی خواهند کرد بدون توجه به این‌که وی آن‌ها را به کجا رهبری می‌کند.»
بی‌بی‌سی خبر داد حدود دو میلیون نفر در روز اربعین در حمایت از دعوت آیت‌الله خمینی برای تشکیل جمهوری اسلامی راهپیمایی کردند.
قطعنامه: مبارزه تا برقراری حکومت اسلامی ادامه خواهد داشت
مهندس بازرگان در حالی که روی یک اتومبیل ایستاده بود، قطعنامه هشت ماده‌ای تظاهرات را که از بلند‌گوهای قرار گرفته روی مینی‌بوس‌ها در میدان و در مسیر خیابان آزادی نصب شده بود، قرائت کرد.
در این قطعنامه ضمن غیر قانونی خواندن سلطنت خاندان پهلوی، شورای سلطنت، ولایتعهدی و دولت بختیار، خلع شاه از مقام سلطنتی اعلام شده و آمده است: خواهان برقراری جمهوری اسلامی هستیم. جمهوری آزاد اسلامی که با رأی ملت بر سر کار آید و مملکت را بر مبنای تعالیم حیات‌بخش اسلام اداره کند.
در این قطعنامه از امام خمینی درخواست شده که هر چه زودتر دولت موقت را معرفی نماید. از ارتشیان نیز خواسته شده که به مردم بپیوندند. در بخش دیگری از این قطعنامه آمده است:
«قیام و مبارزه اسلامی ملت ایران ماهیت کاملاً اسلامی دارد و همه قشرهای ملت ایران در آن صمیمانه شرکت دارند و به هیچ عامل بیگانه کمترین وابستگی نداشته و ندارد. ملت ما همواره پاسدار اصالت اسلامی و یکپارچگی مبارزه خود خواهد بود و همه قشرها و گروه‌های آزادی‌خواه را از اختلاف و پراکندگی برحذر می‌دارند… مبارزه ملت ما در شکل‌های مختلف تظاهرات، اعتصابات و نظایر آن تا پیروزی نهایی و استقرار حکومت عدل اسلامی ادامه خواهد یافت.»

حضور مردم در راهپیمایی اربعین
اعتراض هفته‌نامه شاملو به حزب‌الله
حمله طرفداران آیت‌الله خمینی به اجتماع دانشجویان چپ‌گرا و یا روشنفکران چپ‌گرا که در هفته گذشته مکرراً صورت گرفت، با اعتراض «ایرانشهر» مواجه شد.
هفته‌نامه ایرانشهر که به سردبیری احمد شاملو در لندن منتشر می‌شود، در سرمقاله خود با عنوان «حق و دموکراسی مفاهیم متعددی ندارد» نوشت:
«خبر کوتاه است: روز یک‌شنبه، هنگامی که عده‌ای از دانشجویان به قصد راهپیمایی می‌خواستند از محوطه دانشگاه خارج شوند عده‌ای جلو و پشت صفوف آن‌ها را سد کردند و پس از پاره کردن اعلامیه‌ها و شعارهای آنان، با فریاد مرگ بر کمونیسم! مرگ بر منافق! زنده‌باد آیت‌الله خمینی! مانع از حرکت آن‌ها شدند. دانشجویان برای جلوگیری از هر نوع برخوردی ترجیح دادند که پراکنده شوند. ملاحظه می‌کنید که خبر کوتاهی است. حادثه‌ای در مجموع حوادث دیگر. دردسری که ظاهراً با شتاب برطرف شده است، بر اثر مسکنی.»
در ادامه‌ی این سرمقاله آمده است: «اما این دردسر ای بسا که ناقوس بیماری صعب‌العلاجی باشد: گروهی که به این ترتیب راه بر تظاهرات دانشگاه تهران بسته است و به سادگی تمام می‌تواند «گروهی عناصر مشکوک» خوانده شود، از عمل خود چه نتیجه‌ای می‌خواسته است بگیرد؟»
در ادامه سرمقاله می‌خوانیم: «تصور این‌که هم اکنون کشور ما در معرض توطئه‌های متعددی است و عوامل گوناگونی، با منافع مختلف، از جهات مختلف، خواهند کوشید هر دم ماجرایی بیافرینند و دام تازه‌ای بگسترند مشکل نیست. این‌باره دانشگاهیان توانستند با سعه صدر و چشم‌پوشی از حق مسلم اجتماعی خود در برگزاری راهپیمایی و میتینگ، از برخوردی که یقیناً به دلایل مختلف نتایج بسیار وخیمی به بار می‌آورد پیشگیری کنند، اما فرار از حقیقت چیزی را حل نخواهد کرد.»
شاملو در ادامه نوشته است: «اولاً که نمی‌شود انشاء‌الله گفت و امیدوار بود که در همه برخوردهای مشابه که در آینده به کرات تکرار خواهد شد، طرفی که مورد هجوم قرار می‌گیرد، همچون دانشگاهیان هوشیاری به خرج دهد و توطئه را با عقب‌نشینی تاکتیکی خنثی کند. ثانیاً این سوال را می‌توان با همه تلخی‌اش مطرح کرد که اصولاً یک چنین «عقب‌نشینی‌های تاکتیکی» تا چه هنگام می‌تواند، یا باید، ادامه پیدا کند؟»
در ادامه‌ی سرمقاله آمده است: «از این گذشته، انگیزه اصلی چنین اعمالی چه می‌تواند باشد؟ ایجاد نفاق و برخورد میان گروه‌های مختلف، و به خصوص میان نیروهایی که مستقیماً از پایگاه مذهبی عمل می‌کنند و نیروهای دیگری که «لزوماً» از این پایگاه عمل نمی‌کنند؟ آیا این اعمال برای آن افرادی که با چیز دیگری به جز شعور خود می‌اندیشند هنوز به عنوان «راه حلی به درد بخور» مورد نظر و توجه است؟ آیا با این‌گونه حوادث می‌خواهند گروه‌هایی را از گروه‌های دیگر بهراسانند و آن‌ها را به مقابله با یکدیگر برانگیزند و از این طریق آب رفته را به جوی بازآرند؟»
در ادامه این سرمقاله می‌خوانیم: «عمل به صورتی انجام شده است تا مستقیماً افراد متعصب مذهبی را مورد اتهام قرار دهد. توجه کنید که می‌گوییم «هدف مهاجمان، متهم کردن متعصبان مذهبی بوده است» و از این گفته لازم نیست تعبیر دیگری بشود، چرا که رهبران مذهبی بارها و بارها، بر همبستگی روحانیت و دانشگاهیان مهر تائید زده‌اند. منظور ما از تذکار این نکته، رسیدن به این نتیجه است که تنها با فشاری بر تقبیح این اعمال از سوی رهبران مذهبی است که می‌تواند از فجایعی که تکرار این‌گونه حوادث می‌تواند به دستاوردهای ملی ما بزند جلو بگیرند. عملی که آیت‌الله طالقانی بی‌درنگ به آن اقدام کرده‌اند و درایت و احساس عمیق مسئولیت خود را از طریق آن آشکار کرده‌اند.»
در ادامه‌ی سرمقاله نوشته شده است: «مبارزه‌ای که تا این‌جا به نوعی پیروزی نسبی انجامیده است نمی‌تواند به این آسانی و از طریق انجام نمایشاتی از این دست (‌که در غایت امر فقط می‌تواند ثابت کننده خزعبلاتی باشد که دستگاه‌های تبلیغاتی غرب درباره سرنوشت این «قیام مذهبی» غرغره کرده‌اند) به قهقرا کشانده شود. ملت ما زیر شعارهای متعدد اما مستقیماً برای وصول به دموکراسی مبارزه کرده است و مفهوم «دموکراسی» گویا کاملاً روشن است و حداقل به‌هیچ‌وجه این نیست که «تو حق داری سخن بگویی اما فقط به آن صورت که من فکر می‌کنم!» این امر فقط یک معنی دارد و آن جانشین کردن استبدادی به جای استبداد دیگر است.»
در پایان این سرمقاله می‌خوانیم:‌ «هنگامی که روحانیت مبارز به تأکید تمام، حرکات ضدملی این عناصر را تقبیح کنند امید عواملی که هنوز می‌پندارند می‌شود با گل‌آلود کردن آب ماهی گرفت، یک‌سره به باد خواهد رفت و نیروهای دیگر که نیز در راه سرنگونی رژیم استبداد و وصول به مصداق واقعی دموکراسی هزاران شهید داده‌اند خواهند توانست تکلیف خود را با آن‌ها یک‌سره کنند. این را هم گفته باشیم که منظور ما از نیروهای دیگر، گروه مشخصی نیست. حمله به صفوف دانشگاهیان صورت گرفته است و البته نمی‌توان گفت همه مبارزان دانشگاهی دارای عقیده سیاسی واحدی هستند.»