دویچه‌وله: فاز نخست از عملی شدن انتقال کارمندان از تهران به شهرهای دیگر با انتقال هزار نفر آغاز شد. افزایش جمعیت، زلزله‌خیز بودن تهران و آلودگی هوا از دلایل دولت برای پیشنهاد انتقال وزارتخانه‌ها به شهرهای دیگر است.

به گزارش خبرگزاری مهر (۱۰ آبان / اول نوامبر)، رئیس کارگروه ویژه انتقال وزارت راه و ترابری، از انتقال هزار کارمند از تهران به اصفهان خبر داد.

عبدالعلی صاحب‌محمدی ضمن اشاره به لزوم «انتقال کلی» وزارتخانه به فولادشهر اصفهان، در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفت: «در ابتدا سازمان‌ها و شرکت‌های وزارت راه و ترابری که مستعدتر هستند، شناسایی شده و منتقل می‌شوند، اما در حال حاضر آن دسته از کارمندان که خود متمایل به خروج از تهران هستند، در کوتاه‌ترین زمان ممکن به شهرهای مورد نظر خود هدایت می‌شوند».

وی در ادامه تصریح کرد: «با خروج این معاونت از تهران حدود ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ کارمند از این وزارتخانه منتقل می‌شوند و پس از عملی شدن این انتقال به سراغ زیرمجموعه بعدی خواهیم رفت».

عملی شدن این طرح در حالی است که به گزارش وب‌سایت تابناک، در شهریور ماه سال جاری محمدعلی رضایی، عضو مجمع نمایندگان خراسان، از درخواست نمایندگان این استان مبنی بر انتقال وزارت ارشاد از پایتخت به مشهد خبر داد.

رضایی در ادامه دلیل انتقال وزارتخانه‌ها از تهران به شهرهای دیگر را «خلوت کردن تهران» اعلام کرد.

از سویی دیگر، پایگاه اطلاع‌رسانی کارمندان در اواخر مهرماه سال جاری به نقل از وب‌سایت خبرآنلاین مدعی شد که دولت با تکیه بر طرح کاهش جمعیت تهران، با هدف قرار دادن کارمندانی که حقوق خود را ماهانه دریافت می‌کردند، با ایجاد مشوق‌هایی مانند «امکانات مالی مانند وام، اضافه حقوق و اضافه کار بدون سقف»، «کاهش پست‌های بلاتصدی و کوچک کردن ساختار وزارتخانه‌ها» و «تشکیل استان البرز با کاستن از امکانات استان تهران» راه را برای خروج کارمندان از تهران هموار کرده و از «آخرین تیر ترکش‌» خود استفاده کرده است.

بنا بر این گزارش، تا پایان مرداد ماه ۱۶۳ شرکت، موسسه و نهاد دولتی به شهرستان‌ها منتقل می‌شوند و ۲۸۰ موسسه پژوهشی وابسته به وزارتخانه‌های نفت، بهداشت و کشاوزی راهی دیگر شهرها خواهند شد.

پایگاه خبری تحلیلی نفت ایران و جهان نیز در فروردین ماه سال جاری با اشاره به لزوم کاهش جمعیت تهران، وزارت نفت را موظف دانست تا بیش از پیش در این طرح همراهی کرده و آمادگی خود را اعلام کند.

بر اساس این گزارش، دولت بایستی برای این نقل و انتقالات، تسهیلات و جذابیت‌های لازم را برای کارمندان فراهم کند.

دلیل تخلیه تهران: «زلزله و هوای آلوده»

طرح تخلیه تهران از گذشته‌ای نزدیک مطرح بود؛ به طوری که بهرام عکاشه، که ملقب به «پدر زلزله‌شناسی» ایران است، در بهمن ماه سال گذشته با تاکید بر احتمال وقوع زمین‌لرزه در تهران، برای «کاهش خسارات و تلفات انسانی»، پیشنهاد داد که باید تهران تخلیه شود.

به گزارش سایت تابناک، عکاشه با اشاره به اینکه در گذشته انتخاب تهران به عنوان پایتخت دلیلی جز «خوش آب‌و هوایی» نداشته، اعلام کرد: «هیچ راهی نداریم جز این که مکان دیگری را به عنوان پایتخت جدید انتخاب کنیم.»

بحث آلودگی آب و هوای تهران نیز از مدت‌ها پیش مطرح بوده است. به گزارش خبرگزاری‌های داخلی، سال گذشته یکی از مسئولان شهرداری تهران از احتمال آلودگی آب آشامیدنی این شهر به «نیترات» خبر داد و خاطرنشان کرد، دلیل این آلودگی نبود شبکه فاضلاب شهری است که با استفاده «ناگزیر» از آب‌های زیرزمینی به «چالشی جدی» تبدیل شده است، اما برخی مدیران از پرداختن به این موضوع پرهیز می‌کنند.

به گزارش ایسنا، آلودگی هوای تهران در سال گذشته ۳۸ برابر استانداردهای جهانی بود، به‌طوری که سالانه ۵ هزار نفر در پایتخت بر اثر آلودگی هوا کشته می‌شدند.

طرح‌هایی مانند زوج و فرد کردن عبور خودروها در خیابان‌های مشخص بر اساس پلاک‌های اتومبیل‌ها تاثیر چندانی در کاهش این آلودگی نداشت و آمار آلودگی همچنان بالاست.

افزایش جمعیت و نظر کارشناسان
به اعتقاد دکتر اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه و کارشناس محیط زیست، «تهران فقط پایتخت سیاسی ایران نیست، ۳۰ درصد از صنایع ما در تهران و اطراف آن قرار گرفته، بنابراین اگر بخواهیم تمام این تشکیلات را خارج کنیم غیر ممکن است، اما اگر بخواهیم فقط سیستم سیاسی را به جای دیگری منتقل کنیم نه به درد تهران می‌خورد و نه مشکلات تهران را برطرف خواهد کرد».

وی ضمن تاکید بر طولانی‌مدت و پرهزینه بودن این طرح، طرفدار انصراف از این طرح است.

از سویی دیگر دکتر محمد علی‌زاده، جمعیت‌شناس و استاد دانشگاه، با توجه به اینکه فکر انتقال پایتخت ایران به شهری دیگر متعلق به دو دهه پیش است، معتقد است این کار «در این مقطع» شدنی نیست.

وی می‌گوید، به دلیل اشتباه بودن «نحوه تخصیص منابع» با انتقال جمعیت از تهران نمی‌توان صورت مساله را پاک کرد، به‌طوری که «با توجه به آمار در ۱۰ سال گذشته نیمی از ساخت و سازهای واحدهای مسکونی ایران در تهران شکل گرفته است و این نشان‌دهنده انبوه شدن مهاجرت و بالا رفتن تراکم جمعیت در تهران به دلیل مسائل اقتصادی و احتماعی است».

با وجود تمام مشکلات شهر تهران، برخی معتقدند، عملی شدن طرح نقل و انتقال از تهران در یک‌سال اخیر، منشاء سیاسی نیز دارد که باعث تسریع انجام این طرح شده است.

برخی تحلیلگران در ماه‌های اخیر گمانه‌زنی کرده‌اند که تحولات یک‌سال و نیم اخیر و تمرکز بیشتر معترضان و منتقدان در تهران باعث شد تا کنترل شهر برای مدتی از تسلط دولت ایران خارج شود و با اجرای این طرح و کاهش جمعیت در پایتخت یا انتقال پایتخت دولت بیش از قبل می‌تواند بر مردم کنترل داشته باشد.