آینده: از منظر كارشناسان این ابهام اساسی از مدیران وزارت نفت و ریاست دولت – كه این قرارداد در حضور ایشان به امضا رسیده – مطرح است كه چگونه، چرا و با كدام مجوز قانونی، دو شركت یك میلیون ریالی با مدیران و سهامداران كاملا یكسان در روز تولد خود، در طرحهای چند میلیارد دلاری مشاركت داده می شوند و از منابع حاصل از سه میلیارد یورو اوراق مشاركت ارزی و سه هزار میلیارد تومان اوراق مشاركت ریالی بهره مند می شوند؟

در حالی كه شش ماه قبل دكتراحمدی‌نژاد شاهد امضای قرارداد 21 میلیارد دلاری توسعه پارس جنوبی بود كه در آن قرارگاه خاتم و برخی شركت‏های شبه خصوصی جایگزین شركتهای نفتی بین‌المللی شدند، امروز پس از گذشت 165 روز اعلام شد این پروژه كه تاكنون باید دست كم 15درصد پیشرفت می داشت، در برخی موارد كمتر از نیم درصد پیشرفت داشته است.

به گزارش سرویس اقتصادی آینده؛ انعقاد قرارداد 5 هزار میلیارد تومانی با شركت تازه تاسیسی با سرمایه صدهزار تومان، از همان ابتدا ابهام آمیزبودن این تصمیم و عدم موفقیت پروژه را قابل پیش بینی كرده بود. اما اصرار دولت بر این اقدام، موجب سكوت منتقدان برای حصول نتیجه شد.

یك كارشناس اقتصادی در این باره به «آینده» گفت: با توجه به اتكای كشور به درآمدهای نفتی و مصرف بی‌رویه ارز حاصل از صدور ارز، جناب آقای احمدی نژاد باید ركود و عقب ماندن پروژه های نفتی را جدی تر از سایر موارد پیگیری كنند.

این كارشناس افزود: بنابر آمار بانك مركزی، در طول 5 سال فعالیت دولت نهم و دهم بیش از 340 میلیارد دلار درآمد از صدور نفت و محصولات پتروشیمی عاید دولت شده است، اما دولت باز هم اعلام می كند امكان پرداخت برخی هزینه ها به عنوان مثال یك میلیارد دلار بودجه مصوب مجلس برای مترو را از موجودی حساب ذخیره ارزی ندارد و آیا این جز به معنای هزینه شدن این مقدار هنگفت ارز طی 5 سال گذشته است؟

وی ادامه داد: با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها احتمالا نیاز دولت به منابع ارزی حاصل از نفت بیشتر هم خواهد شد. اما شاهد هستیم بنابر اعلام بانك مركزی در سال گذشته تولید نفت كاهش یافته است و از سوی دیگر پارس جنوبی وعسلویه نیز كه منشا بیش از 70 درصد صادرات به اصطلاح غیرنفتی هستند، هم در ركود و تاخیر به سر می برد.

این كارشناس ادامه داد: در این شرایط باید اولویت دولت بر افزایش ظرفیت صنعت نفت و گاز كشور بخصوص در منابع مشترك با سایر كشورها قرار گیرد. اما مشاهده می كنیم با تصمیمی عجیب شركتهای تازه تاسیس و بدون تجربه، تجهیزات و دانش كافی و دارای سرمایه حداقلی جایگزین شركتهای بزرگ و بین المللی می شوند تا پروژه های نفتی و گازی را به اتمام برسانند كه نتیجه ای جز تاخیر در پروژه و اتلاف فرصت و منابع كشور بر جا نمی گذارد.

در این حال حمیدرضا كاتوزیان با بیان این‌كه تكمیل فازهای پارس جنوبی پیشرفت چندانی نداشته است، گفت: كمیسیون انرژی مجلس در مورد وضعیت پیشرفت فازهای جنوبی گزارشی را تهیه خواهد كرد و به مسئولان ذی‌ربط ارائه می‌دهد.

وی ادامه داد: قرار بود تكمیل فازهای پارس جنوبی در طول ۳۵ ماه به اتمام برسد كه اكنون با گذشت 5 ماه از آغاز اجرای این پروژه، بایستی نسبت 5 به ۳۵ این فازها تكمیل شود كه با رصدهای انجام شده از سوی كمیسیون مشاهده شده، نه تنها تكمیل این فازها پیشرفت چندانی نداشته، بلكه حتی بعضی از فازها به‌اندازه نیم درصد نیز پیشرفت نكرده است.

این در حالی است كه خرداد ماه اعلام شد توسعه پارس جنوبی در 35 ماه صورت می پذیرد و از این رو در قالب چند قرارداد 21 میلیارد دلاری، پروژه به شركتهای ایرانی و قرارگاه خاتم واگذار شد .این در حالی است كه بهترین ركورد ثبت شده در اجرای پروژه های پارس جنوبی در ایران 54 ماه است و لذا مسئولین نفتی این اقدام خود را انقلاب نفتی می دانند. هرچند اكثر كارشناسان و مدیران سابق نفتی این موضوع را محال می دانند، اما در دو روز گذشته گزارشی در سایت های اصولگرا منتشر شد كه زوایای تازه ای از این انقلاب نفتی را آشكار كرد.

پایگاه اطلاع رسانی دولت، سه شنبه 25 خرداد 1389 گزارش داد: «با حضور رئیس جمهور در عسلویه، قرارداد طرح توسعه 6 فاز پارس جنوبی (فازهای 13 و 14، فاز 19 و فازهای 22، 23 و 24) با ظرفیت تولید روزانه 200 میلیون مترمكعب گاز و سرمایه‌گذاری حدود 21 میلیارد دلار، میان شركت ملی نفت ایران و شركت‌های ایرانی امضا شد.

در ادامه همین خبر پایگاه خبری رسمی ، شنبه 29 خرداد جزئیات قراردادهای جدید وضعیت پارس جنوبی را به نقل از علی وكیلی، مدیرعامل شركت نفت و گاز پارس منتشر نمود: مدیرعامل شركت نفت و گاز پارس سرمایه‌گذاری هشت فاز یاد شده را حدود 21 میلیارد دلار برآورد و تصریح كرد: «سرمایه‌گذاری هر یك از چهار قرارداد امضا شده، حدود پنج میلیارد دلار است. وی افزود: فاز 13 به مشاركت شركت “پترو پایدار ایرانیان”، گروه مپنا و شركت صدرا واگذار شد. به گفته وكیلی طرح توسعه فازهای 22 تا 24 را نیز كنسرسیوم “پتروسینا آریا” و شركت صدرا اجرا می‌كنند. به گفته وی، بر اساس مصوبه مجلس، امسال سه میلیارد یورو اوراق مشاركت ارزی و سه هزار میلیارد تومان اوراق مشاركت ریالی منتشر و عرضه می‌شود؛ بر این اساس هشت فازی كه قرارداد آنها به تازگی امضا شده است نیز متناسب با اولویت‌ها، نیازها و پیشرفت عملیات اجرایی از منابع حاصل از فروش این اوراق بهره‌مند می‌شوند». با مراجعه به سوابق دو شركت حاضر در این این قرارداد عظیم 21 میلیارد دلاری در سایت روزنامه رسمی كشور، نكات جالبی به دست می آید.

جهان نیز دراین باره نوشته بود: «شركت “پترو پایدار ایرانیان – سهامی خاص” كه در كنسرسیوم پنج میلیارد دلاری توسعه فاز 13 حضور دارد، دقیقا در همان روز امضای قرارداد (یعنی 25/03/1389) با سرمایه اولیه یك میلیون ریال تاسیس شده، تحت شماره 377800 و شناسه ملی 10320271640 در اداره ثبت شركتها به ثبت رسیده است. طبق آگهی تاسیس این شركت كه در تاریخ 12 تیرماه 1389 (یعنی 18 روز پس از امضای قرارداد!) به شماره 8986/ث89/32 در روزنامه رسمی منتشر شده است، اولین مدیران شركت آقایان عرفان لاجوردی به سمت رئیس هیئت‌مدیره، آقای صحیب‌ بیگلر به سمت نائب رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل و آقای هادی اشرفی‌یكتا به سمت عضو هیئت‌مدیره می باشند. آقایان حسین یعقوب‌زاده و داریوش جلالی نیز به عنوان بازرس اصلی و علی البدل انتخاب شده اند. تنها ده روز پس از انتشار آگهی تاسیس، در تاریخ 22 تیرماه، هیات مدیره تشكیل جلسه می دهد و ظاهرا پس از اطمینان از حضور در كنسرسیوم مذكور، آقای حبیب جدیدی – مدیرعامل سابق شركت صدرا كه در این طرح مشاركت دارد – به سمت مدیرعاملی این شركت نوپا منصوب می شود؛ آگهی تغییرات این شركت در تاریخ 11/05/1389 به شماره 13653/ت89/32 در روزنامه رسمی منتشر شده است.»

از سوی دیگر شركت “شركت نفت و گاز پترو سینا آریا – سهامی خاص” نیز كه در كنسرسیوم پنج میلیارد دلاری توسعه فازهای 22 تا 24 حضور دارد، یك روز قبل از امضای قرارداد (یعنی 24/03/1389) با سرمایه اولیه یك میلیون ریال تاسیس شده، تحت شماره 377660 و شناسه ملی 10320271046 در اداره ثبت شركتها به ثبت رسیده است. طبق آگهی تاسیس این شركت كه در تاریخ 7 تیرماه 1389 (یعنی 13 روز پس از امضای قرارداد!) به شماره 8716/ث89/32 در روزنامه رسمی منتشر شده است، اولین مدیران شركت آقایان عرفان لاجوردی به سمت رئیس هیئت‌مدیره و مدیرعامل، آقای صحیب‌ بیگلر به سمت نائب رئیس هیئت‌مدیره و آقای حسین یعقوب‌زاده به سمت عضو هیئت‌مدیره می باشند.

آقایان هادی اشرفی‌یكتا و داریوش جلالی نیز به عنوان بازرس اصلی و علی البدل انتخاب شده اند. تنها 17 روز پس از انتشار آگهی تاسیس، در تاریخ 24 تیرماه، هیات مدیره تشكیل جلسه می دهد و بازهم ظاهرا پس از اطمینان از حضور در كنسرسیوم مذكور، آقای حسین شریف‌آبادی عسگری – رئیس هیات مدیره شركت نوآوران مس تهران كه یكی از شركت‌های وابسته به شركت سرمایه گذاری مس سرچشمه است – به سمت مدیرعاملی این شركت نوپا منصوب می شود؛ آگهی تغییرات این شركت در تاریخ 19/05/1389 به شماره 14838/ت89/32 در روزنامه رسمی منتشر شده است.

از منظر كارشناسان این ابهام وسوال اساسی و جدی از مدیران وزارت نفت و ریاست دولت – كه این قرارداد در حضور ایشان به امضا رسیده – مطرح است كه چگونه، چرا و با كدام مجوز قانونی، دو شركت یك میلیون ریالی با مدیران و سهامداران كاملا یكسان در روز تولد خود، در طرحهای چند میلیارد دلاری مشاركت داده می شوند و از منابع حاصل از سه میلیارد یورو اوراق مشاركت ارزی و سه هزار میلیارد تومان اوراق مشاركت ریالی بهره مند می شوند؟
سرمایه گذاری تاكنون
سرمایه‌گذاری در پارس جنوبی در سال‌های 76 تا 84 نیز از آهنگ خوبی برخوردار بود. به طوری‌كه در طول هفت سال نزدیك به 50 میلیارد دلار در صنعت نفت سرمایه‌گذاری شد كه بیش از 65 درصد آن بدون تعهد دولت و از طریق قراردادهای بیع متقابل و فاینانس خودگردان و مابقی از منابع داخلی شركت‌های نفت و گاز تامین شد كه از این میزان سرمایه گذاری 16میلیارد دلار در صنعت گاز، 18 میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی و15 میلیارد دلار در طرح‌های بیع متقابل نفت خام سرمایه گذاری شد كه منجر به افزایش بیش از یك میلیون بشكه‌ای تولید نفت خام شد. ‏

این میزان سرمایه‌گذاری در حالی صورت گرفته است كه درآمد نفت در هشت سال 76 تا 84 معادل 172 میلیارد و 584 میلیون دلار بوده است كه این میزان با رشد قیمت جهانی نفت در سال های 84 تا 88 و در نهایت با ثبت ركوردی دست نیافتنی در سال 88 به 342 میلیارد دلار رسید كه نشان از رشد 57.7 درصدی درآمد نفتی ایران در 5سال 84 تا 88 دارد. ‏

ركورد 54 ماه شكسته می‌شود؟
تعیین زمان 35 ماه برای اتمام عملیات فازهای جدید در حالی صورت گرفته است كه پیش از این هیچ گاه چنین ركورد زمانی در توسعه فازها به دست نیامده است. كمترین زمانی كه برای توسعه فازهای پارس جنوبی سپری شده است، مربوط به فاز 4 و 5 است كه توسط شركت ایتالیایی انی در 54ماه توسعه یافت و به تولید رسید. بر اساس این گزارش عملیات توسعه فاز یك پارس جنوبی در بهمن ماه سال 1376آغاز شد و در آبان ماه سال 1383 به پایان رسید .كار توسعه فازهای 2 و 3 نیز كه توسط توتال و پتروپارس و گازپروم صورت گرفت در مهر 1376 كلید خورد و در سال 1381 پایان یافت . همچنین فاز 4 و 5 سال 1379 توسط انی ، پتروپارس و نیكو آغاز شد و فروردین 1384 به بهره برداری رسید . فاز 9 و 10 نیز شهریور 1381 آغاز شد و در اسفند 1387 به بهره برداری رسید اما هنوز حتی در سایت شركت نفت و گاز پارس به عنوان طرح در حال اتمام معرفی شده است .

امروز پس از گذشت 12سال از آغاز توسعه پارس جنوبی 10 فاز به بهره‌برداری رسیده و به گفته مسئولان، ایران 11سال از رقیب قطری خود عقب افتاده است. كارشناسان نفتی از این رو می پرسند: « آیا بهتر نبود به جای وعده توسعه 35 ماهه19 فاز باقیمانده پارس جنوبی، توان مالی و فنی موجود صرف اتمام پروژه‌های نیمه كاره می‌شد تا 35 ماه بعد به دنبال چرایی عقب ماندگی بیش از پیش برداشت ایران از شریك قطری نباشیم؟»‏‏

البته وزیر نفت معتقد است : فازهای قبلی در مدت زمان 60 تا 70 ماه توسعه پیدا كردند ولی دیگر اجازه نخواهیم داد كه اجرای پروژه های با تاخیر مواجه شود و اگر منطقی حركت كنیم، قطعا تولید زودهنگامی را در 35 ماه آینده خواهیم داشت‌.‏

وزیر نفت در باره امكان توسعه فازهای پارس جنوبی در مدت 35 ماه گفت: بر اساس زمان سنجی و محاسبه زمان استاندارد برای توسعه فازها این مدت زمان مشخص شده و اجرای همزمان و موازی عملیات مختلف توسعه هر فاز می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در كاهش زمان داشته باشد و قرار شد عملیات توسعه‌ای فازها به طور همزمان اجرا شود. ‏

به گفته وزیر نفت هر فاز میدان گازی پارس جنوبی ظرفیت تولید روزانه 25 میلیون مترمكعب گاز شیرین، 40 هزار بشكه میعانات گازی و سالیانه 500 هزار تن ال.پی.جی و 550 هزار تن اتان را دارد.‏.‏

وزیر نفت درآمد ماهانه هر فاز پارس جنوبی را 600 میلیارد تومان اعلام و تصریح كرد: بازگشت سرمایه در هر فاز پارس جنوبی كمتر از یك سال و در حدود 9 تا 10ماه انجام خواهد شد.‏

اما اكبر تركان در گفت گو با خبر آنلاین میگوید:«من با یك حساب سرانگشتی نشان می دهم كه چرا این كار نشدنی است. باید بر روی هر سكو 12 حلقه چاه حفاری شود. اگر زمان مورد نیاز برای حفر هر حلقه چاه را 75 روز در نظر بگیریم 900 روز برای حفاری زمان لازم داریم. به هر حال زمانی هم برای نصب سكوی دریایی مورد نیاز است. 6 ماه زمان برای نصب سكو و 6 ماه زمان برای نصب عرشه و راه اندازی و … تعداد روزها را می رساند به 1200 روز. به این ترتیب فقط برای حفاری دریایی و نصب سكو و … 4 سال زمان نیاز داریم. حالا اشكال ندارند. فرمایش وزیر ضمن مفید بودن، اما قابل اجرا نیست. اما اگر این عملیات توسعه ای در 4 سال هم به ثمر برسد باز هم اتفاق بزرگی در كشور رخ داده است. اصلا این را فراموش نكنید.»