رادیوفردا: یهودیان در اسرائیل و جهان، امروز، سه‌شنبه ۲۰ اسفند، عیدی را جشن گرفته‌اند که روز شکرگزاری از کشور باستانی ایران به خاطر نیکوکاری‌های پادشاهان ایران زمین در قبال اجداد یهودیان است.

این عید «پوریم» نامیده می‌شود که روایات تاریخی متخلفی درباره شخصیت‌های آن وجود دارد. مشهورترین این روایات به «کتاب استر» (طومار استر) باز‌ می‌گردد و یهودیان برای آن اهمیت زیادی قائلند. کتاب استر بخشی از «عهد عتیق» در کتاب مقدس است که مورد قبول یهودیان و مسیحیان قرار دارد.

براساس روایت کتاب استر، «پوریم» شکرگزاری یهودیان از«اخشوروش» است که خشایارشاه هخامنشی است.

در آن ایام خشایارشاه، امپراطور۱۲۷ ولایت ازهند تا حبشه بود. خشایارشاه دل به دختری یهودی -که زیبایی‌اش پرآوازه شده بود- به نام «استر» (ستاره) باخت که برادرزاده «مردخای» بود.

مردخای در دربار خشایارشاه خدمت می‌کرد، که در زبان امروزی ممکن است بتوان وظیفه او را «وزیر دربار» نامید.

در روایات تاریخی یهودیان آمده است که «هامان» صدراعظم وقت، درنتیجه مخالفت شدید با «مردخای» که حاضر به سجده کردن به صدراعظم نبود و از او حرف شنوی نداشت، دستور قتل‌عام یهودیان را در سرزمین باستانی ایران صادرکرد.

«مردخای» از این توطئه آگاهی یافت. ملکه «استر» به نزد خشایارشاه رفت و نگرانی‌های عمیق خود و یهودیان را با او درمیان نهاد.

خشایارشاه از ماجرا آگاهی نداشت و دستورداد که در مورد درستی یا نادرستی سخنان ملکه «استر» تحقیق شود.

هنگامی که به خشایارشاه آگاهی داده شده که صدراعظم، قتل‌عام یهودیان را برنامه‌ریزی کرده، خشایارشاه بر «هامان» خشم گرفت و دستورداد که او را درملاء عام اعدام کنند.

یهودیان به شکرگزاری به دربار خشایارشاه رفتند و از آن زمان است که این عید با نام «پوریم»، از دیدگاه یهودیان، «یادآور پیوند ناگسستنی ملت‌های یهود و ایران» است.

رخدادهای تاریخی در« کتاب یا طومار استر» (در کتاب مقدس) قید شده است و یهودیان با خواندن این طومار، به نیایش می‌پردازند. در «کتاب استر» آمده است: «هنگامی که پلیدی‌ها رخت بربست و توطئه‌های بدخواهان ناکام ماند، سرزمین شوشان (ارض شوش؛ کنایه از ایران زمین) را شادی وصف‌ناشدنی فراگرفت».

کوروش ِ «منجی»

یهودیان دو بار از ایران زمین شکرگزاری می‌کنند. در تاریخ یهودیان، کوروش بزرگ هخامنشی نیز کسی است که لقب «منجی»، «مسیح خداوند» به او داده شده است؛ زیرا کوروش بزرگ بود که با «منشور آزادی»، یهودیان را که از سرزمین یهود به «بابل» تبعید شده بودند، به سرزمینشان برگرداند.

کوروش بزرگ کاروانی از نیروهای نظامی خود را نیز همراه یهودیان کرد تا امن و امان به اورشلیم بازگردند. افزون بر آن، اموال خزانه آن‌ها را که به تاراج رفته بود، همراه با این کاروان به اورشلیم رساند.

یهودیان برای کوروش و «منشور آزادی» او اهمیت بسیار زیادی قائل هستند؛ برای همین است که اندیشه برپایی تندیس کوروش بزرگ دراسرائیل تا کنون چندین بار مطرح شده است.

«بالماسکه» در پوریم

عید «پوریم» امروز، سه‌شنبه، در سراسر اسرائیل جریان دارد، و بنا به سنت این جشن یک روز دیرتر -یعنی چهارشنبه- در بیت المقدس (اورشلیم) برگزار می‌شود.

کودکان و بسیاری دیگر از یهودیان در ایام عید «پوریم» لباس‌های مبدل می‌پوشند. در خانواده‌های مذهبی معمولا دختران لباس ملکه «استر» را به یاد شه‌بانو «استر» ایرانی می‌پوشند.

اما در دهه‌های اخیر توجه کودکان بیشتر متوجه لباس‌های بالماسکه به سبک چهره‌های کارتونی تلویزیونی مشهور شده است.

در عید «پوریم» تدابیر امنیتی نیز برقراراست. در گذشته، مواردی بوده است که تروریست‌های انتحاری با پوشیدن لباس بالماسکه درصدد بمب‌گذاری درمراکز پرجمعیت بوده‌اند.

عید «پوریم» امسال تقریبا با جشن چهارشنبه سوری و نوروز ایرانی مصادف شده است.

اما یادآوری این پیوندهای باستانی درحالی است که تنش درمناسبات دولت‌های اسرائیل و ایران به اوج خود رسیده است.

آرامگاه «استر» و «مردخای» درشهر همدان یادآور روایت عید «پوریم» است. پیکر «استر» و عمویش «مردخای» دراین مکان باستانی دفن است.

سازمان گردشگری و میراث فرهنگی ایران، آذر ماه امسال آرامگاه «استر» و «مردخای» را به فهرست آثار ملی ایران اضافه کرد.