دویچه وله: سازمان دیده‌بان حقوق بشر که مرکز آن در نیویورک است، روز چهارشنبه ۱۰ سپتامبر (۲۰ شهریور) با انتشار گزارشی اعلام کرد تنها پنج کشور در جهان هستند که در آنها اعدام نوجوانان بزهکار هنوز ادامه دارد. در میان این پنج کشور ایران در ردیف نخست قرار دارد.

در گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده است: «از ژانویه ۲۰۰۵ تاکنون ۳۲ مجرم نوجوان در این پنج کشور اعدام شوند: ایران (۲۶ مورد)، عربستان سعودی (۲ مورد)، سودان (۲ مورد)، پاکستان (۱ مورد) و یمن (۱ مورد).»

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید، اگر این پنج کشور دیگر به اعدام نوجوانان بزهکار پایان دهند، اجرای “پیمان منع مجازات اعدام نوجوانان” جهانی می‌شود. کلریسا بنکومو پژوهشگر حقوق کودکان بخش خاورمیانه در دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید: «این چند کشور باقی‌مانده باید به این اعمال سبعانه پایان دهند تا دیگر هیچ کس به دلیل جرمی که در کودکی مرتکب شده اعدام نشود.»

در ادامه‌ی گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده است: «کلیه دولت‌های جهان پیمان‌هایی را تصویب کرده و یا پذیرفته‌اند که آنها را ملزم می‌کند هرگز مجرمین نوجوان – افرادی که در هنگام ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال داشته‌اند – را اعدام نکنند. اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان به این تعهد پایبند هستند. طی سالهای اخیر چند کشور دیگر نیز از جمله آمریکا و چین به سوی ممنوعیت اعدام نوجوانان گام برداشته‌اند و اقداماتی برای اجرای هر چه بیشتر عدالت در مورد نوجوانان انجام داده‌اند.»

ماده ۳۷ کنوانسیون بین‌المللی حقوق کودک می‌گوید‌: «حکم اعدام و حبس ابد، نبايد برای جرايمی صادر شود که افراد زير ۱۸ سال مرتکب شده‌اند».‏ ماده ۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر نیز تاکید دارد:‌ «مجازات مرگ نبايد برای ‏جرايمی صادر شود که افراد زير ۱۸ سال مرتکب شده‌اند.»

بیشترین اعدام نوجوانان در ایران
اکثریت اعدام‌های مجرمین نوجوان، به گفته‌ی دیده‌بان حقوق بشر، در ایران رخ می‌دهد. در این کشور قضات می‌توانند مجازات اعدام را در صورتی که فرد به سن “بلوغ” رسیده باشد اجرا کنند. در قوانین ایران مبنای سن بلوغ “قوانین شرع” است که برای دختران ۹ سال و برای پسران ۱۵ سال قمری است.

رضا حجازی ۱۹ اوت بدون اطلاع وکیل و خانواده‌اش به دار آویخته شد. گفته می‌شود ایران از آغاز سال ۲۰۰۸ تاکنون ۶ نوجوان مجرم را اعدام کرده که دو مورد از آنها در ماه اوت انجام شده است: بهنام زارع در ۲۶ اوت ۲۰۰۸ و سید رضا حجازی در ۱۹ اوت ۲۰۰۸. در حال حاضر بیش از ۱۳۰ مجرم نوجوان دیگر به اعدام محکوم شده‌اند و در انتظار اجرای حکم به سر می‌برند.

قوه قضاییه ایران اعدام نوجوانان زیر ۱۸ سال را انکار می‌کند، اما چنین تصریحی در مورد کودکانی که به هنگام ارتکاب جرم زیر ۱۸ سال بوده‌‌اند وجود ندارد. این کودکان سال‌ها در زندان می‌مانند و سپس اعدام می‌شوند. مدافعان حقوق بشر حتی مواردی را گزارش کرده‌اند که اجرای حکم اعدام در سنین زیر ۱۸ سال بوده است.

“قصاص” و “اعدام”
قوه قضاییه ایران همچنین در رد “اعدام کودکان” می‌گوید، “قصاص” با “اعدام” تفاوت دارد. سخنگوی قوه قضاییه اخیرا به خبرنگاران گفت، «قصاص حق خصوصی فرد است و فقط با گذشت اولیای دم از آن صرفنظر می‌شود.» براساس اظهارات سخنگوی قوه قضاییه ایران، چون قصاص نوجوانان به درخواست حکومت صورت نمی‌گیرد، پس کشتن آنها اعدام نیست. اما حقوقدانان و سازمان‌های حقوق بشری چنین استدلالی را نمی‌پذیرند. آنان می‌گویند، احکام “قتل نفس” با هر عنوان و به درخواست هر شخص و نهادی که صورت گرفته باشد، براساس قوانین جزایی ایران و توسط دادگاه‌های ایران صادر می‌شوند و توسط حکومت ایران نیز به اجرا درمی‌آیند.

در طی هفته‌های آینده، دبیرکل سازمان ملل متحد گزارشی در پیگیری قطعنامه مهم و بی‌سابقه سال ۲۰۰۷ مجمع عمومی سازمان ملل مبنی بر پایان دادن به مجازات اعدام برای کلیه جرایم به این مجمع ارائه می‌کند. دیده‌بان حقوق بشر از دولت‌های عضو سازمان ملل خواسته است به دبیرکل ماموریت دهند گزارش مشابهی نیز درباره‌ی اجرای منع کامل مجازات اعدام مجرمین نوجوان تهیه کند.

م / گزارش دیده‌بان حقوق بشر