دویچه وله: حساسیت و نارضایتی ناشی از طرح ارتقای امنیت اجتماعی در کلان‌شهرهای ایران، باعث شده که آقایان کروبی و موسوی، شعار برچیدن گشت ارشاد را سر دهند. آیا این شعار دستاوردی برای جامعه مدنی است یا عقب‌گردی از آزادی‌های فراگیرتر؟

چهار چهره از فعالان اجتماعی، حقوقی و دانشگاهی به پرسش‌های دویچه‌وله در مورد این شعار و نیازهای دیگرجامعه ایران در آستانه انتخابات پاسخ داده‌اند.

موضوع گشت‌ارشاد، به محور چالش دولت و اپوزیسیون مبدل شده است. چقدر رقبای آقای احمدی‌نژاد می‌توانند با اتکاء بر این شعار، آرای جوانان و زنان ناراضی را جلب کنند؟

فرامرز قره‌باغی فرامرز قره‌باغی، جامعه‌‌شناس: طرح ارتقای امنیت اجتماعی برای دولت نهم مانند “استخوان لای زخم” است. لغو این طرح به سرخوردگی طرفداران احمدی‌نژاد و ادامه‌‌ی آن، به نارضایتی هرچه بیشتر مردم منجر می‌شود. آقایان موسوی و کروبی با راحتی در مورد این طرح و گشت ارشاد شعار می‌دهند، چون مشکل آقای احمدی‌نژاد را ندارند. از سوی دیگر این شعارها تاریخ مصرف انتخاباتی دارند و فراموش نیز نباید کرد که تصمیم‌گیری در این موارد با مقامات عالیه است

نعمت احمدی، حقوقدان: نخست بگویم که در ایران برای استقلال، آزادی و جمهوری انقلاب شد و من متأسفم که الان خواست‌های ما این‌قدر حقیر شده‌اند که کاندیداهای ریاست جمهوری از برداشتن گشت ارشاد صحبت می‌کنند و این مثل توپ هم صدا می‌کند. به نظر من آقایان موسوی و کروبی، مسیر را بد انتخاب کرده و دارند شعارهای حداقلی را طرح می‌کنند.اگر نامزدهای اصلاح‌طلب، کف یا سقف نظرات خود را تا این حد پایین بیاورند، باید گفت بدا به حال این ملت! فراموش نکنیم که اصلا این گشت‌ها غیرقانونی تشکیل شده‌اند. جالب اینجاست که اینها وقتی از برچیدن گشت ارشاد یاد می‌کنند که دیگر خنثی‌ترین روزهای خود را می‌گذرانند.

همین الان من از پنجره دفترم سه گشت را می‌بینم که ساکت ایستاده‌اند و به کسی کاری ندارند. اما زمانی بود که از همین پنجره نگاه می‌کردم و می‌دیدم پنج نفر پنج نفر آدم می‌برند. آن روزها را من از یاد نمی‌برم. الان دارند نمایش می‌دهند که تنها برای امنیت در خیابان‌ها هستند.

صادق زیباکلام، استاد دانشگاه: من با این شعار موافقم. آقایان کروبی و موسوی می‌دانند که این مشکل شمار زیادی زنان و جوانان ایرانی است. مهم نیست که اینها بتوانند این شعارها را تحقق ببخشند، مهم این است که همین، بعنوان یک خواست در سطح جامعه مطرح می‌شود. برای مسئولان و کسانی که اصرار به ادامه کار گشت ارشاد دارند، این نشان‌دهنده نارضایتی مردم است وخوب است سوژه این نارضایتی، شعار انتخاباتی شود.

شهلا لاهیجی شهلا لاهیجی، ناشر: به نظر من آقایان کاندیدا، نباید برای جلب رأی زنان، کمپین‌های انتخاباتی خود را تا حد گشت ارشاد تنزل بدهند. ما می‌گوییم مطالبات زنان خیلی فراتر از این‌هاست. گروه‌های مختلف زنان در هفته‌ی آینده، این مطالبات را اعلام عمومی‌می‌کنند. گشت ارشاد، یکی از نمونه‌های اهانت به زنان است. ما زنان، تبعیض‌ها و اهانت‌هایی مثل سهمیه‌بندی و بومی‌سازی در تحصیل، اشتغال، عدم مدیریت زنان در سطوح بالا، طلاق، ازدواج مجدد و از این قبیل را فراموش نکرده‌ایم که بگوییم با رفتن گشت ارشاد همه چیز حل شد.

آیا بهتر نیست شعارهای نامزدها، جنبه‌های فراگیرتر آزادی، چون حقوق شهروندی، آزادی بیان، آزادی مطبوعات و از این قبیل را شامل شود؟

صادق زیباکلام: به نظر من، گفتن این‌که گشت ارشاد باید برچیده شود، به این معنا نیست که عمده‌ترین مشکل جامعه مطرح شده. اگر نامزدی متعهد شود در صورت روی کار آمدن از حقوق شهروندی دفاع کند، بد نیست. کیست که این را نگوید؟ حتما نامزد اصولگرایان هم همین را خواهد گفت. به نظر من، این‌که آقایان موسوی و کروبی، برچیدن گشت ارشاد را به‌عنوان یکی از مصداق‌های شعار آزادی عنوان کرده‌اند، خیلی مهم است. چون معمولا شعارها کلی هستند.

نعمت احمدی: برچیدن گشت ارشاد تنها در تهران و کلان‌شهرها معنا دارد و ممکن است تعدادی زن و جوان را به رای دادن ترغیب کند. تازه‌آنها که از کار ارشاد ناراضی هستند، اصولا علاقه‌ای به رای دادن هم ندارند. من معتقدم اگر موجی در جامعه ما برانگیخته شود و مردم بخواهد دنبال کارزار انتخاباتی بیفتند، خواست‌ها در این سطح نخواهند بود. خواست اصلی اقتصادی است.

به هرحال، به نظر می رسد این شعار بر اساس موج نارضایتی در جامعه استوار شده و نامزدها می‌خواهند رأی جوانان و زنان را به این ترتیب به دست بیاورند.

شهلا لاهیجی: زنان ایرانی خیلی باهو‌‌‌‌‌‌‌‌‌ش‌تر از این هستند که بتوان با این الفاظ رأی‌شان را به دست آورد. ما البته این دفعه نمی‌خواهیم منفعل باشیم و حتما با شروطی در انتخابات شرکت می‌کنیم. این بار اما به چهره و لبخند رأی نمی‌دهیم و به عمل رأی می‌دهیم. تنها در صورتی فعالانه شرکت می‌کنیم که کاندیدایی بتواند به خواسته‌های ما زنان پاسخ دهد و راه‌های اجرای این خواسته‌ها را برایمان تشریح کند. گروه‌های مختلف زنان تا هفته‌‌ی آینده، به طور رسمی، مجموعه‌ای از مطالبات و شرط‌های خود را مطرح می‌کنند. ما حتی ممکن است برای کسی که در طرح این مطالبات جدی باشد، فعالیت هم بکنیم.

نعمت احمدی نعمت احمدی: این دو بزرگوار (موسوی و کروبی) نباید توقع مردم را در حد برچیدن گشت ارشاد محدود کنند. جامعه ما از مدیریت نامتعادل و متغیر رنج می‌برد. چهار سال است احمدی‌نژاد آمده و بیشتر از ۳۰ رییس بانک و مدیر و وزیر تغییر کرده‌اند. میرحسین موسوی بهتر است به جای گشت ارشاد، موضوع ناپدید شدن ۲۷۰ میلیارد دلار پول گم شده نفت را دنبال کند.

نامزدها باید چه شعارهایی بدهند؟

نعمت احمدی: تقلیل بحث آزادی به گشت ارشاد یک انحراف است و یک شعار اساسی در مورد آزادی نیست. چرا از آزادی رسانه و چرا از راه اندازی شبکه‌های تلویزیونی خصوصی حرف زده نمی‌شود؟ چرا احزاب نباید تریبون و رسانه داشته باشند؟ چرا صدا و سیما انحصاری است؟ آزادی‌های فردی را باید از طریق رسانه و تریبون، نهادینه کرد.

فرامرز قره‌باغی: جامعه ما نیاز به آگاهی، تحزب، آزادی‌های مدنی و خرد جمعی دارد. تا زمانی‌که راه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی بسته است، مردم اشتباه خواهند کرد. رأی‌دهندگان در فضایی که تمام رسانه‌ها و تریبون‌ها دولتی‌اند، تحت تأثیر تبلیغات قرار خواهند گرفت و فریب شعارها را خواهند خورد.

شهلا لاهیجی: حقوق مدنی و تضمین آزادی‌های فردی در حوزه پوشش، طرز زندگی یا اختیار فرد خیلی مهم هستند. من نمی‌خواهم موضوع آینده‌ی جامعه، تنها به گشت ارشاد محدود شود.

صادق زیباکلام: شعارها باید حول سه محور اقتصاد، حاکمیت قانون و حقوق شهروندی و سیاست خارجی مثبت و منطبق بر منافع ملی باشند.

آقای محمدی‌فرد، معاون حقوقی نیروی انتظامی گفته، پلیس منتظر نمی‌ماند که کاندیداها برایش نسخه نویسی کنند. ایشان وظیفه پلیس را نظم دادن به رفتار مردم دانسته است.

صادق زیباکلام: وظیفه پلیس در هر جامعه‌ای پاسداری از قانون و نظم است. به پلیس ربطی ندارد که گشت ارشاد خوب است یا بد. پلیس قانونگزار نیست. همان‌‌طور که خیلی چیزها در جامعه ما توسعه یافته نیست، برخی اظهارنظرهای مسئولان نیز از همین مشکل رنج می‌برد.

مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح

تحریریه: داود خدابخش