اعتماد: گروه اقتصادي،عليرضا بهداد؛21/9/87 تهران، سالن همايش هاي صدا و سيما- اکبر هاشمي رفسنجاني؛ «درآمدهاي نفتي که در طول تاريخ بي سابقه بوده کجا رفته، آيا براي سازندگي خرج شده است.»

15 اسفند 1387، شيراز – سيدمحمد خاتمي؛«مسوولان کنوني بايد پاسخگو باشند، 150 ميليارد دلار پول نفت چه شد؟»

15 فروردين 1388، تهران-ميرحسين موسوي؛ «مي خواهيم ليست و سندي به مجلس و ملت داده شود که حدود 270 ميليارد دلار پول نفت کجا هزينه شد و صرف چه چيزي شد؟»

تيتر يکي از روزنامه ها باعث مي شود کارم ساده شود؛ «مترو در تونل سياست» تيتر دوم يکي از روزنامه هاي صبح است. معلوم است پول نفت از توسعه مترو تهران هم سردر نياورده. «پول نفت چه شد»، فقط سوال من نيست، سوال دبير سرويسم هم نيست، سوال سردبير و مديرمسوول هم نيست، پرسشي است که ارکان نظام مطرح کرده اند؛ اکبر هاشمي رفسنجاني، سيدمحمد خاتمي و اخيراً ميرحسين موسوي. تهران را زير پا مي گذارم تا پاسخي براي اين سوال بيابم. بهارستان اولين مقصد است. پيرمرد سياه چرده يي روبه روي «در شمالي» ايستاده، دنبال نماينده اراک مي گردد.

علي اصغر يوسف نژاد نماينده مردم ساري هم آنجا است. مي پرسد؛ «پدرجان اينجا چه مي کني؟ چه مي خواهي؟»

– دنبال نماينده اراک هستم.

– کارت چيست؟

-پول مي خواهم، سه روز است هيچي نخورده ام.

يوسف نژاد 10 هزار تومان به پيرمرد مي دهد و من هم مبلغي، هر دويمان را دعا مي کند. تازه مي فهمم رئيس جمهور چه حس و حالي دارد وقتي به محله هاي فقيرنشين در سفرهاي استاني سرک مي کشد. مستضعفين حق دارند او را دوست بدارند و براي بقايش هر کاري کنند. از نماينده ساري که مخبر کميسيون صنايع و معادن است مي پرسم شما خبر داريد پول نفت چه شد؟ پيرمرد رفته است. مي گويد خودت ديدي نه دست من بود نه دست آن پيرمرد. احتمالاً خرج پول کاغذ روزنامه شما شده است. يافتن پاسخ اين پرسش آنقدرها هم که فکر مي کردم آسان نيست. کسي حاضر نيست در اين باره پاسخ مشخصي بدهد. از حدود 20 نفري که با آنها گفت وگو مي شود بيش از 15 نفر سوال را بيشتر به طنز شبيه مي دانند. مثل نادر قاضي پور نماينده مردم اروميه؛ «اگر مي دانستم کجا خرج شده عالم را خبردار مي کردم.» البته برخي هم مثل احمد توکلي اين سوال را نادرست قلمداد مي کنند؛ «اين پرسش غلط است. مصاحبه نمي کنم اما يک پيشنهاد دارم. بهتر است خودتان را وارد اين قضيه ها نکنيد. به منافع مردم، اسلام و انقلاب فکر کنيد، سوال شما القا مي کند که انگار اين پول نيست شده، نمي دانم چرا شما اصلاح طلبان «اين طوري» هستيد؟» سراغ حميد رسايي مي روم. همان روحاني جواني که عليه خاتمي تاخت و چهره شد؛ «ترجيح مي دهم با اعتماد صحبت نکنم، مصاحبه مرا قبلاً تحريف کرده ايد، خدا نگهدار.» حيفم مي آيد چرا نمي توانم از اين روحاني حامي دولت به ويژه رئيس دولت مصاحبه بگيرم.

….0912111، اسحاق جهانگيري پشت خط است؛ «مسوولان اجرايي بايد توضيح بدهند پول نفت چه شده است. اطلاعاتي که من دارم مي گويد پول نفت بودجه دولت را افزايش داده و باعث شده اين بودجه بزرگ تر از قبل شود. از طرفي بخشي از آن به صورت نقدينگي وارد جامعه شده که افزايش تورم را در پي داشته است. همچنين واردات کالاهاي خارجي به کشور زياد شده. اينها اطلاعات من است. دولت بايد ريزهزينه هاي صورت گرفته را بدهد. مسوولاني که پرسيده اند پول نفت چه شده از ريزهزينه ها ابهام برايشان به وجود آمده است.» اين اظهارنظر وزير صنايع و معادن دولت خاتمي مرا ياد حرف محمد مايلي کهن و برنامه 90 مي اندازد؛ «من و آقاي دايي اگر گوشت هم را بخوريم استخوان هم را دور نمي اندازيم.» معلوم مي شود اصلاح طلبان هم اگر گوشت اصولگرايان را بخورند و براي رئيس جمهوري منتخب شان نامه بنويسند، حاضر نيستند حرمت شکني کنند. اما اميدوار رضايي برادر محسن رضايي چنين نظري ندارد؛ «مشکل پول نفت نيست. مشکل اين همه فرصت سوزي است. فرصت سوزي ها باعث شده هزاران ميليارد دلار کشور ضربه ببيند. چرا شما فقط دنبال اين 270 ميليارد دلار آمده ايد. چرا شما از تضعيف جايگاه مجلس، عدم بسترسازي براي توسعه کشور و قوانين متعدد اجرا نشده سخني به ميان نمي آوريد. به هر حال توجه کنيد دولتي سر کار است که بحث مافيا را مطرح مي کند. فکر مي کند همه مي خورند و مي برند يا مسوولان قبلي خورده اند و برده اند اما مي بينيد که متاسفانه ده ها برابر 270 ميليارد دلار درآمد نفتي فرصت از دست داده ايم و نتوانسته ايم بستري مناسب براي حضور سرمايه گذاران داخلي و خارجي ايجاد کنيم.»

اگر قرار باشد دنبال هزاران ميليارد دلار ضرر حاصل از فرصت سوزي که اميدوار رضايي مدعي آن است برويم خود پروژه يي است. بهتر است تکليف اين 270 ميليارد دلار مشخص شود بقيه باشد براي بعد. عليرضا محجوب بالاخره به اين پرسش پاسخ مي دهد؛ «آقاي مصباحي مقدم رئيس کميسيون اقتصادي اخيراً گزارشي به نمايندگان داده اند که مشخص کرده 124 ميليارد دلار از پول نفت بدون ضابطه خرج شده است يعني دولت اين ميزان پول را بدون مجوز خرج کرده است. پيشنهاد مي کنم اين گزارش را از ايشان بگيريد. سوال شما را پاسخ خواهد داد.»

– شما به عنوان نماينده طبقه کارگر آيا مي دانيد چقدر از درآمد نفتي طي سه سال و نيم گذشته صرف اشتغال شده است؟

رشد اشتغال که منفي است. زياد نشده هيچ، کاهش هم پيدا کرده. البته به خاطر اينکه آمار اشتغال را بالا ببرند آمده اند هفت ميليون راننده را که اخيراً بيمه شده اند جزء افزايش اشتغال حساب کرده اند. اجازه بدهيد اين دولت برود آن موقع مي شود عدد و رقم هاي خوبي به دست آورد.

ريش سفيد مجلس هم اعتقادي مثل احمد توکلي دارد. حسن کامران نماينده مردم اصفهان که خود را «داماد لرها» مي داند (همسرش اهل شهرستان بروجرد است) در اين باره ترجيح مي دهد صحبت نکند؟ چون اطلاعات عدد و رقمي ندارد. غافل از اينکه پرسش اصلي اين است چرا دولت اطلاعات عدد و رقمي پول نفت را هنوز نداده و حتي سخنگوي آن عدد 270 ميليارد دلار درآمد نفتي را که ميرحسين موسوي عنوان کرده اشتباه خوانده و منکر اين ميزان درآمد نفتي شده است. البته «جناب ميرحسين» هم گفته اين آمار را بانک مرکزي دولت نهم ارائه کرده است. کامران همچون توکلي نيز پيشنهادي دارد؛ «مراقب باشيد، زمان انتخابات است. چپ و راست دارند سر هم مي زنند، سعي کنيد وارد اين بحث ها نشويد.»

نماينده مردم اصفهان مي گويد از من اين سوال ها را نپرسيد اگر درباره گيردادن به مسوولان يا صرفه جويي پرسشي داريد مطرح کنيد. محمد شاهي عربلو رئيس کميسيون اقتصادي مجلس هفتم معتقد است نبايد به گونه يي پرسش را مطرح کرد که القا کند در کشور دزدي شده است؛ همه نخبگان و مردم مي دانند درآمدهاي نفتي طبق قانون بودجه تعيين تکليف مي شود و در چارچوب همان هم تصميم گيري مي شود و دستگاه هاي ناظر هم وجود دارند تا سرنوشت اين پول را دنبال کنند. آنچه مسلم است بحث آنها (هاشمي، خاتمي و موسوي) اين نيست که خلاف قانون عمل شده بلکه بحث مديريت است. بايد مسائل شفاف شود. در اين چند سال آثار اقتصادي اين درآمد چه بوده است؟ آيا اثر مثبت براي اقتصاد کشور داشته است؟ معتقدم در مديريت درآمدهاي نفتي بي نقص نيستيم. منابع نفتي در سه سال زياد شده و بررسي چگونگي هزينه کرد آن نياز به کار کارشناسي دارد اما آنهايي که در مورد منابع نفتي صحبت مي کنند طوري صحبت نکنند که انگار دزدي شده يا تخلفي غيرقانوني صورت گرفته است. اين اجحاف در حق دولت ها و ملت است. انتقاد در مديريت منابع بحثي منطقي است و مطرح شدن آن به ضرر دولت نيست. بالاخره همه کساني که در مسائل اقتصادي اطلاعات دارند اظهارنظر مي کنند، بايد حب و بغض ها را کنار بگذارند، زمان انتخابات بهترين فرصت براي نقد دولت است. اين نقد نبايد به گونه يي باشد که تخريب صورت گيرد. اظهارنظر براي منابع نفتي يک اظهارنظر مقايسه يي مي تواند باشد. در اين مقايسه منابع نفتي به عنوان ذخيره آيندگان کشور است که بايد به صحنه توليد و صنعت سوق دهيم که متاسفانه اين کار صورت نگرفته است. البته اين را بگويم در سه سال قبلي دولت که رئيس کميسيون اقتصادي بودم تخلفي مشاهده نکردم اما همچنان معتقدم بايد مديريت هزينه اين منابع نقد شود.» همين ديدگاه را نيز حميدرضا فولادگر نماينده اصفهان دارد؛ «عملکرد سال هاي گذشته مشخص است. هزينه هاي دولت دوبرابر شده است. يا لايحه بوده يا مجلس طرح داده و نمي شود گفت کسي پول را بالا کشيده است. معتقدم پول جايي نرفته است، مديريت هزينه در برخي موارد هست.» اما محمدرضا سجاديان نماينده اصلاح طلب مردم خواف و رشتخوار مي گويد ابهام در چگونگي هزينه پول نفت باعث شده آبروي اصولگرايان در معرض خطر قرار گيرد. او هم از پول نفت خبري ندارد؛ «من هم مثل بقيه بي اطلاعم. اگر پيدا کرديد به ما هم بگوييد. روال اين است که بخشي از درآمدهاي نفتي صرف بودجه سالانه مي شود و بقيه هم به حساب ذخيره ارزي مي رود. به هر حال دولت مدعي است در سه سال گذشته از محل اين حساب به مردم تسهيلات داده است. اما هرگز ريز اين تسهيلات را ارائه نکرده است. بهتر است موجودي حساب ذخيره ارزي را اعلام کند، ليست تسهيلات ارائه شده را نيز ارائه دهد تا بخشي از ابهامات برطرف شود چون افکار عمومي منتظر شنيدن پاسخ دولت در اين باره است. محمدحسين فرهنگي نماينده مردم تبريز و نايب رئيس کميسيون برنامه و بودجه مجلس شديداً به پرسش «پول نفت چه شد»، انتقاد دارد؛ «بهتر است بگويند منظورشان از اين پرسش چيست. نگويند پول نفت چه شد بلکه بگويند دولت کجا نبايد هزينه مي کرد. آيا پروژه هاي نظامي را نبايد به اجرا مي رساند، آيا نبايد در بخش درمان سرمايه گذاري مي کرد. پس پول اين همح روستايي که بيمه شده از کجا آمده است. آزادراه هايي که به بهره برداري رسيده اند از کجا تامين اعتبار شده اند. تکليف پول نفت مشخص است. بخشي در بودجه ها آمده و بقيه هم در حساب ذخيره ارزي است. سوال کلي مطرح کردن جواب کلي دارد. مشخصاً بپرسند کجا بايد پول هزينه نمي شد يا اينکه کجا بايد هزينه مي شد که نشده؟»