بی‌بی‌سی: مقتدی صدر از روحانیون شیعه عراق که رهبری گروهی به نام ارتش مهدی را بر عهده دارد، روز جمعه در آنکارا با عبدالله گل رئیس جمهور و رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه دیدار و گفتگو کرد.

مقتدی صدر که به شدت مخالف حضور نظامی آمریکا در عراق است، از حدود دوسال پیش در محافل عمومی ظاهر نشده است.
حیدر الطرفی از مشاوران آقای صدر گفته که وی از ایران وارد ترکیه شده است تا ضمن دیدار با هیئتی که از نجف به آنکارا سفر کرده، آینده سیاسی عراق را با رهبران ترکیه مورد بحث و گفتگو قرار دهد.

سخنان آقای طرفی در واقع نخستین اعلام رسمی اقامت مقتدی صدر در ایران از سوی گروه وی به شمار می‌رود، زیرا پیش از این، گر چه رسانه‌های بین المللی از حضور آقای صدر در ایران خبر می دادند اما نزدیکان او با تکذیب این خبر، بر حضور مخفیانه رهبر ارتش مهدی در عراق تاکید می‌کردند.

با آنکه دولت رجب طیب اردوغان به علت فعالیت‌های مسلحانه حزب کارگران کرد ترکیه ( پ پ ک) در شمال عراق، از عملکرد دولت نوری المالکی نخست وزیر آن کشور ناخشنود است، اما دورنمای خروج ارتش آمریکا از خاک عراق، سبب تحرک دیپلماتیک آنکارا برای حفظ ثبات عراق پس از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور شده است.

در ماههای گذشته، دولت ترکیه میزبان رهبران گروهها و احزاب مختلف عراق در آنکارا برای بحث در باره آینده این کشور بوده و اکنون گویا نوبت به گروه مقتدی صدر رسیده است، گروهی که از یک طرف حدود ۳۰ نماینده در مجلس عراق دارد و از طرف دیگر، همچنان برخی از توانایی‌ها و تجهیزات نظامی خود را حفظ کرده است.

آمریکا و برخی از هم پیمانان آن، به شدت نگران رابطه گروه صدر با ایران هستند و از آن بیم دارند که پس از خروج نیروهای ائتلاف بین‌المللی از عراق، جمهوری اسلامی از نفوذش بر گروه مقتدی صدر برای بی‌ثبات کردن عراق استفاده کند. ایران همواره هرگونه اقدام در جهت بی‌ثبات کردن عراق را رد کرده و بر لزوم تقویت دولت شیعه آقای مالکی اصرار ورزیده است، با این حال، سران سیاسی و نظامی آمریکا و بریتانیا هر از چندی ایران را به فعالیت در جهت ناامن کردن عراق متهم می‌کنند.

واقعیت این است که ایران بیش از هر کشوری در منطقه از سرنگونی صدام حسین دیکتاتور سابق عراق سود برده، اما این مساله موجب نشده است که جمهوری اسلامی با سیاست آمریکا در عراق همسو شود. مهوری اسلامی که از نیات آمریکا نسبت به خود بیمناک است، بنا به یک تحلیل، عراق را صحنه مناسبی برای «سیاست بازدارندگی» در برابر ایالات متحده یافته است.

طبق این تحلیل، حرف ایران به آمریکا این است که اگر خواهان کمک تهران به ثبات و امنیت عراق هستید، پس اهداف ایران از جمله ادامه برنامه هسته‌ای آن را به رسمیت بشناسید.

این در حالی است که برخی از همسایگان عراق و احتمالا همینطور ترکیه، نفوذ ایران در عراق پس از صدام حسین را به معنای به هم خوردن توازن قوا در منطقه می‌دانند و بخصوص نگران آن هستند که پس از خروج نظامیان آمریکا در عراق، این کشور به صورت میدان مانور ایران در آید.
بر همین اساس، برخی از کشورهای عرب خاورمیانه که نظر مساعدی نسبت به دولت شیعه عراق نداشتند، در ماههای اخیر رابطه بهتری با بغداد برقرار کرده‌اند.

در این میان ترکیه نیز که در پی گسترش نقش خود در خاورمیانه است، به رغم پاره‌ای نارضایتی‌ها از عملکرد دولت عراق در برابر پ پ ک، به سختی می‌کوشد تا در مقام تاثیرگذارترین بازیگر خارجی صحنه عراق پس از عقب نشینی نیروهای آمریکایی از این کشور در آید. در همین جهت، عبدالله گل ماه مارس گذشته به بغداد سفر کرد که نخستین سفر یک رئیس جمهور ترکیه به عراق پس از ۳۳ سال محسوب می‌شد.
به هر حال، دعوت از مقتدی صدر به آنکارا و دیدار بلندپایه ‌ترین رهبران ترکیه با وی نشانه اهمیتی است که ترکیه برای وضعیت عراق پس از خروج نیروهای آمریکایی از این کشور و نیز نقش گروه مقتدی صدر در آن قائل است.

چنین دعوتی البته می‌تواند تاثیر دو سویه‌ای هم بر روابط تهران – آنکرا بگذارد. اگر رهبران ترکیه آقای صدر را آماده ایفای نقشی سازنده در جهت ثبات و آشتی ملی در عراق بیابند، نسبت به نقش ایران در آینده عراق هم کمتر نگران خواهند بود، مساله‌ای که به نوبه خود بر روابط ایران و آمریکا نیز تاثیر خواهد گذاشت، اما اگر مقام‌های ترکیه در آقای صدر نوعی بلندپروازی برای تحکیم و توسعه قدرت خود در عراق پس از خروج ارتش آمریکا، با شیوه‌های غیر مسالمت آمیز ببینند، در آن صورت، آینده عراق را هم باید یکی از زمینه‌های مشکل‌زا در روابط تهران – آنکارا به شمار آورد.