دویچه وله: فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء گفته است که مشکلات مالی به رکود کار در فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان‌های گازی پارس جنوبی انجامیده است و اخراج کارکنان را در پی داشته است. فازهای دیگر پارس جنوبی نیز با مشکلات مشابه‌ای روبرو هستند.

سردار رستم قاسمی، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء به خبرگزاری مهر گفته است که تأمین مالی عملیات در فازهای ۱۵ و ۱۶ میدان مشترک گازی پارس جنوبی در گرو برداشت یک میلیارد دلاری از حساب ذخیره ارزی است. به گفته‌ی وی، اجرای فازهای یادشده با مشکلات شدید ناشی از کمبود منابع مالی مواجه شده است.

قراردادی غیرمتعارف و “بدون تشریفات”

با روی کارآمدن دولت احمدی‌نژاد بخشی از پروژه‌های مهم گازی و نفتی کشور، بعضاَ بدون انجام روال قانونی مربوط به مناقصه‌ها، به سپاه پاسداران و شرکت‌های وابسته به آن واگذار شدند. طرح توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی در مرداد ۱۳۸۵ به صورت ترک تشریفات قانونی به قرارگاه خاتم‌الانبیا واگذار شد. ارزش مالی این قرارداد ۲ میلیارد و ۹۷ میلیون دلار است. به باور منتقدان رویکرد دولت در واگذاری پروژه‌های بزرگ کشور، سبب شده که نهادهای نظامی، مانند قرارگاه خاتم‌الانبیا به کارفرماهای بزرگ کشور بدل شوند. محافل مربوط به بخش خصوصی پیوسته به این رویکرد دولت انتقاد و اعتراض داشته‌اند. برخی منابع خبری خروج سرمایه‌گذاران خارجی از فعالیت در پارس جنوبی را هم با رویکرد دولت بی‌ارتباط نمی‌دانند.

۴ هزار شاغل باقی مانده‌اند

به رغم توجه دولت محمود احمدی‌نژاد به تأمین مالی پروژه‌های واگذارشده به نهادهای نظامی حامی خود، به نظر می‌رسد که مشکلات مالی ناشی از کاهش قیمت نفت و عدم همکاری سرمایه‌گذاران خارجی باعث شده که این دولت در انجام تعهدات مالی خود نسبت به آنها نیز با مشکل روبرو شود.

سردار قاسمی در ادامه‌ی گفت‌وگو با خبرگزاری مهر گفته است که بر اساس برنامه باید در شرایط فعلی حدود ۱۰ هزار نفر به صورت روزانه در فازهای ۱۵ و ۱۶ مشغول به کار باشند، ولی مشکلات مالی به رکود کار انجامیده و تعداد این شاغلین هم به ۴ هزار نفر کاهش یافته است. قاسمی تأکید کرده است که به رغم مشکلات کنونی، قرارگاه خاتم‌الانبیا همچنان برنامه‌ای برای جذب مشارکت خارجی در فازهای یادشده ندارد.

هدف از توسعه فازهای ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی برداشت روزانه ۵۶ میلیون و ۶۰۰ هزار متر مکعب گاز از مخزن و تولید ۵۰ میلیون متر مکعب گاز تصفیه شده اعلام شده است. استحصال سالانه یک میلیون تن اتان و یک میلیون و ۵۰ هزار تن گاز مایع نیز از دیگر پیش‌بینی‌ها برای این دو فاز است.

مشکلی که محدود به فازهای ۱۵ و ۱۶ نیست

مشکل تأمین مالی صرفاَ محدود به فازهای یادشده نیست. غلامرضا منوچهری، مدیر عامل پتروپارس نیز پیش از این در مصاحبه با خبرگزاری مهر گفته بود که فاز ۱۲ پارس جنوبی نیز به دلیل مشکلات مالی با رکود در پیشرفت عملیات مواجه است.

علی خیراندیش مدیر عامل شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی نیز از تاخیر ۵ درصدی در اجرای طرح ایران ال ان جی (طرح تولید گاز مایع) خبر داده و علت را عدم تامین به موقع منابع مالی و اعتباری اجرای طرح ذکر کرد.

وی با بیان اینکه در شرایط کنونی پیشرفت اجرای این پروژه حدود ۲۵ درصد بوده است، اظهار کرده بود: اگر تامین منابع مالی این طرح به موقع انجام بگیرد، تا ۲ سال آینده تولید LNG در این پروژه آغاز خواهد شد.

کارشناسان در توضیح عقب‌ماندگی‌ها و رکود در توسعه‌ی صنایع نفت و گاز ایران دلایلی چندگانه‌ای را ذکر می‌کنند که افت سرمایه‌گذاری خارجی، رویکردهای نادرست داخلی و محرومیت از ‌دستیابی به تکنولوژی‌های روز دنیا از جمله‌ی آنهاست.

محدودیت‌های مالی مشکل اصلی نیستند

ایران در ۵ سال گذشته تفاهمنامه و قراردادهایی را با شرکت‌های داخلی و برخی شرکت‌های آسیایی برای توسعه میدان‌های نفت و گاز امضا کرده است. اما کارشناسان عملی شدن این قراردادها را بدون همکاری شرکت‌های بزرگ نفتی بین‌المللی میسر نمی‌دانند. آنها معتقدند که مشکل اصلی علاوه بر کمبود منابع مالی، تکنولوژی مورد نیاز است که عمدتاَ در اختیار شرکت‌های ی شرکت‌های بزرگ نفتی بین‌المللی میسر نیست. تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که با هدف فشار بر ایران برای شفاف‌سازی برنامه‌ی اتمی‌اش اعمال شده‌اند، سدی در برابر دستیابی این کشور به فناوری‌های یادشده تلقی می‌شوند. سال ۲۰۰۸، با تصویب سومین قطعنامه تحریمی، چندین شرکت نفتی و گازی دیگر، از جمله شرکت بریتانیایی- هلندی رویال داچ شل، اینپکس ژاپن و استات اویل نروژ از ایران رفته یا افزایش سرمایه‌گذاری خود را متوقف کردند.