گزارش کمیته تحقیق مجلس، بالاخره خوانده می‌شود؟
خبرآنلاین: در ماه‌های اخیر، اخبار نگران‌کننده‌ای از وضعیت زندانیان پس از انتخابات به گوش می‌رسید.
مهدی خاکی‌فیروز: در ماه‌های اخیر، اخبار نگران‌کننده‌ای از وضعیت زندانیان پس از انتخابات به گوش می‌رسید. هر چند این اخبار ترکیبی متناقض از واقعیت و شایعه بود، ولی نمایندگان مجلس در همان نخستین روزهای انتشار این اخبار، درصدد برآمدند تا فارغ از اختلاف‌نظرهای سیاسی، به دفاع ازحقوق قانونی زندانیان بپردازند. کمیته ویژه بررسی بازداشت‌شدگان در مجلس شورای اسلامی، نخستین نهاد حکومتی بود که به بدرفتاری با متهمان در بازداشتگاه کهریزک اعتراض کرد و با پیگیری‌های صورت گرفته، دستور تعطیلی این بازداشتگاه غیر استاندارد از سوی رهبر معظم انقلاب صادر شد.
این کمیته که اکنون ترکیبی از نمایندگان دوم خردادی و اصولگرا را در خود دارد، حدود دو ماه پیش وعده داد که گزارش بررسی‌های کارشناسی خود در مورد وضعیت زندان‌ها و زندانیان را منتشر کند. انتشار این گزارش می‌تواند نقشی مهم در روشن شدن ابعاد تاریک سوءرفتار با بازداشت‌شدگان داشته باشد و به همین دلیل، برخی فعالان حقوق بشری برای انتشار آن روزشماری می‌کنند. با این حال انتشاراین گزارش به رغم وعده‌های داده شده، تاکنون چند بار به تعویق افتاده است.
نخستین بار اعضای کمیته ویژه مجلس تصمیم گرفتند گزارش خود را پس از دیدار با مسئولان جدید دادستانی و سازمان قضایی نیروهای مسلح منتشر کنند. این دیدار برگزار شد و مسئولان جدید قضایی نیز بر بسیاری از تخلفات صورت گرفته صحه گذاشتند اما گزارش یاد شده همچنان خوانده نشد. پس از آن بود که اخباری از جلسات مشترک کمیته ویژه مجلس با کمیته ویژه رئیس قوه قضائیه منتشر شد. کمیته سه نفره قوه‌قضائیه که در آغاز فقط مسئولیت رسیدگی به اظهارات مهدی کروبی در مورد آزار جنسی زندانیان را برعهده داشت، پیش از این با مردود اعلام کردم اظهارات کروبی، به کار خود پایان داده بود. با این حال برگزاری جلسات مشترک کمیته‌های ویژه قوه مقننه و قضائیه، بار دیگر اعضای این کمیته سه نفره را به فعالیت درخصوص نقض حقوق زندانیان ترغیب کرد.
حجت‌‌الاسلام رئیسی، فلسفی و اژه‌ای سه عضو این کمیته که پیش از این فقط چند جلسه معدود با افرادی همچون مهدی کروبی و سعید مرتضوی برگزار کرده بودند، این بار مقابل انبوهی از اطلاعات مستند و البته غیر جناحی کمیته ویژه مجلس قرار گرفتند و به همین دلیل به جزئیات بسیاری از تخلفات قضایی پی بردند که از سوی نمایندگان مجلس شناسایی شده بود.
دلیل سومین مرحله تعویق انتشار گزارش کمیته ویژه مجلس، جلسات دو شیفته مجلس برای بررسی لایحه هدفمند کردن یارانه‌هاست. این لایحه که نمایندگان مجلس ترجیح دادند آن را پس از انتخابات ریاست‌جمهوری بررسی کنند، از اهمیت خبری ویژه‌ای برخوردار است به گفته پرویز سروری و فرهاد تجری دو تن از اعضای کمیته ویژه مجلس آنها ترجیح می‌دهند گزارش‌شان تحت‌الشعاع این لایحه قرار نگیرد، و به همین دلیل قرائت گزارش خود را بار دیگر به تعویق انداختند.
تلاش برای آزادی زندانیان
اعضای کمیته ویژه مجلس البته در فاصله تعویق دو ماهه قرائت گزارش، بیکار ننشستند. یکی از مهم‌ترین برنامه‌های آنها، رایزنی برای آزادی زندانیان سیاسی بود. آنطور که پرویز سروری رئیس این کمیته دیروز گفت: «اکثر بازداشت شدگان مسائل پس از انتخابات آزاد شده‌اند و تنها تعداد محدودی همچنان در بازداشت به سر می‌برند. البته دادستان تهران در جلسه‌ای که هفته گذشته با زندانیان داشته، از تلاش برای فراهم کردن زمینه آزادی بقیه آنها خبر داده است.»
پیش از این فرهاد تجری دیگر عضو این کمیته نیز وعده داده بود که با رایزنی‌های صورت گرفته «چهره‌های سیاسی بازداشتی در اولین فرصت آزاد خواهند شد.»
شنیده‌های غیررسمی حکایت از آن دارد که با پیگیری‌های این کمیته، اکثر بازداشتگاه‌های نظامی اضطراری نیز از زندانیان غیرنظامی اخیر خالی شده‌اند که این مسئله، موجب رعایت دقیق‌تر حقوق زندانیان سیاسی می‌شود. همچنین سر‌کرده ناقضان حقوق بشر در زندان‌ها با پیگیری نمایندگان مجلس و تدبیر مسئولان ارشد قوه قضاییه، تا حدود زیادی تحت کنترل قرار گرفته است.
مقاومت مجلس در برابر فشارها
نمایندگان مجلس در بررسی وضعیت بازداشت شدگان، هدف بلندتری را دنبال می‌کنند و آن، ارتقای شاخص‌های حقوق بشر در زندان‌های ایران است. ارتقای این شاخص‌ها می‌تواند منافع مشترک نظام و مردم را به شکل بهتری تأمین کند. شاید به همین دلیل است که نمایندگان به فشارهای جانبی و روزمره، اهمیت چندانی نمی‌دهند.
مقاومت مجلس در برابر فشارها
چند روز پیش کاظم جلالی عضو کمیته ویژه مجلس گفته بود: «متأسفم از این که اعلام کنم دست‌هایی در کار است تا همه مسائل در بوته ابهام و اجمال بماند و تلاش می‌کنند تا از همه ظرفیت‌های نظام برای رفع این مسائل استفاده نشود.» حمیدرضا کاتوزیان دیگر عضو کمیته ویژه نیز تأکید کرد: «کمیته ویژه نباید تسلیم فشارهای موجود شود و باید گزارش جامعی برای ارائه به مجلس تهیه کند.»
البته علی لاریجانی رئیس مجلس نیز در این خصوص سکوت نکرد. او در دیدار با اعضای فراکسیون خط امام (ره) مجلس تأکید کرد: «هیچ دلیلی برای ترس نمایندگان وجود ندارد و اجبار و فشاری نیز بر نمایندگان نیست که بخواهند از موضوعی بپردازند و نمایندگان باید با شجاعت به وظایف خود بپردازند.» او همچنین گفت: «نباید فضایی رعب انگیز برای نمایندگان وجود داشته باشد.»
علی لاریجانی در سخنانی معنادار گفت: «خود نمایندگان نیز باید متوجه حقوق و وظایف خود باشند تا به حفظ اقتدار مجلس کمک کنند. بنده هم همواره در این زمینه تلاش‌هایی داشته‌ام و می‌کوشم از این پس نیز هویت مستقل مجلس حفظ شود.»
گزارش علنی یا غیرعلنی
قرائت گزارش کمیته به صورت علنی می‌تواند حساسیت نمایندگان مجلس نسبت به رعایت حقوق مخالفان سیاسی را به نمایش بگذارد. با این حال نمی‌توان در یک گزارش علنی، اسامی افراد متهم به نقض حقوق شهروندان را منتشر کرد آن هم پیش از آن که در دادگاه به اثبات رسیده باشد.
ابوترابی عضو هیأت‌رئیسه مجلس، دیروز در جمع خبرنگاران از قرائت گزارش کمیته ویژه مجلس در روزهای آینده خبر داد. هر چند هنوز معلوم نیست که این گزارش در جلسه علنی قرائت شود یا جلسه غیرعلنی. به گفته پرویز سروری رئیس کمیته ویژه مجلس، «تصمیم‌گیری در این خصوص به عهده رئیس مجلس است.»
هزینه قبض تلفن همراه یکی از متهمان اصلی تخلفات اخیر در بازداشتگاه، در این دوره با این که دیگر مسئولیت مهمی ندارد، نزدیک به 600 هزار تومان شده است. او این روزها مرتب با برخی نمایندگان مجلس تماس می‌گیرد تا شاید بتواند نقش خود در قانون‌شکنی‌های صورت گرفته را مخفی کند. گزارش کمیته ویژه مجلس که نمایندگان هر دو جناح در مورد آن توافق کرده‌اند، آنقدر مستند و خواندنی است که چنین دغدغه‌هایی، چندان بیراه نباشد
پیام برای این مطلب مسدود شده.